|
| نام = مجلس نمایندگان افغانستان
| قانون‌گذار کنونی = [[دوره شانزدهم مجلس نمایندگان افغانستان|مجلس شانزدهم]]
| تصویر نشانواره =نشان شورای ملی افغانستان.JPG
| اندازهٔ نشانواره =100۱۰۰
| دگرتوضیح نشانواره=نشان مجلس نمایندگان افغانستان
| تاریخ بنیان‌گذاری = {{جح|۱۸|۶|۱۳۱۰}}
| پیشین = [[ملی جرگه]]
| عنوان رهبر۱ = [[رئیس مجلس نمایندگان افغانستان|رئیس‌مجلس]]
| رهبر۱ = [[عبدالرؤف ابراهیمی]]
| حزب۱ =
| عنوان رهبر۲ = نایب‌رئیس
| رهبر۲ = [[همایون همایون]]
| حزب۲ =
| عنوان رهبر۳ = نایب‌رئیس{{فاصله}}دوم
| رهبر۳ = [[محمد نذیر احمدزی]]
| حزب۳ =
| عنوان رهبر۴ = منشی
| رهبر۴ = [[عبدالقادر ځاځی وطندوست]]
| انتخابات پیش۱ = [[انتخابات مجلس شورای اسلامی (۱۳۸۴)|۱۳۸۴]]
| انتخابات آینده۱ = نا معلوم
| تصویر نشست‌گاه =
| اندازهٔ نشست‌گاه = 350px
| دگرتوضیح نشست‌گاه =
| نشانی تجمع‌گاه =
| وبگاه = [http://www.wolesi.website/ وب سایت مجلس نمایندگان افغانستان]
| شعار = وَأْمُرْهُمْ شُوری بَیْنَهُمْ
}}
'''مجلس نمایندگان افغانستان''' {{به پشتو|ولسی جرگه}} مجلس نمایندگان مردم افغانستان در [[شورای ملی افغانستان|شورای ملی]] میباشدمی‌باشد. مجلس نمایندگان افغانستان مجموعه‌ای از نمایندگان تمامی [[ولایت‌های افغانستان]] می‌باشد که به صورت مستقیم از طریق انتخابات برای یک دوره پنج ساله توسط مردم انتخاب میشوندمی‌شوند. مجلس نمایندگان افغانستان داری ۲۵۰ کرسی میباشدمی‌باشد که ۱۰ کرسی به [[کوچی‌های افغانستان|کوچی‌کوچی]]<nowiki/>ها و ۶۸ کرسی به اندازه دو برابر تعداد ولایات افغانستان سهمیه زنان میباشدمی‌باشد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=پارلمان افغانستان|نشانی=http://wolesi.website/pvd/document.aspx?Cat=25|عنوان=پیشینه پارلمان افغانستان}}</ref> <ref name=":3">{{یادکرد کتاب|عنوان=قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل پنجم - ماده هشتاد و سوم}}</ref>
سابقه مجلس نمایندگان به دوره [[محمد نادر شاه|نادرخان]] و به سال ۱۳۱۰ میرسدمی‌رسد. از آن زمان تا کودتای [[داوود خان]]٬، نمایندگان مجلس از طرف شاه تعیین می‌شد. پس از کودتای داوود خان تا سقوط [[طالبان]] در یک دوره کوتاه در زمان [[محمد نجیب‌الله|نجیب الله]] مجلس نمایندگان تشکیل شد. پس از سقوط طالبان در سال ۱۳۸۴ پس از سال‌ها پانزدهمین دوره مجلس نمایندگان تشکیل شد و تا اکنون دور شانزدهم مجلس نمایندگان در حال فعالیت هست. <ref name=":0" />
== وظایف مجلس نمایندگان ==
در فصل پنجم [[قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان|قانون اساسی]] در خصوص وظایف مجلس نمایندگان موارد زیر آورده شده است:
* تشکیل کمیسیون برای موضوعات مورد بحث. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=قانون اساسی|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل پنجم - ماده هشتاد و هشتم}}</ref>
* تعیین کمیته خاص برای بررسی و مطالعه اعمال حکومت. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل پنجم - ماده هشتاد و نهم}}</ref>
* تصویب، تعدیل یا لغو قوانین و یا فرامین تقنینی. <ref name=":1">{{یادکرد کتاب|عنوان=قانون اساسی|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل پنجم - ماده نودم}}</ref>
* تصویب برنامه‌ای انكشافیانکشافی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تكنولوژیكیتکنولوژیکی. <ref name=":1" />
* تصویب بودجه دولتی و اجازه اخذ یا اعطای قرضه. <ref name=":1" />
* ایجاد واحدهای اداری، تعدیل و یا الغای آن. <ref name=":1" />
* تصدیق معاهدات و میثاقهای بین‌المللی یا فسخ الحاق افغانستان به آن. <ref name=":1" />
* اتخاذ تصمیم در مورد استیضاح از هر یک از وزرا. <ref name=":2">{{یادکرد کتاب|عنوان=قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل پنجم - ماده نود و یکم}}</ref>
* اتخاذ تصمیم راجع به برنامه‌های انكشافیانکشافی و بودجه دولتی. <ref name=":2" />
* تائیدتأیید یا رد مقرریها مطابق به احکام این قانون اساسی. <ref name=":2" />
== انتخابات مجلس نمایندگان ==
طبق ماده هشتاد و سوم [[قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان|قانون اساسی]] افغانستان٬افغانستان، اعضای مجلس نمایندگان توسط آراء مردم و در انتخابات برای یک دوره پنج ساله انتخاب می‌شود. <ref name=":3" /> در ماده هشتاد و پنجم قانون اساسی افغانستان هر شهروند افغانستان که سن بالای ۲۵ سال داشته باشد و از طرف دادگاه به ارتکاب جرائم ضد بشری و از نظر حقوقی محکوم نشده باشد میتواندمی‌تواند نماینده مجلس نمایندگان شود. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل پنجم - ماده هشتاد و پنجم}}</ref> پس از سقوط [[طالبان]] تا اکنون دو دوره مجلس نمایندگان برگزار شده است. [[دوره پانزدهم مجلس نمایندگان افغانستان]] در سال ۱۳۸۴ و [[دوره شانزدهم مجلس نمایندگان افغانستان]] در سال ۱۳۸۹ شروع به کار کرد که دولت نتوانست انتخابات دوره هفدهم مجلس نمایندگان افغانستان را در وقت معین برگزار کند و تا اکنون این دوره ادامه دارد. <ref name=":0" />
== سهمیه بندی کرسی‌ها ==
در ماده هشتاد و سوم [[قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان|قانون اساسی]] افغانستان آمده است که در قانون انتخابات باید تدابیری اتخاذ گردد که نظام انتخاباتی٬انتخاباتی، نمایندگی عمومی و عادلانه را برای تمام مردم کشور در نظر بگیرد و به تناسب نفوس هر ولایت نماینده به مجلس راه یابد. <ref name=":3" />
=== سهمیه هر ولایت در مجلس نمایندگان ===
|}
=== سهمیه کرسی برای هندو‌هاهندوها و سیکهـ هاسیکهها ===
در پیش نویس قانون انتخابات افغانستان در ابتدا برای [[سیک‌های افغانستان|سیکهـ هاسیکهها]] و [[هندوهای افغانستان|هندوها]] یک کرسی در نظر گرفته شده بود اما در تعدیل قانون اساسی این سهمیه برداشته شد. [[حامد کرزی]] در ۱۲ سنبله ۱۳۹۲ طی یک فرمان٬فرمان، سهمیه یک کرسی را برای سیکهـ هاسیکهها و هندو‌هاهندوها در نظر گرفت اما مجلس نمایندگان در تاریخ ۲۵ قوس ۱۳۹۲ به آن رای منفی داد. پس از تشکیل دولت وحدت ملی٬ملی، [[اشرف غنی]] فرمان اصلاحات بنیادی نظام انتخاباتی را داد که احتمال بازگشت سهمیه برای سیکهـ هاسیکهها و هندو‌هایهندوهای افغانستان وجود دارد. <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=عبدالواسع هیله من|کد زبان=|تاریخ=۲۶ جولای ۲۰۱۶|وبگاه=جاودان|نشانی=http://jawedan.com/2015/7575|عنوان=اختصاص کرسی برای هندو هاهندوها و سیکهـ هایسیکههای افغانستان}}</ref>
== روسای مجلس نمایندگان ==
طبق قانون اساسی افغانستان٬افغانستان، نمایندگان مجلس یک فرد را از میان خود به عنوان رئیس برای یک دوره تقنینیه انتخاب میکنندمی‌کنند. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل پنجم - ماده هفتاد و هفتم}}</ref> رئیس پارلمان بر اساس اصول وظایف داخلی ۲۲ وظیفه دارد که در ماده سیزدهم اصول وظایف داخلی مجلس به آن اشاره شده است. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اصول وظایف داخلی مجلس|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل چهارم - ماده سیزدهم}}</ref> پس از سقوط [[طالبان]] [[یونس قانونی]] و [[عبدالرؤوف ابراهیمی|عبدالرؤوف ابراهیمی]] در دو دوره مجلس نمایندگان رئیس مجلس نمایندگان بوده‌اند.
== نحوه انتخاب هیئت اداری مجلس نمایندگان ==
طبق قانون پس از اعلان نتایج نهایی انتخابات اولین جلسه مجلس نمایندگان برگزار می‌شود و دارالانشاء مجلس وظیفه دارد یک روز پس از اعلان نتایج انتخابات روز افتتاحیه مجلس را اعلام کند. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل دوم - ماده سوم}}</ref>
=== تعیین هیئت رئیسه سنی و موقت ===
یک روز قبل از افتتاح مجلس٬مجلس، دارالانشاء مجلس بر اساس اطلاعات نمایندگان منتخب یکی از مسن‌ترین نماینده راه یافته به عنوان رئیس هیئت رئیسه موقت و دو شخص از جوانترین نمایندگان راه یافته که کاندید برای هیئت رئیسه دائمی مجلس نباشد به عنوان نایب و منشی برای تشکیل هیئت رئیسه سنی و موقت که وظیفه برگزاری جلسه تعیین هیئت رئیسه دائمی مجلس را بر عهده دارد انتخاب میشوندمی‌شوند. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل دوم - ماده چهارم}}</ref>
=== تعیین هیئت رئیسه مجلس ===
در اولین روز افتتاحیه مجلس نمایندگان به ریاست هیئت رئیسه موقت٬موقت، انتخابات تعیین هیئت رئیسه دائم برگزار میشودمی‌شود. <ref name=":5">{{یادکرد کتاب|عنوان=اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل سوم - ماده هشتم}}</ref>
==== تعیین رئیس مجلس دوره ====
در روز افتتاحیه افراد کاندید کتباً درخواست خود را برای کاندید شدن برای سمت رئیس مجلس نمایندگان به هیئت اداری موقت اعلام میکنند.میکنند؛ و پس از اعلان نامزدی افراد هر شخص به مدت ۵ دقیقه سخنرانی میکندمی‌کند. پس از اتمام سخنرانی افراد٬افراد، رای گیریرای‌گیری برگزار شده و رئیس دائمی آن دوره مجلس نمایندگان تعیین میشودمی‌شود. <ref name=":5" />
==== تعیین نایب و منشی مجلس دوره ====
پس از تعیین رئیس مجلس دائمی دو نفر به عنوان نایب اول دوم و دو نفر دیگر به عنوان منشی و نایب منشی برای مدت یک سال با انتخاب اعضای مجلس انتخاب میگردندمی‌گردند. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل سوم - ماده نهم}}</ref>
==== تعیین رئیس دارالانشاء ====
دارالانشاء در راس امور اجرایی و اداری مجلس نمایندگان می‌باشد که زیر نظر هیئت اداری مجلس انجام وظیفه میکندمی‌کند و اعضای آن در رقابت آزاد تعیین میشودمی‌شود. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل چهارم - ماده نوزدهم}}</ref>
== کمیسیون‌ها ==
افغانستان دارای ۱۸ کمیسیون میباشدمی‌باشد که هر کدام متشکل از ۹ تا ۲۵ نماینده میباشدمی‌باشد و هر نماینده میتواندمی‌تواند درخواست عضویت در هر کمیسیون که در تخصصش هست شرکت کند.<ref name=":4">{{یادکرد کتاب|عنوان=اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل ششم - ماده بیست و چهارم}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل ششم - ماده بیست و پنجم}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل ششم ماده بیست و ششم}}</ref>
=== کمیسیون‌های دائمی ===
لیست کمیسیون‌های ۱۸گانه مجلس نمایندگان افغانستان: <ref name=":4" /> <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=مجما|نشانی=http://www.old.acsf.af/index.php?option=com_content&view=article&id=457:2011-07-02-06-59-43&catid=13&Itemid=18|عنوان=شورای ملی (پارلمان) افغانستان}}</ref>
# کمیسیون روابط بین‌المللی.
# کمیسیون روابط داخلی (امنیت داخلی، کنترل سرحدات، امنیت ملی و اداره هایاداره‌های محلی).
# کمیسیون امور دفاع و تمامیت ارضی.
# کمیسیون امور مالی، بودجه، حسابان دولت و بانک داری.
# کمیسیون شکایات و رسیدگی به عرایض.
# کمیسیون امور عدلی.
# کمیسیون امور زنان، جامعه مدنی و حقوق بشر.
# کمیسیون امور قضایی، اصلاحات اداری و مبارزه علیه فساد.
# کمیسیون امور اقتصاد ملی، سازمانسازمان‌های های غیر دولتی،غیردولتی، انکشاف دهات، زراعت و مالداری.
# کمیسیون امور مخدرات، مواد زهری و اخلاقیات.
# کمیسیون امور ترانسپورت، مخابرات، دهات و امور شهری.
# کمیسیون امور دینی، فرهنگی، تعلیم و تربیت و تحصیلات عالی.
# کمیسیون امور صحت، سپورت، جوانان، کار، کارگران آبرسانی، برق و امور شار والی‌ها.
# کمیسیون امور معلولین، شهدا و بیوه هابیوه‌ها.
# کمیسیون امور کوچی ها،کوچی‌ها، اقوام و مهاجرین.
# کمیسیون امور منابع طبعی و محیط زیست.
# کمیسیون امور مصونیت، حقوق و امتیازات.
# کمیسیون نظارت از تطبیق قوانین.
=== وظایف کمیسیون‌ها: <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل ششم - ماده بیست و هشتم و بیست و نهم}}</ref> ===
# بررسی طرح قوانین که توسط رئیس مجلس ارجاء میگرددمی‌گردد.
# پیشنهاد تعدیلات در مورد طرح قانون.
# تهیه و تقدیم گزارش‌ها و سفارش‌ها به مجلس.
# بررسی و طی مراحل سایر امور که از نظر قانون در حیطه مجلس هست.
# فرا خواندن سازمان‌ها و نهاد هاینهادهای ملی و بین‌المللی برای استماع و استجواب.
# سؤال از وزیر
=== کمیسیون‌های خاص ===
طبق قانون اساسی و قوانین اصول وظایف داخلی مجلس ،مجلس، مجلس نمایندگان به پیشنهاد یک سوم اعضا، کمیسیون مخصوصی جهت بررسی و مطالعه حکومت را میتواندمی‌تواند تشکیل دهد. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=ماده ۸۹}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل هفتم - ماده سی و ششم}}</ref>
== گروه‌ها ==
اعضای نمایندگان مجلس میتوانندمی‌توانند با توجه به اشتراک نظریات و یا عضویت در [[فهرست حزب‌ها در افغانستان|احزاب سیاسی]] گروه‌های پارلمانی تشکیل دهد. هر گروه باید حداقل متشکل از ۱۵ عضو باشد. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=فصل پنجم - ماده بستم}}</ref>
== نمایندگان فوت شده ==
* [[شهناز همتی]]: نماینده مردم هرات که در ۱۲ جوزا ۱۳۹۲ در یک حادثه رانندگی در ایران درگذشت. <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=پارلمان افغانستان|نشانی=http://wolesi.website/pvd/showdoc.aspx?Id=4101|عنوان=زنده گینامۀگینامهٔ شهید شهناز همتی}}</ref>
* [[عصمت الله محبت]]: نماینده مردم لغمان که در یک حمله تروریستی درگذشت. <ref name=":6">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=وب سایت پارلمان افغانستان|نشانی=http://wolesi.website/pvd/showdoc.aspx?Id=2179|عنوان=سوانح مختصر شهدايشهدای ولسيولسی جرگه که طيطی حوادث تروريستيتروریستی جداگانه به شهادت رسیدند.}}</ref>
* [[محمد اسلام محمدی]]: نماینده مردم سمنگان که در ۶ دلو ۱۳۸۶ در یک حمله تروریستی کشته شدند.<ref name=":6" />
* [[مصطفی کاظمی]]: نماینده مردم پروان که در ۱۵ عقرب ۱۳۸۶ در یک حمله تروریستی در بغلان کشته شدند.<ref name=":6" />
* [[عارف ظریف]]: نماینده مردم کابل که در ۱۵ عقرب ۱۳۸۶ در یکی حمله تروریستی در بغلان کشته شدند.<ref name=":6" />
* [[نازکمیر سرافراز]]: نماینده مردم قندوز که در ۱۵ عقرب ۱۳۸۶ در یکی حمله تروریستی در بغلان کشته شدند.<ref name=":6" />
* [[فضل الرحمن څمکنی]]: نماینده مردم پکتیا که در ۸ ثور ۱۳۸۷ در مراسم تجلیل از پیروزی نیروهای مجاهدین کشته شدند.<ref name=":6" />
* [[حبیب اللهحبیب‌الله (سیاستمدار)|حبیب اللهحبیب‌الله]]: نماینده مردم قندهار که در ۱۴ سرطان ۱۳۸۷ در یک حمله تروریستی در قندهار کشته شدند.<ref name=":6" />
* [[امیرداد محمد خان]]: نماینده مردم هلمند که در ماه حوت ۱۳۸۷ در یک حمله تروریستی کشته شدند.<ref name=":6" />
* [[محمد هاشم وطنوال]]: نماینده مردم اروزگان در ۲۶ سرطان ۱۳۹۰ در یک حمله تروریستی در کابل کشته شدند.<ref name=":6" />
== منابع ==
{{چندستونه|ستون‌ها=۲}}{{کوچک}}{{پانویس|۲}}{{پایان کوچک}}{{پایان چندستونه}}
{{موضوعات افغانستان}}
| 