ماتناداران: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ابرابزار |
|||
خط ۱:
{{Coord|40.19207|N|44.52113|E|type:landmark|display=title}}
{{Infobox Museum
|name = ماتناداران{{سخ}}Mashtots Institute of Ancient Manuscripts
|image = 2014 Erywań, Matenadaran (18).jpg
|imagesize = 300
خط ۱۱:
|established = ۳ مارس ۱۹۵۹
|dissolved =
|location =
|type = [[
|visitors =
|director = هراچیا تامرازیان
|curator = گوورک
|publictransit =
|website = [http://www.matenadaran.am/en/ www.matenadaran.am]
}}
بنیاد دستنوشته‌های کهن '''ماتِناداران''' (به ارمنی: Մատենադարան) در [[ایروان]] از بنیادهای برجسته [[ارمنستان]] و از گنجینه‌های پرمایه جهان و مایه سرافرازی این کشور است. نام کامل این بنیاد، ماتنادارانِ [[مسروپ ماشتوتس]] است که به نام ماشتوتس ابداع کننده الفبای [[زبان ارمنی]]، نامگذاری شده است. موزه ماتناداران تا ۱۹۵۹ میلادی، قریب به یازده هزار متن خطی به زبان ارمنی قدیم (گرابار) و دیگر زبانهای کهن مشرق زمین در آن نگهداری می‌شده است که امروزه بر شمار آن افزوده شده و رقم تقریبی هفده هزار نسخه را در بر می‌گیرد.
== نام ==
ماتناداران در معنای لغوی به مجموعه‌ای اطلاق می‌شود که مکانی برای نگاهداری اسناد، متون خطی و کتاب‌های دستنویس قدیمی یا چاپی است. این مجموعه، علاوه بر حفاظت از این متون، فعالیت‌های علمی دیگری از قبیل جمع‌آوری، ترمیم، طبقه‌بندی، تحقیق و نشر آنها را نیز برعهده دارد.<ref name="SAE">{{hy icon}} Chookaszian, Babken L. and Levon Zoryan. ''«Մատենադարան»'' (Matenadaran). [[Armenian Soviet Encyclopedia]]. Yerevan: Armenian Academy of Sciences, 1981, vol. 7, pp. 284-286.</ref>
== تاریخ ==
تا پیش از ابداع حروف [[الفبای ارمنی]] مؤلفان این حوزه متون خود را به زبان آشوری یا یونانی می‌نوشتند. از این رو، ابداع حروف ارمنی به دست مسروپ ماشتوتس در اوایل سده پنجم میلادی نخستین گام برای ثبت آثار خطی به زبان ارمنی بود. نویسندگان ارمنی نگارش به زبان ارمنی را آغاز کردند و طی دهه‌های نخست فعالیت آنها، علاوه بر اینکه آثاری با موضوعات دینی، تاریخی و فلسفی از زبانهای دیگر به ارمنی ترجمه شد، متون و کتاب‌های بسیاری نیز به دست مؤلفان ارمنی در زمینه‌های یاد شده به ثبت رسید. کاتبان، خوشنویسان و نقاشان کار رونویسی، تزیین و تکثیر این متون را بر عهده گرفتند و از این زمان به بعد در مراکز فرهنگی ارمنستان مکان‌ها و کتابخانه‌هایی برای نگهداری و حفاظت این آثار ایجاد شد.
اطلاعات دربارهٔ سابقهٔ تاریخی ماتناداران در ارمنستان به سده پنجم میلادی بازمی‌گردد. بر اساس سندی تاریخی، که متعلق به یکی از مورخان نامی این دوره به نام [[غازار پاربتسی]] است، مشخص می‌شود که در این تاریخ در [[واغارشاپات|اچمیادزین]] کتابخانه‌ای موجود بوده است که متون و اسناد مهم را در آن نگاهداری می‌کردند. در اوایل سده پانزدهم میلادی، ۱۳۲ نسخه کتاب به دست یکی از خوشنویسان آن دوره رونویسی و به کتابخانهٔ اچمیادزین، که از ۱۴۴۱ میلادی کتابخانه‌ای منسجم از متون و کتاب‌های خطی داشته، اهدا شده است. از ۱۸۲۸ میلادی، روحانیان و محققان با بررسی متون و کتاب‌های خطی موجود در «ماتناداران اچمیادزین» نخستین فهرست از متون خطی موجود استخراج شد. این فهرست، که تعداد ۳۱۲ نسخهٔ خطی را شامل می‌شد، به زبانهای فرانسوی و روسی ترجمه شده و در [[سن پترزبورگ]] به چاپ رسیده است. این رقم با جمع‌آوری تعداد بسیاری از متون خطی موجود در مجموعهٔ کلیساهای [[ارمنستان غربی]] تا ۱۹۱۵ میلادی به ۴٬۰۶۰ نسخهٔ خطی افزایش یافت.
در ۱۷ دسامبر ۱۹۲۱ میلادی مجموعهٔ موجود در ماتناداران اچمیادزین به ایروان منتقل شد. از آن تاریخ تا کنون، مجموعهٔ ماتنادران ایروان یکی از مراکز تحقیقاتی مهم، به ویژه، در زمینهٔ متون و [[نسخه خطی|نسخه‌های خطی]] است.
== مجموعه ماتناداران ==
متون خطی شامل تمامی اسناد، نسخه‌ها و کتاب‌های دستنویس می‌شود. این متون علاوه بر نوشتارها دارای تزیینات، ترسیمات، طراحی‌ها و نقاشی‌هایی نیز هستند.
بر اساس اسناد موجود تعداد ۲۴٬۰۰۰ نسخهٔ خطی به زبان ارمنی در کل دنیا موجود است. این آثار، که بیشتر آنها مربوط به هنر کتابت ارمنی در [[قرون وسطی]] است، علاوه بر ماتناداران ایروان در سایر مراکز فرهنگی ارمنیان مانند [[موزه کلیسای وانک]] نگهداری می‌شوند. در ماتناداران، آثار رونویسی شدهٔ بیش از نود مورخ ارمنی از سده‌های پنجم تا هجدهم میلادی و هزاران نسخهٔ خطی دیگر با محتوای تاریخی موجود است. علاوه بر آثار مورخان ارمنی حدود ششصد نسخه از آثار مورخان ایرانی، عرب، تُرک و کُرد نیز نگهداری می‌شود و صدها نسخهٔ لاتین و ترجمه‌هایی از نسخه‌های اصلی به زبان ارمنی نیز موجود است که محتوای آنها بخش اعظمی از [[تاریخ ایران]]، [[امپراتوری روم شرقی]]، [[تاریخ اروپا]]، [[امپراتوری عثمانی]]، [[خاور دور]] و [[خاورمیانه]] را طی سده‌های سیزدهم تا نوزدهم میلادی دربرمیگیرد.
{{wide image|Մատենադարան համայնապատկեր.jpg|1080px|{{وسط|موزه ماتناداران.}}}}
== نگارخانه ==
{{وسط|
<gallery>
پرونده:Matenadaran (29).JPG|
پرونده:Matenadaran, 2014, ArmAg (38).jpg|
پرونده:Matenadaran, ArmAg, 2015 (15).JPG|
پرونده:Matenadaranat night.jpg|
پرونده:Մատենադարան, Բացօթյա ցուցադրություն, 2015 (6).JPG|
پرونده:Matenadaran, 2014, ArmAg (19).jpg|
</gallery>
}}
== جستارهای وابسته ==
== منابع ==▼
* [[تاریخ ارمنستان]]
{{پانویس}}▼
|پیوند=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Matenadaran&oldid=692885320▼
== پیوند به بیرون ==
* [http://oldfarsi.hooys.com/Armanestan/F_94_Moozehaye_Iravan.htm موزه‌های ایروان: ماتناداران و پاراجانف]
* [http://www.aparat.com/v/H09gG ویدیو:دست نوشته‌های کهن ایران در ارمنستان]
▲== منابع ==
▲{{پانویس|۲|اندازه=ریز}}
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20101204142456-0%20(60).pdf ماتناداران مخزن کتاب‌های خطی،نویسنده:[[آندرانیک هویان]]]
{{چپ‌چین}}
* {{cite web|title=Apocrypha, Pseudepigrapha, and Armenian Studies: Armenian manuscripts|url=https://books.google.com/books?id=mp_IR50_gXMC&pg=PA614&lpg=PA614&dq=Matenadaran&source=bl&ots=Dd132YQwrD&sig=6g3GumwlABfkzI5bsxGUdF5EnA0&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjwiM-8wOfPAhWEOxQKHRfzDpE4HhDoAQhBMAc#v=onepage&q=Matenadaran&f=false|publisher=Michael E. Stone|accessdate=}}
* [http://www.unesco.org/webworld/nominations/en/armenia/armenia.htm The Mashtots Matenadaran Ancient Manuscripts Collection]
* [http://www.armenianheritage.org/en/monument/Matenadaran HISTORY ABOUT Matenadaran]
* [http://dissertationreviews.org/archives/4385 Matenadaran Institute Library, Yerevan]
▲
{{پایان چپ‌چین}}
{{ویکی‌انبار-رده|Matenadaran}}
{{جاذبه‌های گردشگری ایروان}}
| |||