جنوبگان: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
←‏لید: ویکی‌پدیا واژه‌نامه نیست
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: پیوند بیش از حد به ویکی‌های دیگر افزودن پیوند بیرونی به جای ویکی‌پیوند ویرایشگر دیداری
خط ۱:
{{coord|68|50|S|90|35|W|type:isle|name=Peter I Island|display=title}}
[[پرونده:Location_Antarctica.svg|بندانگشتی|چپ|200px| جنوبگان]]
[[پرونده:Antarctica 6400px from Blue Marble.jpg|بندانگشتی|190px|چپ|[[ماهواره|تصویر ماهواره ای]] که نمایان گر جنوبگان از [[فضا]] است.]]
[[تصویربرداری ماهواره‌ای|تصویر ماهواره‌ای]] که نمایان‌گر جنوبگان از [[فضای بیرونی]] است.
]]
[[پرونده:Kaloyan-Livingston.jpg|بندانگشتی|190px|چپ|کوه‌های تانگرا]]
[[پرونده:Livingston-Greenwich-map.jpg|190px|بندانگشتی|نقشه جزیره لیوینگستون و [[جزیره گرینویچ]]]][[پرونده:Ohridski-2.jpg|بندانگشتی|190px|چپ|پایگاه علمی ارهیدسکی در [[جزیره لیوینگستون]] در [[جزایر شتلند جنوبی]]]]
 
'''جنوبگان''' به [[قاره|قاره‌ای]]ای گفته می‌شود که پیرامون [[قطب جنوب]]، [[زمین]] را در بر گرفته است. این قاره سردترین نقطۀنقطه کرۀکره زمین است و کمابیش تمام [[سطح]] آن با [[یخ]] پوشیده شده‌است. کشف این قاره در اواخر [[ژانویه]] [[۱۸۲۰ (میلادی)|۱۸۲۰]] توسط کاپیتان [[جیمز کوک]] صورت گرفت.
 
جنوبگان پنجمین قارۀقاره بزرگ کرۀکره زمین پس از [[آسیا]]، [[آفریقا]]، [[آمریکای شمالی]] و [[آمریکای جنوبی]] است،است. ولی با این وجود کمترین [[جمعیت]] همۀرا قاره‌هامیان راهمه قاره‌ها دارد. همچنین بلندترین میانگین [[ارتفاعبلندی]]، کمترین میانگین [[رطوبت]] و پایین‌ترین میانگین [[دما]] در میان همه قاره‌های جهان به این قاره تعلق دارد.
 
باور به وجود سرزمینی جنوبگانی یعنی قاره‌ای بس بزرگ که در دورترین نقطه کره زمین قرار گرفته باشد تا بتواند توازن کره زمین را در برابر خشکی‌های عظیم شمال آن حفظ کند از زمان [[بطلمیوس]] یعنی سده نخست میلادی وجود داشته‌است. بطلمیوس این مسئله را مطرح می‌کرد که وجود چنین سرزمینی برای حفظ قرینگی خشکی‌ها لازم است. ترسیم خشکی‌های بزرگی در جنوب کره زمین در [[نقشه (زمین)|نقشه‌های]] قدیمی رایج بود، از جمله در نقشه‌های معروف [[پیری رئیس]]، [[دریاسالار]] [[ترکیه]]امپراتوری [[عثمانی]] (از سده ۱۶ میلادی) رایج بود. حتی پس از این‌که در اواخر سده هفدهم کاشفان دریافتند آمریکای جنوبی و [[استرالیا]] جزئی از جنوبگان افسانه‌ای نیستند،نیستند همچنان در باور [[فهرست جغرافی‌دانان|جغرافی‌دانان]] آن دوره، منطقه قطب جنوب بسیار بزرگ‌تر از [[مساحت]] راستین آن تصور می‌شد.
 
[[پنگوئن امپراتور]] از [[پرندگانپرنده|پرندگانی]]ی است که تنها در این قاره زندگی می‌کند.
 
== اهمیت جنوبگان ==
جنوبگان منطقه‌ای مهم از دید اقتصادی و استراتژیک است. اهمیت اقتصادی آن به دلیل وجود [[منابع طبیعی]] و [[نفت خام]] است. اهمیت استراتژیک آن به خاطر مسیر [[دماغه هورن]] است که در زمان [[جنگ سرد]]، اهمیتی حیاتی برای آمریکا داشت. زیرا ناوهای هواپیمابر آمریکایی نمی‌توانند از [[کانال پاناما]] عبور کنند.<ref>{{cite book|url=|title=Zones of Conflict: An Atlas of Future Wars|last=Keegan|first=John|authorlink=John Keegan|publisher=Simon and Schuster|year=1986|isbn=0-671-60115-6|location=New York|pages=|doi=|author2=Andrew Wheatcroft}}</ref>
 
اگرچه پس از [[فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی]] اهمیت اقتصادی جنوبگان به خاظر منافع نفتی بر اهمیت استراتژیک آن برتری یافته است.<ref>{{cite news|url=|title=Six reasons Antarctica is crucial|last=Bergin|first=Anthony|date=20 February 2007|publisher=[[Australian Financial Review]]|pages=63}}</ref>
 
== ادعاهای مالکیت ==
بر اساس این پیمان، جنوبگان تنها منطقه‌ای برای تحقیقات علمی است و هر گونه [[فعالیت‌های نظامی در جنوبگان|فعالیت نظامی]] و ادعای مالکیت در آن ممنوع است.<ref>[http://www.ats.aq/index_e.htm ATS.aq]</ref>
 
تا کنون ۷ کشور بر بیشتر نقاط جنوبگان ادعای مالکیت داشته‌اند. یک منطقه نیز مورد ادعا قرار نگرفته است.
{| class="wikitable sortable"
|+نقشه مناطق مورد ادعای مالکیت
!تاریخ
ادعا
!نام کشور
!قلمرو
!مختصات قلمرو
!نقشه
|-
|۱۹۰۸
|{{flag|United Kingdom}}
|{{flagicon|British Antarctic Territory}}[[قلمرو بریتانیایی جنوبگان]]
|۲۰ درجه غربی تا ۸۰ درجه غربی
|[[پرونده:Antarctica,_United_Kingdom_territorial_claim.svg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Antarctica,_United_Kingdom_territorial_claim.svg|90x90پیکسل]]
|-
|۱۹۲۳
|{{flag|New Zealand}}
|{{flagicon|New Zealand}} [[وابسته راس]] (Ross)
|۱۵۰درجه غربی تا ۱۶۰ درجه شرقی
|[[پرونده:Antarctica,_New_Zealand_territorial_claim.svg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Antarctica,_New_Zealand_territorial_claim.svg|90x90پیکسل]]
|-
|۱۹۲۴
|{{flag|France}}
|{{flagicon|French Southern and Antarctic Lands}} [[سرزمین ادلی]]
|۱۴۲ درجه و ۲ دقیقه شرقی
تا ۱۳۶ درجه و ۱۱ دقیقه شرقی
|[[پرونده:Antarctica,_France_territorial_claim.svg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Antarctica,_France_territorial_claim.svg|90x90پیکسل]]
|-
|۱۹۲۹
|{{flag|Norway}}
|{{flagicon|Norway}} [[جزیره پتر یکم]]
|{{Coord|6۸|۵۰|S|۹۰|۳۵|W|type:isle|name=Peter I Island}}
|[[پرونده:Antarctica_Peter_I_Island.png|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Antarctica_Peter_I_Island.png|90x90پیکسل]]
|-
|۱۹۳۳
|{{flag|Australia}}
|{{flagicon|Australia}} [[قلمرو جنوبگان استرالیا]]
|۱۶۰درجه شرقی تا
۱۴۲درجه و ۲ دقیقه شرقی
 
و
 
۱۳۶ درجه و ۱۱ دقیقه شرقی
 
تا ۴۴ درجه و ۳۸ دقیقه شرقی
|[[پرونده:Antarctica,_Australia_territorial_claim.svg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Antarctica,_Australia_territorial_claim.svg|90x90پیکسل]]
|-
|۱۹۳۹
|{{flag|Norway}}
|{{flagicon|Norway}} [[سرزمین شهبانو ماود]]
|۴۴°۳۸'E تا ۲۰درجه غربی
|[[پرونده:Queen_Maud_Land_in_Antarctica.svg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Queen_Maud_Land_in_Antarctica.svg|90x90پیکسل]]
|-
|۱۹۴۰
|{{flag|Chile}}
|{{flagicon|Antártica Chilena Province}} [[قلمرو جنوبگان شیلی]]
|۵۳ درجه غربی تا ۹۰ درجه غربی
|[[پرونده:Antarctica,_Chile_territorial_claim.svg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Antarctica,_Chile_territorial_claim.svg|90x90پیکسل]]
|-
|۱۹۴۳
|{{flag|Argentina}}
|{{flag|Argentine Antarctica}}
|۲۵ درجه غربی تا ۷۴ درجه غربی
|[[پرونده:Antarctica,_Argentina_territorial_claim.svg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Antarctica,_Argentina_territorial_claim.svg|90x90پیکسل]]
|-
|–
|بدون ادعای مالکیت
|منطقه بدون ادعای مالکیت
(سرزمین ماری بلد)
|۹۰درجه غربی تا ۱۵۰درجه غربی
(به غیر از جزیره پتر یکم)
|[[پرونده:Antarctica,_unclaimed.svg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Antarctica,_unclaimed.svg|90x90پیکسل]]
|}
 
== جستارهای وابسته ==
* [[پیمان‌نامهسیستم پیمان جنوبگان]]
 
* [[فهرست آتشفشانهای جنوبگانی]]
* [[فهرست آتشفشان‌های جنوبگان]]
* [[بومگاه جنوبگانی]]
 
== منابع ==
{{پانویس}}
Wikipedia{{یادکرد contributors, "ویکی|عنوان=Antarctica," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http|پیوند=https://en.wikipedia.org/wwiki/index.php?title=Antarctica&oldid|زبان=196283402انگلیسی|بازیابی=زمان نامشخص}}
 
== پیوند به بیرون ==
سطر ۲۶ ⟵ ۱۱۲:
* [http://www.chn.ir/newsprint.asp?id=8448 حمید جدیری، رصد کننده ماه گرفتگی در قطب جنوب]
* [http://hamshahrionline.ir/details/212543 همشهری آنلاین، قطب جنوب در آمار گمرک ایران]
* [http://apc.mfa.government.bg/ Antarctic Place-names Commission of Bulgaria]{{ویکی‌سفر}}
[[پرونده:Livingston-Greenwich-map.jpg|190px|بندانگشتی|چپ|نقشه جزیره لیوینگستون و جزیره گرینویچ]]
 
{{ویکی‌سفر}}
{{انبار-رده}}
{{جنوبگان}}