تاریخانه: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز ویرایش 151.239.102.27 (بحث) به آخرین تغییری که YamahaBot انجام داده بود واگردانده شد |
Iranianson (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۸:
| عنوان تصویر =
| استان =[[استان سمنان]]
| شهرستان =[[شهرستان دامغان|دامغان]]
| بخش =
| نام محلی =
خط ۳۳:
{{coord|36|9|51|N|54|21|15|E|region:IR_type:landmark|display=title}}
'''تاریخانه''' (به معنای خدایخانه، خانهٔ خدا) از آثار باستانی [[دامغان]] است که طبق تحقیقات اداره کل باستانشناسی، پیش از [[حمله اعراب به ایران|تسلط اعراب بر ایران]]، [[آتشکده]] بوده و بعداً به [[مسجد]] تبدیل شده است. ساختمان بنای مجدد آن مربوط به قرن دوم هجری است و اسلوب ساختمان آن نیز به سبک [[معماری ساسانی|بناهای دوره ساسانیان]] میباشد. تاریخانه در ترکی به معنای خانهٔ خداست.<ref>{{یادکرد▼
== پیشینه ==
▲
|کتاب=هفت رخ فرخ ایران|نویسنده = رضاییان، فرزین |ترجمه=|ناشر =انتشارات دایره سبز |چاپ= ابیانه |شهر= |صفحه=۱۲۶ |سال=۱۳۸۶|شابک=}}</ref>
== معماری ==
این مسجد نمونهٔ بسیار زیبا و کاملی از مساجد قرون اولیه اسلام به شمار میرود. شیوهٔ معماری مسجد مأخوذ از [[معماری ساسانی]] است. ساختمان مسجد شامل یک صحن یا حیاط مرکزی است که اطراف آن را [[رواق]]های سرپوشیده احاطه کرده است. [[شبستان]] مسجد بر روی هجده ستون مدور (سه ردیف شش تایی) استوار شده است. این ستونها یک متر و نیم قطر دارند و از نظر ویژگیهای معماری مشابه ستونهای کاخهای ساسانی هستند. طاقهای مسجد از آجر است و به طاقهای دورهٔ قبل از اسلام، یعنی عهد ساسانی شباهت بسیار دارد.<ref name="ReferenceA">{{یادکرد کتاب | سال=۱۳۷۷ | شابک=ISBN 964-459-122-4 | عنوان=تاریخ هنر معماری ایران در دورهٔ اسلامی | تاریخ بازبینی=۱۴ مه ۲۰۱۴ | ناشر=سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) | نام=محمد یوسف | نام خانوادگی=کیانی}}</ref>▼
[[پرونده:Tarikhaneh1, Damghan, Iran.jpg|بندانگشتی|250px|نمایی از [[رواق]]ها]]
▲این مسجد نمونهٔ بسیار زیبا و کاملی از مساجد
=== ستون ===
در طی قرون، تاریخانهٔ دامغان بارها مرمت و بازسازی شده است. [[مناره]]ای [[آجر|آجری]] در عهد [[سلجوقیان]] به این مجموعه اضافه شده است که اکنون ۲۵ متر ارتفاع دارد و بدنهٔ آن با [[آجرکاری]] تزیین شده است.<ref name="ReferenceA"/>▼
در این مسجد [[ستون|ستونهایی]] مدور قرار دارد که با آجرهایی به طول ۳۵ و به عرض ۳۴ و ۷ سانتیمتر ساخته شده و به نام «چهل ستون» معروف است. تعداد ستونها ۲۶ عدد میباشد که ۱۸ ستون آن در یک طرف و ۵ ستون در سمت دیگر و ۳ ستون در مقابل قرار گرفته است. محیط هر ستون در حدود ۵ متر و
▲مسجد تاریخانه مربوط به قرن ۲ و ۳ و ۵ ه. ق است و در [[دامغان]]، خیابان ایستگاه راه آهن واقع شده است. این اثر در تاریخ {{جلالی حروف|۱۵|۱۰|۱۳۱۰|پیوند=نه}} با شمارهٔ ثبت ۸۰ بهعنوان یکی از [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.ichto.ir/ |عنوان = سازمان میراث فرهنگی و صنایعدستی و گردشگری | ناشر = سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران |تاریخ = |تاریخ بازدید =۱۹/۵/۲۰۱۱}}</ref>
▲در این مسجد ستونهایی مدور قرار دارد که با آجرهایی به طول ۳۵ و به عرض ۳۴ و ۷ سانتیمتر ساخته شده و به نام «چهل ستون» معروف است. تعداد ستونها ۲۶ عدد میباشد که ۱۸ ستون آن در یک طرف و ۵ ستون در سمت دیگر و ۳ ستون در مقابل قرار گرفته است. محیط هر ستون در حدود ۵ متر و ارتفاعش از سطح زمین تا محلی که طاقها برآن متکی است ۸۴/۲ متر و تا پشت بام ۶ متر میباشد. طاقهای این ساختمان به مرور زمان فرو ریخته بوده که از محل وجوه جمعآوری شده از مردم شهر با [[خشت]] خام بر طاقهای مزبور سقف زدهاند.<ref name="ReferenceB">{{یادکرد |کتاب= تاریخ قومس| نویسنده=حقیقت (رفیع)، عبدالرّفیع| ناشر= کومش| چاپ= سوّم| شهر= تهران| سال= ۱۳۷۰| شابک=}}</ref>
=== محراب ===
در سمت مغرب مسجد بین ۶ دهانه و طاق، یک دهانه و طاق بزرگتری به طول ۱۲/۱۴ متر و عرض ۰۳/۵ متر وجود دارد، که آثار محراب و منبر مسجد در این دهانه دیده میشود عرض هر یک از شش دهانه یا ایوان که در طرفین دهانه وسطی واقع شدهاند ۳۶/۶ متر است. صحن مسجد تقریباً مربع شکل و به طول ۲۷ و عرض ۲۶ متر میباشد.<ref name="ReferenceB"/>
=== مناره ===
[[پرونده:Damghan1.jpg|بندانگشتی|150px|نمایی از [[مناره]] مسجد]]
▲در
در جنب مسجد تاریخانه سمت شمال مناری وجود دارد که با آجر ساخته شده. ارتفاع این منار ۲۶ متر است و ۸۶ پله از داخل دارد، محیط آن در پایین در حدود ۱۳ متر میباشد و به نسبت ارتفاع منار از سطح زمین از محیط آن کاسته میشود به طوریکه دور منار در بالا ۸/۶ متر است، این منار سکو ندارد و از روی زمین مدور ساخته شده. نقوشی از آجر در روی منار هست که به منزلهٔ نما و تزیین آن محسوب میشود، در ارتفاع ۵/۱۰ متری [[کتیبه]]ای از آجر به [[خط کوفی]] است به عرض ۳۰/۱ متر که فقط «الامیر السید الاجل» از آن خوانده میشود. آجرهایی که در ساختمان داخلی به کار رفته به قطر ۴ تا ۵/۴ سانتیمتر و به طول و عرض ۲۲ سانتیمتر و آجرهایی که در تزیینات خارجی مصرف شده به طول ۵/۱۷ و به عرض ۱۷ و به قطر ۵/۳ سانتیمتر میباشد.<ref name="ReferenceB"/>
== نگارخانه ==
▲ارتفاع این منار در قدیم بیشتر بوده و گویا در اثر [[زلزله]] قسمتی از بالا و کلاهک آن فروریخته است، بانی این منار [[بختیار بن محمد]] حاکم [[قومس|ایالت قومس]] و ممدوح [[منوچهری دامغانی]] است که منار [[مسجد جامع سمنان]] نیز از بناهای وی به شمار میرود.<ref name="ReferenceB"/>
<center>
<gallery mode=packed>
پرونده:Tarikhaneh2, Damghan, Iran.jpg
پرونده:Tarikhaneh, Damghan, Iran.jpg
پرونده:Damghan6.jpg
پرونده:Damghan3.jpg
پرونده:Tarikhaneh3, Damghan, Iran.jpg
</gallery>
</center>
== جستارهای وابسته ==
* [[معماری ساسانی]]
* [[مسجد جامع فهرج]]
* [[چشمهعلی (دامغان)]]
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{ویکیانبار-رده|Tarikhaneh}}
{{استان سمنان}}
[[رده:آتشکدهها]]
سطر ۶۶ ⟵ ۸۸:
[[رده:معماری ساسانی]]
[[رده:نیایشگاههای باستانی ایران]]
[[رده:آتشکدهها]]
[[رده:آثار دوره ساسانیان در شهرستان دامغان]]
|