بخارا: تفاوت میان نسخه‌ها

یافته‌های باستان‌شناسی و وجود اشیایی از [[عصر مفرغ]]، نشانه‌ای بر وجود زیستگاه‌هایی در بخارا طی هزارهٔ دوم پیش از میلاد است.<ref name="autogenerated1" /> در عهد باستان، [[مردمان ایرانی]] در اطراف رود زرافشان جایگاه‌ها و شهرهایی داشتند. در واقع بخارا یکی از آبادی‌های متعددی بوده که در دهانه رود زرافشان واقع شده بودند. مدرکی وجود ندارد که در آن دوران رود زرافشان به آمودریا رسیده باشد در نتیجه می‌توان تصور کرد که در هزاره نخست پیش از میلاد با استفاده از تکنیک‌های آبیاری آن زمان جمعیت در حال افزایشی در این منطقه سکونت داشته‌اند که از آب زرافشان برای گسترش زمین‌های قابل کشت این آبادی‌ها استفاده می‌کردند.<ref>Richard N. Frye, [http://www.iranicaonline.org/articles/bukhara-i “BUKHARA i. In Pre-Islamic Times,”] Encyclopaedia Iranica, Online Edition, 1989, available at http://www.iranicaonline.org/articles/bukhara-i</ref> نام واحهٔ بخارا در [[سنگ‌نبشته بیستون|کتیبهٔ داریوش در بیستون]]، «تاریخ» [[هرودت]] و نیز در [[اوستا]] نیامده‌است. می‌توان چنین تصور کرد که بخارا در در روزگار [[هخامنشیان]] جزو ساتراپ‌نشین [[سغدیانا]] (سغد) بوده‌است. در سال ۳۳۰ ق.م. در تصرف [[اسکندر مقدونی]] درآمد. بعد جزء [[دولت یونانی باختری]] گردید. در سدهٔ ششم م. ترکان بیابانگرد آن را متصرف شدند و در سدهٔ هفتم چینی‌ها. در سال ۷۰۵ م. اعراب آن را تصرف کردند و تا سدهٔ نهم در تصرف خلفای اموی و عباسی بود.

با آن‌که مسلمانان در نبرد با سپاهیان فرمانروای بخارا پیروزی‌های مهمی به دست آوردند، شهر بخارا همچنان در برابر سپاه عبیداللّه بن زیاد مقاومت می‌کرد. سرانجام، ملکه بخارا با فرستادن نمایندگان خویش به نزد عبیدالله بن زیاد، امان طلبید و براساس مفاد پیمان صلح میان طرفین مقرر گردید که خاتون بخارا سالیانه یک میلیون درهم (به عنوان هزینه آشتی) به عبیداللّه بن زیاد بپردازد.<ref name="autogenerated2" /><ref>(بلاذری، ۱۳۷۶:۵۷۱/نرشخی، ۱۳۶۳:۵۳)</ref>

با انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ در روسیه، سوسیالیست‌ها در آسیای میانه به قدرت رسیده و [[جمهوری شوروی خلق بخارا]] را تأسیس کردند که بیشتر بخش‌های ازبکستان و تاجیکستان کنونی را در قلمرو خود داشت. آکادمیسین [[محمد جان شکوری]] در کتاب [[فتنهٔ انقلاب در بخارا]] با استناد به داده‌های تاریخی و دانسته‌های خود می‌گوید که آنچه روز ۲ سپتامبر ۱۹۲۰ در بخارا اتفاق افتاد، انقلاب نبود، بلکه تعرض [[روسیه]] همراه با بلوای [[بلشویک]]های [[پان‌ترک|پان‌ترکیست]] بود که کمر [[فرهنگ ایرانی]] منطقه را شکست.<ref name="autogenerated3" /> در سال ۱۹۲۴ میلادی تقسیمات کشوری آسیای میانه تغییر گرد و بخارا جزئی از [[جمهوری شوروی ازبکستان]] اعلام شد، هرچند تاجیک‌ها به این تقسیم‌بندی معترض بوده و خواهان الحاق بخارا و سمرقند به جمهوری تاجیکستان شده بودند.

ساکنان عمده بخارا [[تاجیک|تاجیکان]] هستند.<ref>[http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=123&avaid=5682 تاجیک]</ref> تا آغاز قرن بیستم بخارا محل سکونت [[یهودی بخارایی|یهودیان بخارایی]] بود که از دوره‌های کهن ساکن این شهر بودند. بیشتر این یهودیان بین سال‌های ۱۹۲۵ تا ۲۰۰۰ میلادی به [[اسرائیل]] و [[ایالات متحده]] کوچ کردند.<ref name="autogenerated4" /> پس از [[کوچ اجباری اهالی مرو به امیرنشین بخارا]] در ۱۲۰۰ هجری توسط [[شاه مرادخان]] حاکم منغیت بخارا به ایشان اجازه ورود به شهر بخارا داده نشد. ایرانیان بیرون از دروازه‌های بخارا سکونت گزیدند و کوچه خاص ایرانی‌ها را بنیاد نهادند. با گذشت سال‌ها همین مردم وارد بخارا شدند. این مردم که در بخارا به ایرانیان مشهورند در عین حفظ ارتباطشان با تاجیکان فرهنگ خود را نیز حفظ کرده‌اند به گونه‌ای که در فیلارمونی بخارا گروه ویژه موسیقی خود ([[موسیقی مروگی]]) را دارند.<ref>[http://www.ozodi.org/media/video/1835392.html مروگی در دوشنبه (رادیو آزادی)]</ref><ref>[http://www.jadidonline.com/story/16122009/frnk/marvigi_music_bukhara_test مرویانه نواهای ناشنیده]</ref>