برج‌های خرقان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰) +املا+مرتب+تمیز (۱۴.۹ core): + رده:ساختمان‌ها و سازه‌های کامل‌شده در ۱۰۶۷ (میلادی)+[[رده:ساختمان‌ها و س... |
Yamaha5Bot (بحث | مشارکت‌ها) جز جایگزینی پیوند مرده، + ماژول ابرابزار با استفاده از AWB |
||
خط ۲:
{{جعبه اطلاعات جای‌های تاریخی ایران
| نام = برج‌های دوگانه خرقان
| عرض‌جغرافیایی =
| طول‌جغرافیایی =
| تصویر = Kharaghan.jpg
| اندازه تصویر = 200px
خط ۱۰:
| شهرستان = [[شهرستان آوج|آوج]]
| بخش = [[شهرستان آوج|مرکزی]]
| نام محلی =
| نام‌های دیگر =
| نام‌های قدیمی = آرامگاه حدیده‌خاتون و محمد بن موسی‌الکاظم
| نوع بنا = برج‌های آجری
| سال‌های مرمت = ۱۳۴۷{{سخ}}۱۳۵۳{{سخ}}۱۳۶۹{{سخ}}۱۳۷۰{{سخ}}۱۳۷۳–۱۳۷۱
| کاربری = آرامگاه
| کاربری کنونی =
| دیرینگی = برج قدیمی: [[۴۶۰ (قمری)|۴۶۰ ق.]]{{سخ}}برج جدید: [[۴۸۶ (قمری)|۴۸۶ ق.]]
| شماره‌ثبت = ۱۳۹۵
| تاریخ ثبت ملی = ۲۳ خرداد ۱۳۵۶
| دوره ساخت اثر = [[سلجوقی]]
| بانی اثر = معمار برج قدیمی: محمدبن
| مالک اثر =
| مالک فعلی اثر = [[سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی]]
| امکان بازدید =
| شماره تلفن =
| وبگاه =
| پایین =
}}
'''برج‌های دوگانه خرقان''' دو [[برج (ساختمان)|برج]] [[آجر]]ی [[هنر سلجوقیان|دوره سلجوقی]] هستند که با فاصله ۲۹ متری از یکدیگر و در فاصله یک کیلومتری روستای [[حصار ولی‌عصر|حصار]] از توابع [[دهستان خرقان غربی]] در [[شهرستان آوج]] [[استان قزوین]] قرار دارند.<ref name="عطارزاده">{{پک|عطارزاده|ک=دانشنامه جهان اسلام}}</ref> این بنا در ۲۳ خرداد ۱۳۵۶ به شماره ۱۳۹۵ در [[آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده‌است.<ref name="صدا و سیمای مرکز قزوین">{{پک|امینی|ک=صدا و سیمای مرکز قزوین}}</ref>
== جزئیات بناها ==
{{عکس-نیاز}}
این مجموعه شامل ۲ برج است که برج شرقی از برج غربی قدیمی‌تر است. برج قدیمی که هشت‌ضلعی است، حدود ۱۵ متر ارتفاع و ۱۱ متر قطر دارد.<ref name="عطارزاده" />
=== آجرکاری ===
اجرای آجرکاری این برج‌ها حاکی از مهارت بالای سازندگان آن است و این بنا را یکی از چشمگیرترین بناهای [[قرن ۵ (قمری)|قرن پنجم قمری]] بدل کرده‌است.<ref name="عطارزاده" /> در آجرکاری این بنا، شیوه‌ای تازه به کار گرفته شده‌است که بعداً در ساخت بناهای دیگری چون [[گنبد سرخ مراغه]] نیز استفاده شده‌است.<ref name="صدا و سیمای مرکز قزوین" />
تمامی بنا به ضخامت ۶۰ [[سانتی‌متر]] با آجرهای ساده به ابعاد ۵×۱۹×۱۹ یا ۵×۲۰×۲۰ سانتی‌متری ساخته شده که روی آن به ضخامت ۲۱ سانتی‌متری آجرکاری تزئینی انجام شده‌است.<ref name="صدا و سیمای مرکز قزوین" /> در برج‌ها حدود ۲۵ نوع آجرکاری تزئینی با طرح‌های مختلف وجود دارد که حصیری، جناغی، خفته‌راسته، گره مربع سرمه‌دان، مربع پای باریک و چهارترنجی از آن جمله هستند.<ref name="عطارزاده" />
=== گنبد ===
نخستین نمونه [[گنبد]]های نار (پیازی و نیم‌کره) و گنبدهای دو پوسته گسسته (میان‌تهی) در این برج‌ها دیده می‌شود<ref name="عطارزاده" /> و آن را از نظر پیشتازی در این عرصه مهم می‌کند.<ref name="صدا و سیمای مرکز قزوین" /> از ویژگی‌های بنا حدس زده‌می‌شود که پوسته دوم آن [[مخروط]]ی‌شکل نیست<ref name="صدا و سیمای مرکز قزوین" /> و دو پوسته آن کاملاً در نیم‌رخ هم قرار ندارند.<ref name="عطارزاده" />
از پوسته خارجی گنبد برج قدیمی چیزی باقی‌نمانده است اما پوسته داخلی آن سالم است و با انحنا به کمک طاق‌نماها و کاربندی شانزده‌گانه‌ای بالای هشت‌ضلعی بنا قرار گرفته‌است.<ref name="عطارزاده" />▼
▲از پوسته خارجی گنبد برج قدیمی چیزی باقی‌نمانده است اما پوسته داخلی آن سالم است و با انحنا به کمک طاق‌نماها و کاربندی شانزده‌گانه‌ای بالای هشت‌ضلعی بنا قرار گرفته‌است.<ref name="عطارزاده"/>
=== کتیبه‌ها ===
در سردر ورودی برج‌ها در کتیبه‌هایی که در
{{گفتاورد|به تاریخ سنه ستین و اربعمائه عمل محمد بن مکی الزنجانی القبه.}}
که نشان از ساخت بنا در سال [[۴۶۰ (قمری)]] توسط محمد بن مکی زنجانی دارد. کتیبه برج جدید سال ساخت [[۴۸۶ (قمری)|۴۸۶]] به معماری
=== تزئینات داخلی ===
;برج قدیمی
داخل برج قدیمی نقاشی‌هایی قرار دارد که در نوع خود باارزش هستند. در این نقاشی‌ها، [[طاووس]] نر با
;برج جدید
== دفن‌شدگان ==
تا اوایل [[دهه ۱۳۴۰]]، بر اساس نوشته‌های کتیبه‌های روی [[ضریح]]های چوبی تصور می‌شد که این دو بنا آرامگاه دو [[امامزاده]] به نام‌های حدیده‌خاتون و محمد از فرزندان [[موسی بن جعفر|موسی‌بن‌جعفر]] هستند اما با بررسی‌های بعدی شخص شد که دو ترک سلجوقی به نام‌های «ابوسعید بیجار پسر سعد» و «ابومنصور
== بازسازی ==
این بنا بارها مرمت شده‌است. در سال ۱۳۴۷ روستاییان محلی قسمتی از بنا را که بر اثر [[سیلاب]] در زیر رسوبات سست قرار گرفته بود به شکل ابتدایی تعمیر کردند. برج‌ها در سال‌های ۱۳۵۳، ۱۳۶۹، ۱۳۷۰ و ۱۳۷۳–۱۳۷۱ مورد مرمت قرار گرفتند.<ref name="عطارزاده" />
=== زلزله ===
در [[زمین‌لرزه بوئین‌زهرا (۱۳۸۱)|زلزله بوئین‌زهرا در سال ۱۳۸۱]]، هر دو برج آسیب قابل توجهی دیدند. با توجه به وضعیت مناسبی که دو برج تا پیش از این داشتند می‌توان گفت که این زلزله یکی از قوی‌ترین زلزله‌های این منطقه در ۹۰۰ سال اخیر بوده‌است.<ref>{{پک|Walker|Bergman|Jackson|Ghorashi|Talebain|2005|زبان=en|ک=Geophysical Journal International}}</ref>
سطر ۶۳ ⟵ ۶۸:
== یادکرد منابع ==
{{پانویس}}
== منابع ==
* {{یادکرد کتاب| نام خانوادگی = عطارزاده | نام =عبدالکریم| فصل=خرقان، برج‌ها | پیوند=http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=6993| کتاب=[[دانشنامه جهان اسلام]]|| ناشر =[[بنیاد دائرةالمعارف اسلامی]] | مکان =تهران|جلد=۱۵}}
* {{یادکرد وب| نام خانوادگی =
{{چپ‌چین}}
* {{cite journal |last=Walker |first=R. T. |author2=Bergman, E |author3=Jackson, J |author4=Ghorashi, M |author5= Talebain, M.
{{پایان چپ‌چین}}
{{گردشگری در استان قزوین}}
| |||