کی‌کاووس: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
←‏منابع: الگو
جز کی‌کاووس
خط ۱:
{{ Infobox
[[پرونده:KavoosAir.jpg|250px|بندانگشتی|نسخه [[فارسی]] شاهنامه:کی‌کاووس بر تخت پرواز]]
| bodystyle =
'''کَی‌کاووس''' (کیکاووس هم نوشته می‌شود) دومین شاه [[کیانی]] و نام دارترین پادشاه این سلسله و نوهٔ [[کی قباد|کی‌قباد]] است.
| bodyclass = vcard
غم‌نامهٔ رستم و [[سهراب]] و داستان [[سیاوش]] نیز به دوران پادشاهی کی‌کاووس تعلق دارد. کی‌کاووس در داستان‌های [[اساطیر ایران|اسطوره‌ای ایران]] بیشتر به عنوان مظهر و قدرتی یاد شده‌است که به همهٔ تسلط و شکوه، در برابر جهان، ناچیز و رفتنی است. وی یکصد و شصت سال سلطنت کرد و پس از او کی‌خسرو به پادشاهی رسید.
| titlestyle =
| title =
| abovestyle = background: #CD853F
| aboveclass = fn org
| above = {{{نام|{{{نام‌اثر|{{PAGENAME}}}}}}}}
 
| imagestyle =
بنا بر باورهای ایرانیان کهن، کی‌کاووس بر هفت کشور و بر [[دیو]]ان و آدمیان فرمانروایی مطلق می‌یابد. او بر سر کوه البرز هفت کاخ می‌سازد: یکی از زر، دو از سیم، دو از پولاد و دو از آبگینه. او از این کاخ‌ها بر همه حتی بر دیوان مازندران فرمان می‌راند. این هفت کاخ چنانند که هر کسی بر اثر پیری نیرویش کم شود، به کاخ او در می‌آید و دیگر باره توان بدو باز می‌گردد و جوان می‌شود.
| captionstyle =
| image = [[پرونده:KavoosAir.jpg|بندانگشتی|وسط|نسخه [[فارسی]] شاهنامه:کی‌کاووس بر تخت پرواز]]
| caption = {{{عنوان تصویر|{{{برچسب‌تصویر|}}}}}}
 
| headerstyle = background: #F0E68C
== سفر به آسمان ==
| labelstyle =
| datastyle =
 
| header1 = اطلاعات کلی
کی‌کاووس همچون [[فریدون]] و [[جم]] بی‌مرگ آفریده شده بود و دیوان برای این که مرگ را بر او چیره گردانند، دیو خشم را به یاری می‌گیرند و او را می‌فریبند. کی‌کاووس فریب دیوان را می‌خورد و بر فرمانروایی هفت کشور مغرورش می‌کنند. آن‌گاه آرزوی رفتن به آسمان را در دل او زنده می‌کنند. می‌گویند کی‌کاووس گردونهٔ خود را بر پای عقاب‌هایی می‌بندد و آهنگ پرواز به آسمان را می‌کند، تا مرز نور و تاریکی پیش می‌رود و از همراهان جدا می‌ماند ولی دست از عناد بر نمی‌دارد. در این هنگام، [[فره]] از او جدا می‌شود و سپاهش از این جای بلند بر زمین پرتاب می‌شوند. [[نریوسنگ]]، پیک [[اهورا مزدا]]، می‌خواهد او را بکشد که ناگاه، [[فروهر|فره‌وشی]] [[کی خسرو]]، که هنوز به دنیای مادی نیامده بود، در می‌رسد و به او می‌گوید: او را مکش که از او [[سیاوش]] و از سیاوش من در وجود خواهم آمد. پس کی‌کاووس از مرگ رهایی یافت، اگرچه پس از آن میرا شد. ماجرای سفر کی کاووس به آسمان با سفر فرعون در روایات اسلامی قابل قیاس است. شرح کامل سفر فرعون که به لحاظ شکلی هم شباهت به سفر کاووس دارد در منابع تاریخ و تفسیر اسلامی از جمله تفسیر سورآبادی و قصص قرآن مجید(برگرفته از همان تفسیر) به تفصیل آمده است.
 
| label2 = نام
| data2 = {{{نام|کی‌کاووس}}}
 
| label3 = نام کامل
| data3 = {{{نام کامل|}}}
 
| label4 = نام‌های دیگر
| data4 = {{{نام‌های دیگر|}}}
 
| label5 = منصب
| data5 = {{{منصب|پادشاه}}}
 
| label6 = لقب
| data6 = {{{لقب|}}}
 
| label7 = نژاد
| data7 = {{{نژژاد|کیان}}}
 
| label8 = دودمان
| data8 = {{{دودمان|}}}
 
| label9 = آئین
| data9 = {{{آئین|[[زرتشت]]}}}
 
| label10 = زادگاه
| data10 = {{{زادگاه|[[پهلو در شاهنامه|پَهلو]]}}}
 
| label11 = تخت‌گاه
| data11 = {{{تخت‌گاه|[[آمل (شهردژ)|آمل]]}}}
 
| label12 = ملیت
| data12 = {{{ملیت|[[ایران در شاهنامه|ایران]]}}}
 
| header13 = {{#اگر:{{{نام نبرد|{{{نام‌ نبرد|.}}}}}}{{{نوع جنگ|{{{نوع‌ جنگ|}}}}}}{{{سال نبرد|}}}{{{سال نبرد|}}}{{{مدت نبر|}}}{{{مدت نبرد|}}}|سایر اطلاعات}}
 
| label14 = شناخته شده
| data14 = {{{شناخته شده|ایده پرواز}}}
 
| label15 = دوره
| data15 = {{{دوره|}}}
 
| label16 = پیش از
| data16 = {{{پیش از|[[کیخسرو]]}}}
 
| label17 = پس از
| data17 = {{{پس از|[[کیقباد]]}}}
 
| label18 = دوران سلطنت
| data18 = {{{دوران سلطنت|}}}
 
| label19 = جنگ‌ها
| data19 = {{{جنگ‌ها|[[ایران در شاهنامه|ایران]] و [[توران در شاهنامه|توران]]}}}
 
| label20 = جنگ اول
| data20 = {{{جنگ اول|[[جنگ مازندران]]}}}
 
| label21 = جنگ دوم
| data21 = {{{جنگ دوم| [[جنگ هاماوران]]}}}
 
| label22 = جنگ سوم
| data22 = {{{جنگ سوم|[[جنگ دوازده‌رخ]]}}}
 
| label23 = جنگ جهارم
| data23 = {{{جنگ جهارم|[[جنگ بزرگ کیخسرو]]}}}
 
| header24 = {{#اگر:{{{تولد|{{{سال تولد|.}}}}}}{{{مرگ|{{{سال مرگ|}}}}}}{{{فرزندان|}}}{{{تعداد فرزندان|}}}|خانواده}}
 
| label25 = نام نیا
| data25 = {{{نام نیا|[[کیقباد]]}}}
 
| label26 = نام پدر
| data26 = {{{نام پدر|}}}
 
| label27 = نام مادر
| data27 = {{{نام مادر|}}}
 
| label28 = همسران
| data28 = {{{همسران|[[سودابه]]}}}
 
| label29 = فرزندان
| data29 = {{{فرزندان|[[کیخسرو]]، [[فریبرز]]}}}
 
| label30 = برادران
| data30 = {{{برادان|}}}
}}
 
'''کَی‌کاووس''' ( کیکاووس ) دومین شاه [[کیانی]] و نام دارترین پادشاه این سلسله و نوهٔ [[کی قباد|کی‌قباد]] است.
غم‌نامهٔ رستم و [[سهراب]] و داستان [[سیاوش]] نیز به دوران پادشاهی کیکاووس تعلق دارد. کیکاووس در داستان‌های [[اساطیر ایران|اسطوره‌ای ایران]] بیشتر به عنوان مظهر و قدرتی یاد شده‌است که با همهٔ تسلط و شکوه، در برابر جهان، ناچیز و رفتنی است. وی یکصد و شصت سال سلطنت کرد و پس از او کیخسرو به پادشاهی رسید.
 
==کیکاووس در فرهنگ عامیانه==
بنا بر باورهای ایرانیان کهن، کیکاووس بر [[دیو]]ان و آدمیان هفت کشور فرمانروایی مطلق می‌یابد. او بر سر کوه البرز هفت کاخ می‌سازد: یکی از زر، دو از سیم، دو از پولاد و دو از آبگینه. او از این کاخ‌ها بر همه حتی بر دیوان مازندران فرمان می‌راند. این هفت کاخ چنانند که هر کسی بر اثر پیری نیرویش کم شود، به کاخ او در می‌آید و دیگر باره توان بدو باز می‌گردد و جوان می‌شود.
 
===سفر به آسمان===
کیکاووس همچون [[فریدون]] و [[جمشید]] بی‌مرگ آفریده شده بود و دیوان برای این که مرگ را بر او چیره گردانند، دیو خشم (آئیشما) را به یاری می‌گیرند و او را می‌فریبند. دیوان کیکاووس را فریب داده و به فرمانروایی هفت کشور مغرورش می‌کنند آنگاه هوس پرواز به آسمان را در دل او زنده می‌کنند<ref>کیکاووس احتمالا نخستین انسان است که ایده پرواز را ذهن پروراند</ref>. آمده کیکاووس در اصرار بر پرواز از لجاجت و عناد دست بر نداشت تخت خود را بر پای چهار عقاب‌ بست و پرواز کرد تا مرز نور و تاریکی پیش رفت و از همراهان جدا ماند. در آسمانها [[فر|فرّه‌ایزدی]] از سیمایش پر کشید و از آن جای بلند بر زمین سقوط کرد.
{{شعر}}
{{ب|از آن پس عقاب دلاور چهار|بیاورد و بر تخت بست استوار}}
{{ب|نشست از بر تخت کاووس‌شاه|که اهریمن‌اش برده بُد دل ز راه}}
{{ب|چو شد گرسنه تیز پرّان عقاب|سوی گوشت کردند هر یک شتاب}}
{{ب|ز روی زمین تخت بر داشتند|ز هامون به ابر اندر افراشتند}}
{{ب|بدان حد که شان بود نیرو بجای|سوی گوشت کردند آهنگ و رای}}
 
{{پایان شعر}}
 
[[نریوسنگ]]، پیک [[اهورا مزدا]]، می‌خواهد او را بکـُشد که ناگاه، [[فروهر|فره‌وشی]] [[کیخسرو]]، که هنوز به دنیای مادی نیامده بود، در می‌رسد و به او می‌گوید: او را مکش که از او [[سیاوش]] و از سیاوش من بوجود خواهم آمد. پس بدین طریق کیکاووس از مرگ رهایی یافت، اگرچه پس از آن میرا شد.
{{شعر}}
{{ب| شنیدم که کاووس شد بر فلک|همی رفت تا بر رسد بر مَلک}}
{{ب|دگر گفت از آن رفت بر آسمان|که تا جنگ سازد به تیر و کمان}}
{{ب|ز هر گونه‌ای هست آواز این| نداند بجز پـُر خرد راز این}}
{{ب|پریدند بسیار و ماندند باز|چنین باشد آنکس که گیردش '''آز'''}}
{{ب|چو مرغ پرّنده نیرو نماند|غمی گشت و پرها به خوی در نشاند}}
{{ب|نگونسار گشتند ز ابر سیاه| کشان بر زمین از هوا تخت شاه}}
{{ب|سوی بیشهٔ شهر چین آمدند| به [[آمل (شهردژ)|آمل]] به روی زمین آمدند}}
{{ب|نکردش تباه از شگفتی جهان|همی بودنی داشت اندر نهان<ref>شاهنامه. جلد دوم. کیکاووس، ص ۹۶</ref>}}
{{پایان شعر}}
== جنگ با دیوان ==
 
کی‌کاووسکیکاووس پس از آن‌که فریب دیوان را می‌خورد، با وجود مخالفت‌های پهلوانان و بزرگان به ویژه [[زال]] و [[رستم]]، آهنگ [[مازندرانجنگ (شاهنامه)|مازندران]] (با استان مازندران اشتباه نشود) می‌کندکرده تا آن جاآنجا را فتح کند و بر شاه مازندران پیروز شود. شاه مازندران از [[دیو سپید]] کمک می‌خواهد. دیودیوسپید سپید [[جادو]] می‌کند وکرده چشمان کی‌کاووسکیکاووس و همراهانش را تیره و نابینا می‌سازد و لشکر ایران پریشان و پراکنده می‌شود. کی‌کاووسکیکاووس در این هنگام به یاد پندهای زال و بزرگان [[ایران در شاهنامه|ایران]] می‌افتد و به زال و رستم پیغام می‌فرستد که او را یاری دهندنماید. زال هم رستم را بهبرای یاری وی می‌فرستد و او را روانهٔ مازندران می‌کند. رستم پس از آزمایش‌ها و نبردهای شگفت انگیزشگفت‌انگیز از هفت منزل - که به [[هفت خوان رستم]] ناممعروف کرده شدهاست - می‌گذرد و بر دیو سپیددیوسپید پیروز می‌گردد.{{سخ}}
 
کی‌کاووس و همراهان او به دست رستم از دیو سپید نجات می‌یابند و بینایی خود را از جگر دیو سپید که رستم آن را دریده‌است و درمان چشمانش است، باز می‌یابند.{{سخ}}
کیکاووس و همراهانش توسط رستم از چنگ دیوسپید نجات می‌یابند و علاج بینایی کیکاووس قطره‌ای از خون جگر دیوسپید بود که رستم آن را دریده‌ و در چشمان کیکاووس چکاند تا نور و روشنی به چشمش باز گشت.
برخی معتقد هستند که محل فرود کی‌کاووس از اسمان به زمین ورسیدن به ارامش در لارستان واقع درجنوب فارس می باشد.جالب است که در شهر کهن لار مرکز لارستان؛ محله ای قدیمی به نام کهویه وجود دارد؛ که احتمالاً تغییر یافته کیکاووسیه است.
 
== مرگ ==
سطر ۱۹ ⟵ ۱۴۴:
کی‌کاووس پس از ۱۶۰ سال پادشاهی در می‌گذرد و پس از او کی‌خسرو به پادشاهی می‌رسد.
 
==پانویس==
== جستارهای وابسته ==
* [[کیاسر|کیوس‌سرا]]
 
== منابع ==
{{پانویس}}
 
==منابع==
{{یادکرد-ویکی
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =حسین | نام =الهی قمشه‌ای| پیوند نویسنده =قمشه‌ای| عنوان =شاهنامه فردوسی | ترجمه = ناهید فرشادمهر| سال =۱۳۸۶ | ناشر =نشر محمد|مکان =تهران | شابک =۹۶۴-۵۵۶۶-۳۵-۵}}
*{{یادکرد-ویکی
|پیوند = http://en.wikipedia.org/wiki/Kay_Kāvus
|عنوان = Kay Kāvus
سطر ۳۱ ⟵ ۱۵۵:
|بازیابی = ۸ مارس ۲۰۱
}}
== پیوند به بیرون ==
 
{{شخصیت‌هایافراد شاهنامه}}
{{کیانیان}}
{{اساطیر ایران}}
{{شاهنامه}}
{{جغرافیای شاهنامه}}
{{کشورهای شاهنامه}}
{{افراد شاهنامه}}
{{پیش از پادشاهی ماد}}
{{شاهنامه-خرد}}
 
[[رده:شخصیت‌های شاهنامه]]
[[رده:داستان‌های شاهنامه]]
[[رده:اساطیر ایرانی]]
[[رده:اسطوره‌های طول عمر]]
[[رده:پادشاهان اساطیری]]
[[رده:شخصیت‌های شاهنامه]]
[[رده:مقاله‌های خرد تاریخ]]