'''دیوارنگاری''' یا '''گرافیتی''' به تصویر کردن نقشها، اشکال، حرفها، نشانهها، نمادها، الگوها و کلمهها بر روی دیوارها و یا هر مکان عمومیای که بتوان از آن به عنوان مکانی برای نوشتن، نقاشی، کندهکاری و خطکشی کردن استفاده کرد، گفته میشود. دیوارنگاشتهها، هرگونه علامتگذاریای به حساب میآیند که میتوانند در شکلهای نوشتن ساده حرفها تا نقاشیهای استادانه ظاهر شوند. دیوار نوشتهها از دوران باستان به عنوان مثال [[یونان باستان]]، امپراطوریهای [[روم باستان|روم]]، [[چین باستان|چین]] و [[ایران باستان|ایران]] وجود داشتهاند.<ref name="en.wikipedia.org">http://en.wikipedia.org/wiki/Graffiti#Modern_graffiti</ref>
در دوران مدرن نگارگری به ویژه نگارگری با افشانه یا رنگ پاش و قلم موها بیشترین کاربرد را در ترسیم دیوارنگاشتهها دارند. در بیشتر کشورها نقاشی کردن و یا کشیدن هر علامت و تصویری بر روی دیوارها و یا املاک متعلق به افراد بدون جلب رضایت آنان کاری غیرمجاز و جرمی دارای پیگرد قانونی به شمار میآید. برخی از اوقات، این کار دربردارنده پیامهای سیاسی و اجتماعی و حتی فرهنگی و ژانری کامل از بیان هنری مبتنی بر سبک نقاشی روی دیوار با رنگ پاش است. برای برخی از افراد شاید کار هنری فقط هنگامی از ارزش برخوردار است که در یک نگارخانه یا نمایشگاه هنری در معرض دید همگان قرار گیرد و برای کسانی دیگر شاید دیوار نگاشتهها گونهای از ابراز احساسات قانون گریزانه به شمار آید که عامل و اقدام کننده به آن، حالتی اعتراض آمیز به خود گرفتهاست. دیوارنگاری در سالهای اخیر در قلمرو فرهنگ عامیانه تحول یافته و در شکلهای موسیقی زیرزمینی هیپ هاپ و B-boying یاbreakdancing (رقص سرعتی و پرسر وصدا) و سبک زندگی ای که از دید همگانی پنهان است، پدیدار شدهاست.<ref name="en.wikipedia.org" />
دیوارنگاریها میتوانند به عنوان علامتی از کارهای تبهکاران به شمار آیند که محدودههای نفوذ آنها را از یکدیگر جدا میکند. همچنین باید گفته شود که اختلاف نظر و مشاجره پیرامون دیوارنگاری میان مقامات حقوقی و قانونگذار و نیز مسئولان شهری از یک سو با کسانی که دیوارنگاری را شاید گونهای از ابراز احساسات شهروندان تلقی میکنند، ادامه دارد. با این وجود گونهها و سبکهای متفاوتی از دیوارنگاریها با سرعت زیاد درحال تبدیل شدن به شکلی ویژه از هنر هستند درحالی که بحث و گفتگو دربارهدربارهٔ ارزش آنها میان هواداران و مخالفانشان ادامه دارد.<ref name="en.wikipedia.org" />
[[پرونده:Oham.JPG|بندانگشتی|گرافیتی با حروف فارسی اثر [[اوهام (هنرمند گرافیتی)|اوهام]]]]
دیوارنگاری بخشی از [[هنر خیابانی|هنرهای خیابانی]] ونیز از عناصر اصلی فرهنگ [[هیپ هاپ]] بشمار میآید. از جمله خطوط نوشتاری برای شعار و تصویر سازی برای زیباسازی شهری یا تبلیغات فرهنگی و بطور کلی رسم هر گونه اثر هنری شامل بر متن، تصویر و برجسته نگاری که توسط طراح صورت پذیرفته باشد. منظور از هنر خیابانی آن بخش از گرافیک است که در کوچه و خیابان و سطح شهر با آن برخورد میکنیم. این هنر تاریخچهای بسیار کهن دارد و ریشه در سنگنبشتههای تاریخی [[غار|غارها]]ها و کتیبههای باستانی [[نقاشی|نقاشیهای]]های دیواری در ابعاد گوناگون دیدهاید که از همین دستهاند. در سده بیستم و کمابیش همزمان با [[جنگ جهانی دوم]]، مشاهده درج نام و نشان گروهها بر روی دیوارها تبدیل به امری عادی شد. در برخی مواقع این دیوارنگاریها بسیار با دقت و هنرمندانه اجرا میشوند و سبکهای متعددی به خود میگیرند. برخی از این آثار بار معنایی بیشتری را به دوش میکشند که ممکن است حاوی یک پیام اجتماعی یا سیاسی باشد که حتی با استفاده از افشانههای رنگی بر روی دیوارها، ساختمانها و قطارها رسم میشوند. شاید شما هم تصاویری از [[دیوار برلین]] را دیده باشید که لبریز از این آثار بود یا نگارههای دیگر اینترنتی را که دست به دست یا بهتر بگویم ایمیل به ایمیل میچرخند که حاوی تصاویر نقاشیشده سه بعدی بر کف خیابانها هستند. اینها تماماً هنرهای خیابانی هستند.{{مدرک}}
== ریشهٔ نام گرافیتی ==
واژه '''گرافیتی''' (دیوارنگاری) از واژه گرافیو در زبان ایتالیایی مشتق شدهاست که به معنی اثر گذاری سریع یا خط خطی است و ممکن است اصل این واژه به «گرافیر» (نوشتن [با قلم فلزی]) در لاتین عامیانه باز گرددبازگردد. [گرافیون: نوشتن (۱) بر اساس ریشهشناسی لغوی این واژه از مدتها پیش به معنی نوشتن یا حک خطوط روی سطوح مورد استفاده بودهاست.] - ''از لغتنامه امریکن هریتیج''
<center>{{وسط|{{Wide image|Graffiti i baggård i århus 2c.jpg|2000px|دیوارنگاری در دانمارک{{برسخ}}}}}}</center>
[[پرونده:Mr.man.jpg|بندانگشتی|Persian artist's personal style - mr.man]]
== دیوارنگاری در ایران ==
{{اصلی|دیوارنگاری در تهران|دیوارنگاری در ایران}}
در [[ایران]] دیوارنگاری به دو دسته بخش میگردد: دیوارنگاری مردمی و دیوارنگاری حکومتی. دیوار نویسیهای مردمی به دو دسته تقسیم میشود. تبلیغاتی وپیاده سازی طرحها و اشکالی تقریباً جذاب. دسته نخست بیشتر گویای مسائل سیاسی روز مخالفت با سامانه حاکم و یا تبلیغات مشاغل و آگهیهاست. دسته دوم در خدمت تبلیغات عقیدتی حاکم و نمایان ساختن برنامههای ایدئولوژیکی حکومت فعلی است.{{مدرک}}
[[گرافیتی]] در دسته یدستهٔ دوم از دیوار نویسی مردمی جایی میگیردمیگیرد. در دهدهٔ ی 90۹۰ میلادی یا ده یدهٔ 70۷۰ خورشیدی هیپ هاپ توسط رقص بریک در ایران متولد شد و مورد توجه جوانان ایرانی قرار گرفت، میتوانمیتوان گفت که [[هیپ هاپ]] از طریق [[رقص بریک]] به ایران تزریق شد و زمینه را برای دیگر ارکان هیپ هاپ فراهم کرد، بطوری که چند سال بعد یعنی در اواخر دهدهٔ ی 70۷۰ خورشیدی موسیقی رپ در ایران دیده شد، رپ انقلابی در موسیقی ایران و سلیقه یسلیقهٔ جوانان ایرانی برپا کرد و توجه جوانان ایرانی به [[هیپ هاپ]] زیادتر شد، پس تعجبی نبود که در همان سال هایسالهای اول موسیقی رپ، در دیوار هایدیوارهای شهر [[تهران]] گرافیتی دیده شود. در نیم اول دۀدهٔ 80۸۰ خورشیدی گرافیتی در ایران و در تهران (شهرک اکباتان) متولد شد، اما کسی نمیداند که اولین گرافیتی در ایران چگونه به وجود آمد، اما برخی معتقدند که احتمالاً فردی با اسم مستعار [[تنها]]{{نشانه|A1one}} جز اولین کسانی بوده است که در ایران (در تهران) گرافیتی نوشته است. [[تنها]] شاید اولین گرافیتی کار ایران نباشد اما نقش را برای گرافیتی بازی کرد که [[هیچکسهیچکس]] برای [[رپ فارسی]] ایران، او تلاشهای زیادی برای آشنا کردن و آگاه کردن مردم با هنر دیوارنگاری و گرافیتی انجام داد تا این که بعداز گذشته فقط چند سال گرافیتی از [[تهران]] به دیگر شهر هایشهرهای ایران منتقل شد و میتوانمیتوان گفت که بعد از [[تهران]] شهرهای [[مشهد]]، [[اصفهان]]، [[تبریز]]، [[کاشان]] و [[شیراز]] اولین شهرهای بودند که گرافیتی را روی دیوار هایدیوارهای خود دیدند. گرافیتی در مشهد افرادی چون [[ادراک]]{{نشانه|Edrak}} ، در [[تبریز]] توسط [[استنسیل]]های [[سوت (دیوارنگار)|سوت]]{{نشانه|SOT}} و [[آیسی]]{{نشانه|ICY}}، در [[کاشان]] توسط [[رضا ریوتر]]{{نشانه|Rioter036}} ، در [[شیراز]] توسط [[من (دیوارنگار)|من]]{{نشانه|Man}} شکل گرفت که همه آنها در اواسط ده یدهٔ ۸۰ گرافیتی را به شهرهای خود بردند. گرافیتی در ایران گسترش پیدا کرد، در این میان اینترنت و شبکه هایشبکههای اجتماعی نیز در این امر نقش پر رنگی داشتند، حس رقابت را میان گرافیتی کاران ایران ایجاد شد و گرافیتی ایرانی در مسیر رشد خود قرار گرفت.از قدیمیاز ترینقدیمیترین گرافیتی کاران مدرن در ایران می توانمیتوان از [[تنها]]، بیسکویتبیسکویت، ،سوتسوت و آیسی، ادراک ،ادراک، رضا ریوتر، من، هداکهداک، ،نفیر، نفیرعمق، ، عمق ، خاموش ،خاموش، Black Hand، Mad، Ck1، PSTPST، ، DAN ،DAN، سامان سایهسایه، ،تجسمتجسم نام برد. بیشتر نقاشی هاینقاشیهای گرافیتی در تهران در منطقه یمنطقهٔ شهرک اکباتان وجود دارد که همواره بین هنرمندان خیابانی تهران و شهرداری این منطقه مشکلاتی وجود داشته است و شهر داری هر از چند گاهی به پاک کردن نقاشی هانقاشیها اقدام می کندمیکند اما اطلاعی از نحوه ینحوهٔ فعالیت گرافیتی در دیگر شهر هایشهرهای ایران در دست نیست.<ref>http://www.asemooni.com/art/painting-art/graffiti</ref><ref>http://www.khorshidnews.ir/honar/graffiti</ref>{{پیوند مرده}}<ref>http://observers.france24.com/fa/content/20130702-graffiti-iran-rap-underground</ref>
مهدی قدیانلو یکی دیگر دیوارنگاران ایرانی است که در مجموعه زیباسازی شهرداری تهران بصورت قانونی فعالیت می نمایدمینماید.<ref>http://memarinews.com/vdcb8sb5.rhb8fpiuur.html</ref> نقاشی هاینقاشیهای عمدتاً سورئال او زینت بخش بیش از 100۱۰۰ دیوار از دیوارهای شهر تهران است. علاوه بر تهران یکی از دیوارنگاری هایدیوارنگاریهای او در یک محله شرقی لندن به نام Shoreditch نقاشی شده است.<ref>http://www.theguardian.com/artanddesign/2015/feb/26/mehdi-ghadyanloo-tehran-iran-street-art-banksy</ref>
== پانویس ==
|