گلبول قرمز: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:redbloodcells.jpg|چپ|frame|گلبول‌های قرمز خون انسان.]]

'''گویچهٔ سرخ'''، '''گلبول قرمز''' یا '''اریتروسیت''' متداول‌ترین نوع [[یاخته|یاخته‌های]]‌های خونی است و در بدن [[مهره‌داران]]، نقش اصلی رساندن [[اکسیژن]] را، از [[شش]]ها (یا [[آبشش]]ها) به بافت‌ها، بازی می‌کند.

گلبول‌های قرمز سکه مانند (مقعر الطرفین)، کوچک و فاقد هسته و سایر اندامک‌ها است. به همین جهت تنها منبع برای تامینتأمین انرژی در آن فرایند [[گلیکولیز]] است. گلبول قرمز از حجمی بالغ بر 90۹۰ تا 95۹۵ میکرون برخوردار است.<ref> سید علی مهبد امیر، هماتولوژی عملی، چاپ چهارم، تهران، نشر اشراقیه، زمستان 1387 ص 129</ref>. در شرایط طبیعی قطر آن‌ها به طور متوسط ۷٫۵ میکرون می‌یاشد. اگر اندازهٔ سلول کوچک‌تر از ۶ میکرون باشد میکروسیت و اگر بزرگ‌تر از ۹ میکرون باشد، ماکروسیت نامیده می‌شود. حضور گویچه‌های قرمز با اندازه‌های مختلف در خون را آنیزوسیتوزیس (Anisicytosis) و حضورشان با اشکال مختلف در خون را پوی‌کیلوسیتوزیس (Poikilocytosis) می‌نامند که در حالات مرضی دیده می‌شوند. تعداد گویچه‌های قرمز در حالت طبیعی در خون زنان ۳٫۶ تا ۵٫۵ میلیون و در خون مردان ۴٫۱ تا ۶ میلیون در هر [[میکرو]][[لیتر]] می‌باشد. نسبت حجم سلول‌های خون به کل خون بر حسب درصد را [[هماتوکریت]] مینامندمی‌نامند. این نسبت در زنان و مردان سالم و بالغ به ترتیب برابر ۴۵-۳۵۴۵–۳۵ و ۵۰-۴۰۵۰–۴۰ درصد است.

در سیتوپلاسم گلبول رنگدانه‌ای به نام [[هموگلوبین]] وجود دارد که پروتئینی [[آهن]]دار است. گلبول قرمز به وسیلهٔ هموگلوبین خود در جاهایی که تراکم [[اکسیژن]] زیاد باشد این آهن با اکسیژن ترکیب شده و اُکسی هموگلوبین را تشکیل می‌دهد و در جایی که تراکم اکسیژن کم باشد تجزیه شده و اکسیژن آزاد می‌کند. این خاصیت هموگلوبین در جابه‌جایی اکسیژن از [[ریه|شش‌ها]] به بافت‌ها بسیار سودمند است. عمر هر گلبول قرمز حدود چهار ماه است. بعد از این مدت گلبول در [[کبد]] تجزیه می‌شود و آهن موجود در کبد اندوخته می‌شودتراکم گلبول قرمز و عمر آن ۱۲۰ روز است.

[[پرونده:Red White Blood cells.jpg|بندانگشتی|250px|تصویر الکترونی از سلول‌های خون. گلبول قرمز (چپ تصویر) ٬، [[پلاکت]] (میانه تصویر) ٬، [[لوکوسیت]] (راست تصویر)]]

اریتروسیت‌ها در دوران جنینی ابتدا در [[کیسه زرده]] و سپس در کبد، طحال، [[گره‌های لنفی]] و [[مغز استخوان]] ساخته می‌شوند. از حدود ۵ سالگی به بعد گلبول سازی فقط در مغز استخوان‌های پهن و قسمتی از استخوان هایاستخوان‌های متصل به تنه ( مانند: ران) انجام می‌شود.

برای ساخت اریتروسیت‌ها وجود [[ویتامین ب۱۲]] و همچنین [[اسید فولیک]] ضروری است.است؛ بنابراین کمبود آهن در بدن باعث نوعی کمخونی به نام [[آنِمی فقر آهن]] می‌شود.

به فرایند تولید گلبول قرمز [[:w:en:Erythropoiesis|Erythropoiesis]] گویند. در صورت کاهش یافتن سطح اکسیژن در کلیه، کلیه هورمون [[:w:en:Erythropoietin|اریتروپویتین]] را ترشح می کندمی‌کند و فرایند تولید گلبول قرمز به کار می‌افتد.

این اختلالات بسیار متنوعند از نقائص آنزیمی مانند [[فاویسم]]، انواع [[کم خونی]] مانند [[کم خونی فقر اهنآهن]]، [[تالاسمی]] و [[سلول داسی شکل]]، اختلالات شکل گویچه مانند [[اسفروسیتوز]].