گاهشماری اوستایی نو: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
Nightdevil (بحث | مشارکتها) ←گاهشماری سیار: ابرابزار |
||
خط ۹:
== گاهشماری سیار ==
این گاهشماری ناقص و برای کاربرد مردم بود. دراین گاهشماری، یک سال ۳۶۵ روز بود و دارای ۱۲ ماه سی‌روزه و ۵ روز اضافه بود که به این پنج روز اضافه [[اندرگاه]] گفته‌می‌شود. در منابع دوران اسلامی نام این پنج روز به صورت ''خمسهٔ مسترقه'' یا ''پنجهٔ دزدیده'' هم آمده‌است. در این گاهشماری کسر تقریباً معادل یک‌چهارم روز به حساب نمی‌آمد. از این رو این گاهشماری هر چهارسال یک روز عقب می‌افتاد. به این معنا که مثلاً ۱ دی گاهشماری سیار معادل با ۳۰ آذر «واقعی» می‌شد و با گذشت زمان ۱ دی اسمی سیر قهقرایی می‌داشت: ۲۹ آذر «واقعی» ۲۸ آذر واقعی و الخ. پنج روز اندرگاه لزوماً در پایان سال نمی‌آمد بلکه با پنج روز اندرگاه در گاهشماری وهیزکی تطبیق می‌شد
در دوران امپراتوری ساسانی، پنج روز اندرگاه به «نوروز کوچک» معروف بود و جزء روزهای جشن، تعطیلات و مراسم مذهبی محسوب می‌شد.<ref name="OnZCal" /><ref>Stausberg, Michael. ''Zoroastrian festivals'', http://www.michaelstausberg.net/Texts/Zoroastrian%20Festivals.pdf – accessed 17 October 2011.</ref><ref>''Khordad Sal (Birthday of Zoroaster)'' in BBC database of religious observances, last updated 2 October 2009, http://www.bbc.co.uk/religion/religions/zoroastrian/holydays/khordadsal.shtml – accessed 17 October 2011.</ref>
=== سرآغاز سال ===
در میانه دوره هخامنشی، آغاز سال از اول پائیز به آخر اسفند منتقل شد و روز نخست فروردین ماه را اول سال قرار دادند و برای تثبیت زمان آن، کبیسه‌ای در نظر گرفتند که آغاز سال در اول فروردین ماه ثابت می‌ماند. حمزه بن حسن اصفهانی به استناد خدای نامه می‌نویسد که در باور زرتشتی اول فروردین ماه به آغاز خلقت منسوب است و خلقت در روز هرمزد از ماه فروردین در نقطه اعتدال ربیعی بود. بعضی انتخاب نوروز به عنوان سرآغاز تقویم را به خود زرتشت نسبت می‌دهند و معتقدند که او این تقویم را بر اساس
=== تقسیمات زمانی ===
==== ساعت ====
واژه '''هاتر''' یا '''هاسر''' در [[زبان اوستایی]] و [[زبان پهلوی]] به جای ساعت به کار گرفته می‌شود و یک [[هاسر]] برابر است با یک ساعت و ۱۲ دقیقه امروزی.
سطر ۳۰ ⟵ ۳۱:
[[ماونگه]] در اوستا و در گاه شماری مزدیسنا، هم به مفهوم [[سیاره ماه]] و هم به معنای شبانه روز از زمان است{{نیازمند منبع}}. در این تقویم هر ۳۰ روز را یک ماه نامیده و هر سال را ۱۲ ماه می‌گرفتند؛ بنابراین هم ماه و هم سال در این تقویم اصطلاحی است نه حقیقی. نام دوازده ماه این تقویم از نام [[امشاسپندان]] و [[ایزدان]] زرتشتی گرفته شده‌است و در [[گاهشماری رسمی ایران]] که امروزه کاربرد دارد نیز با کمی تغییر باقی مانده‌است.
نام و ترتیب
<center>
{|class="wikitable"
سطر ۶۹ ⟵ ۷۰:
|-
! ||نام روز || معنی آن به فارسی
|-
| ۱ ||هرمزد||نام خداوند، هستی بخش دانا
|-
سطر ۱۰۰ ⟵ ۱۰۱:
|۱۵||دی به مهر||آفریدگار
|-
|۱۶||مهر||دوستی و پیمان
|-
|۱۷||سروش||فرمانبرداری
سطر ۱۱۶ ⟵ ۱۱۷:
|۲۳||دی به دین||آفریدگار
|-
|۲۴||دین||وجدان بینش درونی
|-
|۲۵||ارد||خوشبختی دارائی
سطر ۱۲۸ ⟵ ۱۲۹:
|۲۹||مهراسپند||گفتار نیک
|-
|۳۰||انیران یا انارام||نور جاوید، فروغ و روشنایی بی‌پایان
|}
</center>
سطر ۱۴۴ ⟵ ۱۴۵:
{{اصلی|گاهنبار}}
بنا به روایت یشتها و خرده اوستا در ایران قدیم تنها دو فصل تابستان و زمستان وجود داشته‌است که مدت آنها مساوی نبوده‌است. تابستان
<center>
سطر ۱۵۱ ⟵ ۱۵۲:
!نام || روز آغاز || روز پایان || طول || فاصله از نوروز || اسطوره
|-
|میدیوزَرِیم
|-
|میدیوشـِیم
|-
|پَـیته‌شَـهیم Paiti-shahem || شانزده تیر || ۳۰ شهریور || ۷۵ روز || ۱۸۰مین روز سال || روز آفرینش زمین
سطر ۱۶۹ ⟵ ۱۷۰:
در این گاهشماری، نام هر دوازده ماه در نام روزهای هرماه نیز دیده می‌شود و در هر ماه، یک بار نام روز و نام ماه یکی هستند. آن روزی که نام ماه و روز با یکدیگر برابر می‌شود جشن شمرده می‌شود. مثلاً مهرروز از مهرماه، جشن مهرگان نام دارد.
* '''
* '''اردیبهشتگان''' = اردیبهشت روز (۳) در ماه اردیبهشت
* '''خردادگان''' = خرداد روز (۶) در ماه خرداد
سطر ۱۷۹ ⟵ ۱۸۰:
* '''آذرگان (آذرخش)''' = آذر روز (۹) از ماه آذر
* '''جشن خرم روز (دی دادار جشن)''' = دی روز در ماه دی
* '''بهمنگان''' = بهمن روز (۲) از بهمن ماه
* '''سپندارمذگان''' = سفندارمذ روز (۵) در ماه سپندارمذ
| |||