فرات: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
با فرض حسن نیت ویرایش 5.74.182.160 (بحث) خنثی‌سازی شد: منبع؟. (تل) |
طرح ویرانگر آناتولی جنوب شرقی کشور ترکیه |
||
خط ۱۰۵:
'''فُرات''' ([[زبان آشوری|آشوری]]:ܦܪܬ) یکی از دو رود بزرگ منطقهٔ [[میان‌رودان]] (بین‌النهرین) است که از کوهستانهای شرق [[آناتولی]] در کشور ترکیه سرچشمه گرفته و به‌سوی کشورهای [[سوریه]]، [[عراق]] و [[خلیج فارس]] روان است. این رود در مغرب کشور عراق و متشکل است از دو شعبه «قره سو» و «مرادچای» که سرچشمه آنها نزدیک رود «ارس» در شرق آناتولی ترکیه است. موقعی که دو شعبه قره سو و مرادچای به هم می‌رسند، فرات به دجله نزدیک می‌شود، ولی مجدداً دجله متوجه جنوب شرقی شده و فرات به سمت مغرب مایل می‌شود و سپس در نزدیکی خلیج فارس به رود دجله می‌پیوندد و از آن پس مجموع این دو رود به خلیج فارس می‌ریزد. سرزمینی را که بین دو رود دجله و فرات واقع است، «بین‌النهرین» و یا «الجزیره» نامیده‌اند. طول رودخانه فرات تقریباً ۲۹۰۰ کیلومتر است. جریان فرات در جلگه بین‌النهرین، بسیار ملایم است و دارای بستری عریض می‌باشد. یگانه عامل حاصلخیزی خاک عراق و جلب جمعیت در جلگه خشک و گرم بین‌النهرین، دو رود فرات و دجله می‌باشد. بابِل، پایتخت قدیم کشور بابل در ساحل فرات بنا شده بود. این رود به‌همراه [[دجله]] دو رودی هستند که منطقهٔ میان‌رودان را مشخص و محدود می‌کنند. فرات در غرب دجله قرار دارد. نام این رودخانه از زبان [[اوستایی]] و از واژهٔ ''huperethuua'' به‌معنی «پایاب خوب» گرفته شده‌است. [[پایاب]] به محل کم‌ژرفای رودخانه گفته می‌شود.
== طرح ویرانگر آناتولی جنوب شرقی کشور ترکیه ==
در گذشته سدسازی‌های ترکیه بر روی رودخانه‌های دجله و فرات اثرات محیط‌زیستی چشمگیری بر اکوسیستم مسیر این رودخانه‌ها در کشور عراق به‌جا گذاشته که باگذشت زمان رو به وخامت می‌گذارد. مردم ایران نیز به‌ویژه در استان‌های غرب و جنوب با طغیان ریزگردهای برخاسته از تالابهای خشک‌شده در جنوب عراق، اثر سدسازی‌های ترکیه را در بالادست دجله و فرات تحمل می‌کنند.<ref>http://www.seratnews.ir/fa/news/350152</ref>
طرح آناتولی جنوب شرقی که به زبان ترکی استانبولی Guneydogu Anadolu Projesi و به اختصار GAP خوانده می‌شود، طرحی عمرانی است که بر پایه آن دولت ترکیه در نظر دارد مجموعه‌ای از سد و نیروگاه برقابی را بر بخش بالایی رودخانه‌های دجله و فرات بسازد.<ref>http://www.seratnews.ir/fa/news/350152</ref>
در این طرح، ۱۴ سد بر روی فرات، ۸ سد بر دجله و سرجمع ۱۹ نیروگاه برق آبی ساخته خواهد شد. پس از تکمیل این طرح قرار است ۱/۷ میلیون هکتار زمین کشاورزی را آبیاری و سالانه ۵۵ میلیارد کیلووات ساعت برق تولید کند.<ref>http://www.seratnews.ir/fa/news/350152</ref>
نخستین سازه بزرگ این طرح، سد آتاتورک بود که در سال ۱۹۹۲ با ظرفیت ۴۸ میلیارد متر مکعب تکمیل شد. این سد سبب افزایش شدید سطح زیر کشت در جنوب دریاچه سد شده که می‌توان در عکس‌های ماهواره‌ای به‌خوبی آن را تشخیص داد.<ref>http://www.seratnews.ir/fa/news/350152</ref>
با تکمیل نهایی طرح گاپ، ترکیه حدود ۴۵ درصد آب رودخانه‌های دجله و فرات را کنترل خواهد کرد. بر پایه برخی برآوردها، اثر تجمعی برداشت آب برای کشاورزی و صنعت، تبخیر از سطح دریاچه سدها، به هم خوردن سامانه آب‌شناختی (هیدرولوژیک) حوضه آبخیز این دو رودخانه و اثر تغییر اقلیم و گرمایش زمین، می‌تواند در یکی دو دهه آینده سبب کاهش آب ورودی به عراق تا میزان ۸۰ رصد شود. <ref>http://www.seratnews.ir/fa/news/350152</ref>
یکی از مهمترین سدهای این طرح، سد ایلیسو (Ilisu) است؛ ساخت سد ایلیسو با گنجایش ۴۳ میلیارد متر مکعب و ظرفیتی معادل ۳ برابر بزرگترین سد ایران یعنی کرخه در حال انجام است. <ref>http://www.seratnews.ir/fa/news/350152</ref>
ایران یکی از متضررین اصلی مهار حقآبه رودخانه‌های دجله و فرات در منطقه است و خشک شدن تالابهای مرکزی عراق و سوریه، تبدیل تالاب هورالعظیم به بزرگ ترین کانون بحرانی ریزگرد در منطقه، درگیری ۲۵ استان غربی و مرکزی کشورمان با معضل ریزگردها و افزایش چشمگیر این مسأله نمونه‌ای از ارمغان حذف حقآبه دجله و فرات است.<ref>http://www.seratnews.ir/fa/news/350152</ref>
نابودی بیش از ۶ و نیم میلیون هکتار از اراضی کشاورزی عراق، سوریه، ایجاد کانون‌های فرسایش بادی و تولید گرد و خاک، خشکی عراق و گرد و غبار برخاسته از این کشور بر روی ایران از دیگر آسیب‌های جبران ناپذیر اقدام دولت ترکیه با احداث سدهای گاپ است.<ref>http://www.seratnews.ir/fa/news/350152</ref>
اگر ساخت سد ایلیسو به اتمام برسد، تمامی نقاط کشور ما درگیر ریزگرد خواهد شد؛ بنابراین ایران هر چه زودتر باید از تکمیل این سد که تا سال ۲۰۱۹ افتتاح خواهد شد، جلوگیری کند. <ref>http://www.seratnews.ir/fa/news/350152</ref>
== جستارهای وابسته ==
| |||