استان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اُستان''' یکی از واحدهای تقسیمات کشوری است.

در [[جهان]] و در ایران اولین بار در دوره امپراطوری [[هخامنشیان]]{{مدرک}} ایران دارای [[ایالت]] شد و سرزمین ایران از چندین ایالت تشکیل شد. سپس کشورهای دیگر با این الگو کشورشان را دارای تقسیمات ایالتی کردند. رفته رفته و به مرور زمان و در دوره معاصر واژه ایالت از تقسیمات کشوری ایران برداشته شد و جای خود را به استان داد.{{مدرک}}

استان با واژه‌های [[زبان آلمانی|آلمانی]] Staat، [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] state، [[زبان اسپانیایی|ایسپانیایی]] Estado، [[زبان فرانسوی|فرانسوی]] État '''هم ریشه''' و با Province در انگلیسی، Provinz در آلمانی و Province در فرانسوی '''هم معنیهم‌معنی''' است.

در زمان حکومت [[رضا شاه پهلوی]]، در دی‌ماه ۱۳۱۶ خورشیدی دو قانون خاص به تصویب رسید و با تجدید سازمان اداری کشور، ایالات پیشین ایران جای خود را به استان‌ها داد. استان‌ها به شهرستانها و شهرستانها به بخش‌ها و دهستانها تقسیم شدند. هر استان، [[استاندار]] خود و هر [[شهرستان]]، [[فرماندار]] خود را داشت و این دو مدیر مستقیماً به وسیله شخص [[شاه]] گمارده می‌شدند. با وجود تغییرات جزئی فراوانی که از آن زمان تاکنون در تقسیمات کشور صورت گرفته، اساس تقسیمات کشوری هم چنان قانون ۱۳۱۶ است.

در حال حاضر استاندار از سوی [[وزارت کشور|وزیر کشور]] انتخاب می‌شود و فرمانداران و بخشداران استان خود را انتخاب می‌کند، هم‌چنین ''دهستان'' از این واحدها حذف گردیده و تعداد استان‌های کشور به 31۳۱ استان رسیده‌است.

کشورهایی مانند[[ایالات متحده]]، [[کانادا]]، [[آلمان]]، [[اسپانیا]]، [[سوئیس]] و [[هند]] از جمله کشورهای فدرال هستند که اختیارات زیادی را در امور داخلی به دولت‌ها و مجالس ایالتی اعطا می‌کنند. فدرالیسم بیشتر در کشورهای وسیع و پر جمعیت دیده می شودمی‌شود. مهمتر آنکه، پیشینه تاریخی کشور هاییکشورهایی که از بهم پیوستن مناطقی هم ریشه بوجودامده اند،بوجودامده‌اند، مانند آلمان.{{مدرک}}

اختیارات استان‌ها در [[ایران]] از [[مشروطه]] تاکنون بسیار ناچیز بوده و همین اختیارات جزئی نیز همواره به دلیل انتخاب مسئولان منطقه توسط [[دولت]] و نبود پارلمان‌های محلی دردست منصوبین حکومت مرکزی بوده‌است.{{مدرک}}

استان در کشورهای غیر فدرال و ایالت در کشورهای فدرال جزو تقسیمات کشوری هستند. قدرت استان به مراتب کمتر از قدرت ایالت می باشدمی‌باشد. استان زیر نظر وزارت کشور اداره می شودمی‌شود و وزیر کشور برای هر استان، [[استاندار]] که مسئول اجرای قوانین می باشدمی‌باشد را منتصب می کندمی‌کند. استاندار نیز برای تقسیمات داخلی استان ( [[شهرستان]] ) برای هر شهرستان [[فرماندار]] انتخاب می کندمی‌کند. در اصل تمام قدرت استانها زیر نظر مستقیم دولت می باشدمی‌باشد و قدرت خود را از دولت می گیرندمی‌گیرند. البته هر استان بنا به شرایط جغرافیایی، قومی قبیله ای،قبیله‌ای، فرهنگی اختیارات اندکی دارد. اما در مقابل در ایالت دو قانون وجود دارد. اول قانون کشور است که هر ایالت باید از آن تبعیت کند و دوم قانون خود آن ایالت است که می تواندمی‌تواند با قوانین ایالت دیگری در همان کشور کاملاکاملاً متفاوت باشد. حدود اختیارات داده شده به ایالت مشابه اختیارات یک کشور مستقل اما اندکی کمتر است. می توانمی‌توان گفت ساختار دولت در کشورهای فدرال بین دولت مرکزی و ایالت هایایالت‌های موجود در کشور تقسیم شده است.{{مدرک}}

* [[راهداری]]

* مرشدی‌زاده، علی، ''(روشنفکران آذری و هویت ملی و قومی) '' تهران، نشر مرکز، ۱۳۸۰ خ.، ص۱۷۷.