گروه‌های قومی در آسیا: تفاوت میان نسخه‌ها

[[مردمان آسیایی|مردم آسیا]]  از '''[[قومیت|گروه هایگروه‌های قومی]]  بسیار متنوعی تشکیل شده اندشده‌اند که با آب و هوا و اقلیم مناطق مختلف قاره  [[آسیا]]  '''سازگاری یافته اندیافته‌اند. این تنوع شامل اقلیم قطبی (قطب شمال)، مناطق نزدیک به قطب شمال (شبیه شمال قاره اروپا)، معتدل، نیمه گرمسیری و نیز مناطق وسیع  کویری در مرکز و غرب آسیا می شوندمی‌شوند. گروه هایگروه‌های قومی آسیا با کوه، بیابان، مراتع و جنگل هاجنگل‌ها سازگار شده اند؛شده‌اند؛ در حالی که در سواحل آسیا   گروه هایگروه‌های قومی انواع روشهای حمل و نقل مناسب را توسعه داده اندداده‌اند. تنوع فرهنگی مردم آسیا شامل تنوع فرهنگی، مذهبی، اقتصادی و تاریخی می شودمی‌شود.  

[[پرونده:Pamir_ethnological_map-fr.svg|بندانگشتی|نقشه قومیتی  [[پامیر]]]]

برخی از گروه هایگروه‌های قومی آسیا اساسااساساً  [[شکارچی-گردآورنده]]  هستند. برخی  [[رمه‌گردانی|رمه گردانی]] (زندگی عشایری) دارند و گروهی نیز کشاورز، یا در شغل هایشغل‌های صنعتی و شهری هستند.  

برخی از گروه هاگروه‌ها و یا کشورها در آسیا به طور کامل شهرنشین هستند (به عنوان مثال [[هنگ کنگ]] و [[سنگاپور]]). بزرگترین کشورهای آسیابا توجه به جمعیت به ترتیب عبارتند از: [[جمهوری خلق چین]]،  [[هند]]،  [[اندونزی]]،  [[پاکستان]]،  [[بنگلادش]]،   [[ژاپن]]،   [[فیلیپین]]،  [[ویتنام]]،   [[ایران]]،  [[تایلند]]،  [[میانمار|برمه]]  و [[کره جنوبی]]. استعمار ممالک و اقوام آسیایی توسط کشورهای اروپایی از قرن 16۱۶ شروع شد و  در اواخر قرن 19۱۹ و اوایل قرن 20۲۰ به اوج خود رسید (به جز در  [[اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی|اتحاد جماهیر شوروی]] که  که سال 1990۱۹۹۰ منحل شد).

[[آسیای مرکزی]]  یا آسیای میانه  در   رایج ترینرایج‌ترین تعریف   شامل پنج جمهوری از  [[جمهوری‌های اتحاد جماهیر شوروی|جماهیر شوروی سوسیالیستی]]  سابق هستند: [[قزاقستان]]، [[قرقیزستان]]، [[تاجیکستان]]،  [[ازبکستان]]، [[ترکمنستان]] و [[سین‌کیانگ|سین کیانگ]] در غرب [[جمهوری خلق چین|چین]] . در تعریف گستردهگسترده‌تر، تر،  [[مغولستان]]،  [[افغانستان]]  و شمال [[پاکستان]] را هم شامل می شوندمی‌شوند. [[مردمان ترک|ترک]]<nowiki/>ها، اقوام  [[هندوایرانیان|هند و ایرانی]]  و  [[مغول|مغول ها]] ‌ها مردم آسیای مرکزی را تشکیل می دهندمی‌دهند..

دین اصلی  آسیای مرکزی [[اسلام]] (ترکها و اقوام هند و ایرانی) و بودیسم (مغولستان) است. آسیای مرکزی دارای تاریخ غنی و طولانی به ویژه در ارتباط با  [[جاده ابریشم]]<nowiki/>است. این منطقه توسط [[مغول|مغولان]]، [[ایرانیان فارسی‌زبان|ایرانیان]]، [[تاتارها]]، [[مردم روس]]،  [[افغانستان|افغان هاافغان‌ها]] و [[سرمتی]]  در طول تاریخ فتح شده  و در نتیجه دارای تنوع بسیار متمایز قومیتی فرهنگی است.  فرهنگ آسیای میانه تحت تاثیرتأثیر فرهنگهای  چینی،  [[هند|هندی]]،  [[ایرانیان فارسی‌زبان|ایرانی]]،  [[جمعیت افغانستان|افغانی]]،  [[مردم عرب|عربی]]،   [[ترک‌های آناتولی|ترکی]]،  [[مردم روس|روسی]]،  [[سرمتی]]  و [[مغول|مغولی]]  قرار داشته است.

ادبیات آسیای مرکزی   در ارتباط با [[ادبیات فارسی]]  است چرا که این منطقه از نظر تاریخی در بسیاری زمانها، بخشی از [[ایران بزرگ|امپراتوری ایران]]  بوده است. اما به عنوان تقاطع  [[جاده ابریشم]]، آسیای میانه از زبان و ادبیات  [[جمهوری خلق چین|چینی]]،  [[هند|هندی]] و [[مردم عرب|عربی]]  هم بهره گرفته است.

[[آسیای شرقی|شرق آسیا]]   متشکل از [[جمهوری خلق چین|چین]]، [[هنگ کنگ]]،  [[ماکائو]]،  [[تایوان]]،  [[ژاپن]]،  [[کره جنوبی|کره جنوبی و]] [[کره شمالی]] و [[مغولستان]]  است؛  گاهی [[ویتنام]]  نیز در این تعریف گنجانده شده است.  عمده اقوام  شرق آسیا عبارتند از: [[قوم هان|هان]]، [[یاماتو (مردم)|یاماتو،]]  [[مردم کره‌ای|کره ای هاای‌ها]]. سایر گروههایگروه‌های مردمی عبارتند از:   [[مردم تبتی|تبتی هاتبتی‌ها]]،  [[اویغورها|اویغور]]<nowiki/>ها، [[مردم قزاق|قزاقها]]،  [[قرقیزها]]،  [[منچو|مانچو]]  و [[مغول|مغول ها]]‌ها.  شمال آسیای شرقی نیز   شامل گروه هاییگروه‌هایی مانند Buryatsها، [[مردم اونکی|Evenks]]<nowiki/>ها و مردم  [[مردم یاقوتستان|یاقوتستان]] می شودمی‌شود. اما به دلالیل ملی و سیاسی، شمال چین و مغولستان در این ناحیه جای ندارند.

خانواده هایخانواده‌های زبانی و یا زبانهای  [[زبان تک‌خانواده|دتک خانواده]]   شرق آسیا عبارتند از: Sinitic، [[زبان‌های تبتی-برمه‌ای|تبتی-برمه ایبرمه‌ای]]، زبانهای ژاپنی،  [[زبان آینو (ژاپن)|آینو]]،  [[زبان کره‌ای|زبان کره ای]]،    [[زبان‌های مغولی|مغولی]]،   [[زبان‌های تونگوزی|تونگوزی]]، [[زبان‌های ترکی|ترکی]]،میایو–یائو،  ، میایو–یائو، [[زبان‌های تای-کادای|تای–کادای]] و [[زبان‌های استرا-آسیایی|آسترا-آسیایی]].

شرق آسیا در طول تاریخ تحت تاثیرتأثیر چین بوده است. به همین دلیل این ناحیه از نظر فرهنگی با  عنوان Sinosphere  (چین بزرگ) شناخته می شودمی‌شود. شواهد این امر را می توانمی‌توان در آشپزی،  معماری و واژگان منطقه دید.  مهمترین ویژگیهای شرق آسیا، داشتن مشخصه هایمشخصه‌های زبان  [[زبان‌های چینی|چینی]]، فلسفه و اصول اخلاقی مشترک و  برگرفته از [[کنفسیوس‌گرایی|آیین کنفوسیوس]]  است.

رسم الخطرسم‌الخط قدیمی چینی ریشه خط در کشورهای مختلف شرق آسیا است. این رسم الخطرسم‌الخط بعدها به [[کره (کشور)|کره]]،  ویتنام (در قرن 1۱) و سپس به ژاپن رفته و  جزء اصلی  [[سامانه نگارش زبان ژاپنی|سامانه نگارشی ژاپنی]]  شده است.  [[سجونگ کبیر]]  با اختراع الفبای  [[هانگول]] بر اساس حروف چینی، دستورالخط ویژه  برای [[زبان کره‌ای|زبان کره ای]] پدید آوردپدیدآورد. پدیده ایپدیده‌ای مشابه برای  [[زبان ویتنامی]]  روی داد که دوره [[هندوچین فرانسه|استعمار فرانسه]]  الفبای لاتین در این کشور رواج یافت. در ژاپن بسیاری از آثار به  [[زبان ژاپنی]]  با دو رسمرسم‌الخط الخط [[هیراگانا]]  و   [[کاتاکانا]]  به همراه [[کانجی|کاراکترهای چینی]]  (کانجی) نوشته شده اندشده‌اند.

جدا از تاثیرتأثیر وحدت بخشی که آیین کنفوسیوس، [[آیین بودایی|بودیسم]]، [[تائوئیسم]]، حروف چین،  معماری چینی و دیگر  [[فرهنگ چینی|حوزه هایحوزه‌های فرهنگ چینی]]  در شرق آسیا داشته اند،داشته‌اند، تنوع فرهنگی بین کشورهای منطقه قابل مشاهده است.

بیشترین بخش [[شمال آسیا]] در قلمرو [[سیبری|بخش آسیایی روسیه]] قرار گرفته است. قومیت و فرهنگ مناطق شمال شرقی آسیا به طور کلی از فرهنگ مردمان  [[آسیای شرقی|شرق آسیا]] و ویژگی هایویژگی‌های فیزیکی آنان تبعیت می کندمی‌کند و این مردمان با ساکنان مغولستان و شمال چین هم ریشه هستند. گروههایگروه‌های قومی منطقه به زبانهاین [[زبان‌های اورالی|اورالی]]،  [[زبان‌های ترکی|ترکی]]، [[زبان‌های مغولی|مغولی]]<nowiki/>و  [[زبان‌های تونگوزی|تونگوزی]]  صحبت می کنندمی‌کنند.   زبانهای  [[اسلاوهای شرقی]] و  "[[زبان‌های دیرین سیبری|ساکنان دیرین سیبری]]  هم در این منطقه وجود دارند. تاریخ و فرهنگ مردم این منطقه در بافت عشایری و قبلیه ایقبلیه‌ای متجلی شده است.

منطقه [[سیبری]]  سرزمین تاریخ ترکهای  [[تاتارها|تاتار]]<nowiki/>در [[خانات سیبر|خانات سیبری]]  بوده است. اما توسعه طلبی  [[روسیه]]  باعث شد تا سیبری تحت کنترل این کشور قرار گیرد. امروزه  حدود 40۴۰ میلیون نفر در شمال آسیا زندگی می کنندمی‌کنند.{{Dubious|date=October 2009}}

[[آسیای جنوب شرقی]]   اغلب به دو بخش تقسیم می شودمی‌شود: [[هندوچین]]  شامل  [[میانمار|برمه]]،  [[کامبوج]]،  [[لائوس]]، شبه جزیره  [[مالزی شبه‌جزیره‌ای|مالزی]]،  [[تایلند]]  و  [[ویتنام]]؛ و منطقه دوم ;دوم؛ و منطقه دریایی آسیای جنوب شرقی  که شامل [[برونئی]]،  [[تیمور شرقی]]،  [[اندونزی]]،  [[مالزی شرقی|شرق مالزی]]، [[فیلیپین]]  و [[سنگاپور]] می شودمی‌شود. جنوب شرق آسیا تا حد زیادی تحت تاثیرتأثیر فرهنگ هافرهنگ‌ها و ادیان [[هند]] و [[جمهوری خلق چین|چین]]  و همچنین ادیان [[اسلام]] و [[مسیحیت]] از سوی  [[آسیای غربی|آسیای جنوب غربی]]  بوده  است.

آسیای جنوب شرقی به نظر می رسدمی‌رسد بیشتر تحت تاثیرتأثیر هند باشد تا چین؛ به استثینای ویتنام که بخشی از حوزه قلمرو فرهنگی چین (Sinosphere) محسوب می شودمی‌شود. آسیای جنوب شرقی تحت نفوذ شدید [[فرهنگ غربی]]  بوده است که این مسئله ناشی از [[استعمار]]  این مناطق در قرنهای گذشته  است. یک مثال فیلیپین است که به شدت تحت تاثیرتأثیر [[اسپانیا]] و [[ایالات متحده آمریکا]] در طی تقریباتقریباً چهار قرن استعمار قرار داشته است.

از ویژگی هایویژگی‌های مشترک موجود در اطراف منطقه وجود  [[آبسرا]]  و  [[شالیزار]]  در همه نقاط است. رقص بخش مهمی از فرهنگ جنوب شرقی آسیاست که در آن حرکات پیچیده دست و پا وجود دارد.   [[فعالیت‌های هنری|هنر]] و [[ادبیات]] منطقه  [[آسیای جنوب شرقی|جنوب شرقی آسیا]] بسیار متمایز است و در طول تاریخ تحت تاثیرتأثیر ادبیات  هندو،  [[ادبیات چین|چینی]]،  [[آیین بودایی|بودایی]] و [[اسلام|اسلامی]]  قرار داشته است.

[[پرونده:Jaipurgarments.jpg|بندانگشتی|لباس  [[راجستان|راجستانی]] در  [[جایپور|جیپور]]   [[راجستان]].]]

[[آسیای جنوبی|جنوب آسیا]]  در تعریف کلی متشکل از کشورهای [[بنگلادش]]، [[بوتان (کشور)|بوتان]]، [[هند]]، [[مالدیو]]، [[نپال]]، [[پاکستان]]، [[افغانستان]] و [[سری‌لانکا|سریلانکا]]  است. پنج ایالت جنوب هند فرهنگ مشترک  [[قوم دراویدی|دراویدی]]  دارند چرا که [[زبان‌های دراویدی|  دراویدی]]  زبان اصلی آنهاست. [[سری‌لانکا|سریلانکا]] دارای دو زبان اصلی,اصلی، Sinhalese   که هند و آریایی است و تامیل  که ریشه دراویدی دارد. [[بنگلادش]] و [[هند|هند در]] استان [[بنگال غربی]] میراث مشترک [[مردمان بنگالی|بنگالی]] را به اشتراک می گذارندمی‌گذارند. زبانهای  [[زبان‌های تبتی-برمه‌ای|تبتی-برمه ایبرمه‌ای]]  مناطق جنوب آسیا را تحت تاثیرتأثیر قرار داده اندداده‌اند.  [[پاکستان]] تقسیم شده است به دو  منطقه  [[بلوچستان]] و [[خیبر پختونخوا]] در غرب که بیشتر تحث نفوذ میراث فرهنگی  [[ایران|ایرانی]]  قرار دارند و دو منطقه در شرق شامل استان هایاستان‌های [[ایالت سند|سند]] و [[پنجاب (پاکستان)|پنجاب]]  که  بیشتر تحت نفوذ فرهنگ  [[مردم هندوآریایی|هندوآریایی]]  هستند.

[[نپال]]  و ایالتهای  [[سیکیم]]،  [[آروناچال پرادش]]، [[لداخ|لاداخ]] در ایالت [[جامو و کشمیر]] و بخش هاییبخش‌هایی از ایالت هایایالت‌های [[هیماچال پرادش]]،  [[اوتاراکند]]  دارای شباهت و پیوند بزرگ فرهنگی با [[تبت]]  هستند و دین غالب در آنجا  [[بودیسم تبتی]] است. در نهایت  ایالتهای مرزی  [[آسام]]،  [[مگالایا]]،    [[میزورام]]،  [[مانیپور]]،  [[ناگالند|ناگالاند]]  و [[تریپورا]]  پیوند فرهنگی با [[آسیای جنوب شرقی|جنوب شرق آسیا]]  دارند.

بوتانی اغلب در ادبیات به عنوان "Bhote" (مردم Bhutia/Bhotia یا تبت) شناخته می شوندمی‌شوند. آنها پیرو آئین بودیسم تبتی هستند و بودایی، سلطه سیاسی و فرهنگی شدیدی در  [[بوتان (کشور)|بوتان]]  دارد.  زبان ملی بوتان [[دزونگخا]]  ریشه در زبانی تبتی دارد. 

[[هندوئیسم]]،  [[آیین بودایی|بودیسم]]،  [[جین (دین)|جین]] و [[سیک]]  ادیان عمده جنوب آسیا هستند.  [[اسلام]] و [[مسیحیت]] پیروان تاریخی-منطقه ایمنطقه‌ای دارند.  هند و نپال پیرو هندوئیسم هستند اما مردم  [[سری‌لانکا|سریلانکا]] و [[بوتان (کشور)|بوتان]] دارای مذهب بودایی می باشندمی‌باشند. [[اسلام]] دومین دین بزرگ پس از آیین هندو

در کشورهای مسلمان مانند پاکستان و بنگلادش است. زبانهای  [[زبان‌های هندوآریایی|هند و آریایی]]    در [[پاکستان]] و   [[شمال هند]]،   غرب  هند،  [[شرق هند]]، [[نپال]]  و جنوب [[سری‌لانکا|سریلانکا]]  رایج هستند. [[زبان‌های دراویدی|دراویدی]]    در جنوب هند و [[سری‌لانکا|سریلانکا]]  رایج  است. [[زبان‌های تبتی-برمه‌ای|زبان تبتی-برمه]]  ای در  [[بنگلادش]]، [[نپال]]،  [[شمال هند|شمال]] و [[شمال شرق هند|شمال شرقی هند]]  رایج  است. [[زبان‌های استرا-آسیایی|زبانهای آستراآسیایی]]   در برخی نواحی شمالی و شرق   [[بنگلادش]] و در [[شرق هند|شرق]] و [[شمال شرق هند]]  رایج هستند.

[[پرونده:Cyprus_19th_cent_costumes.png|بندانگشتی|لباس هایلباس‌های سنتی (از راست به چپ) یک مسیحی مقیم [[فاماگوستا]]،  یک زن مسیحی از فاماگوستا و راهب ارتدوکس  از صومعه Tchiko نزدیکی [[لفکا]]. عکس در [[قبرس]] در سال 1873۱۸۷۳ گرفته شده است.]]

اصطلاح  [[آسیای غربی|غرب آسیا]] تا حد زیادی مطابق با عبارت [[خاورمیانه]]  است. غرب آسیا متشکل از [[ارمنستان]]، [[جمهوری آذربایجان]]، [[بحرین]]، [[قبرس]]، [[ایران]]، [[عراق]]، [[اسرائیل]]، [[اردن]]، [[کویت]]، [[لبنان]]، [[عمان]]، [[دولت فلسطین|فلسطین]]، [[قطر]]، [[عربستان سعودی]]، [[سوریه]]، [[ترکیه]]، [[امارات متحده عربی]] و [[یمن]]  است.

از نظر فرهنگی گروه هایگروه‌های قومی عمده غرب آسیا عبارتند از: مردمان  [[مردم عرب|عرب]] (در حدود 150۱۵۰ میلیون)، مردمان ترک (حدود 60۶۰ میلیون)، ایرانیان  [[ایرانیان فارسی‌زبان|فارسی]]  زبان (در حدود 50۵۰ میلیون) و [[مردمان کرد|کردها]] (حدود 35۳۵ میلیون نفر). در کنار این گروههایگروه‌های بزرگ، جمعیت هایجمعیت‌های قومی کوچکتر اما متنوع وجود دارد؛ از جمله:  [[یونانی‌ها|یونانی]] (600۶۰۰ هزار نفر)،  [[یهودی|مردم یهودی]] (6.2۶٫۲ میلیون)، قبطی (7-11۷–۱۱ میلیون)،  [[آشوری‌ها|آشوری]] (حدود 400,000۴۰۰٬۰۰۰)، [[مردم ارمنی|ارمنی]]، آذری (حدود 20۲۰ میلیون) و دیگر اقلیت هااقلیت‌ها - مانند مندانی، یزیدی، Circassians و دیگران. بسیاری از کشورهای  [[آسیای غربی|غرب آسیا]]  جغرافیای  [[بیابان|کویری]] دارند.  در نتیجه در این کشورها گروههایگروه‌های عشایری گسترده ایگسترده‌ای دیده می شودمی‌شود از جمله قبایل  [[بدوی‌ها|بدوی]]  عرب.

* [[مردمان آسیایی|آسیایی,آسیایی، افراد]]