یزد: تفاوت میان نسخه‌ها

|نام‌های‌دیگر=حسنیه ایران /شهر شیرینی/قطب پزشکی ایران

|جمعیت656جمعیت۶۵۶´474۴۷۴ نفر در سال1395۰سال۱۳۹۵۰<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=1713|عنوان=نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰ | ناشر = مرکز آمار ایران |تاریخ =2مهر1393 |تاریخ بازبینی=2مهر1393}}</ref>

|میانگین‌بارش‌سالانه=۶۲ میلی‌متر ( خشک ترینخشک‌ترین مرکز استان هایاستان‌های ایران)

|ره‌آورد=انواع شیرینی‌ها: [[قطاب]]، [[باقلوا]]، [[حاجی بادام]]، [[پشمک]]{{سخ}}بافتنی‌ها: [[ترمه]]، [[دارایی‌بافی|دارایی (ایکات)]]،{{سخ}}سفال، حلوا ارده، [[واجبی]]

|جمعیت=474۴۷۴'656۶۵۶(هفدهمین شهر پرجمعیت ایران)}}

این شهر به دلیل اینکه مردمش در طول تاریخ یکتایکتاپرست پرست بوده اندبوده‌اند به دارالعباده معروف است. دارالعلم یکی دیگر از القاب یزد است. یزد از لحاظ میزان باسوادی در زمره شهرهای نخست کشور قرار دارد و همچنین در سال 95۹۵ برای بیست و سومین سال پیاپی یزدی‌ها مقام نخست پذیرش در [[کنکور سراسری]] کشور را بخود اختصاص دادند. از دیگر القاب یزد «شهر بادگیرها»، «عروس کویر» و «شهر دوچرخه‌ها» می باشدمی‌باشد. در سال‌های اخیر به یزد نام «حسینیه ایران» نیز داده‌اند. وجود حسینیه هایحسینیه‌های بزرگ و مجهز و همچنین سبک سینه زنی و نوحه خوانی پر شورپرشور و خاص و نخل برداری پر شکوه ظهر عاشورا و برپایی روضه سیداشهدا در طول سال دلیل این نامگذاری است .<ref>[http://iranicaonline.org/articles/badgir-traditional-structure-for-passive-air-conditioning بریتانیکا]</ref> همچنین از آنجا که زادگاه سید محمد خاتمی است و در ادوار مختلف انتخابات، اصلاح طلبان در این شهر پیروز شده‌اند، گاه از این شهر به پایتخت اصلاحات نیز تعبیر می‌شود. {{منبع؟}} این شهر به دلیل معماری تاریخی ارزشمند و بافت سنتی دست نخورده‌اش در ۱۸ تیرماه سال ۱۳۹۶ در [[فهرست میراث جهانی یونسکو]] به ثبت رسید.<ref>[http://www.isna.ir/news/96041809646/شهر-یزد-ثبت-جهانی-یونسکو-شد شهر یزد ثبت جهانی یونسکو شد]</ref>

[[پرونده:ورودی شهر یزد.jpg|290px|بندانگشتی|ورودی شهر یزد]] شهر یزد هفدهمین شهر پرجمعیت ایران به شمار می رودمی‌رود

واژه یزد نامی است باستانی که ریشه در «یشت» یا «یزت» و «یسن» داردبا مفاهیمی چون ستایش، نیایش، پرستش، ایزد و ...… که یکی از فصول پنجگانه [[اوستا]] هم با یکی از این نامها یعنی یشت خوانده شده‌است.

سلطان ملکشاه از [[خراسان]] به [[عراق]] آمد و تمام عراق و [[آذربایجان]] در تصرف گرفت و به اصفهان آمد. علاء الدوله کالنجار سلطان را استقبال نمود و پیشکشهای پادشاهانه بگذرانید. سلطان ملکشاه او را تعظیم کرد که از سلاطین [[آل بویه]] او مانده بود. شرم داشت که اصفهان از او بگیرد. علاء الدوله را بگذاشت و خود به طرف بغداد روان شد و سه سال برفت. بعد از آن به فارس مراجعت فرمود و هوای اصفهان داشت. پیش علاء الدوله فرستاد و او را خلعت پادشاهانه داد و گفت که حرمت تو بر ما واجب است. اما بدان که مرا دوازده هزار جانور همراه است "اشاره به لشکریان [[مردمان ترک|ترک]] و آلتایی!" و هیچ مملکتی بغیر از [[اصفهان]] مرا جای نشست بر نمی تابد،برنمی‌تابد، اگر صلاح باشد اصفهان را به من واگذارد و هر مملکت دیگر که می خواهدمی‌خواهد بستاند.

رسول پیش علاء الدوله آمد و مکتوب و خلعت سلطان بیاورد علاء الدوله گفت فرمان بردارم و مرا داعیه سلطنت نیست، اما از وطن ناگزیر است. ولایت مختصر مرا کافی است که اقطاع من باشد و من در آنجا به عبادت مشغول گردم. باقیسلطان حاکم است.است؛ و رسول را نوازش فرمود و خلعت داد و بازفرستاد.

و اصفهان به سلطان ملکشاه بازماند و سلطان به اصفهان آمد و دارالسلطنه ساخت.ساخت؛ و مدفن سلطان در اصفهان است و بعضی فرزندان مثل سلطان محمد و برکیارق و سلطان محمود. نیز گویند نظام الملک در اصفهان مدفون است.''<ref>تاریخ جدید یزد،احمدبنیزد، احمدبن حسین بن علی کاتب؛ بکوشش ایرج افشار،شرافشار، شر: تهران: فرهنگ ایران زمین: امیرکبیر،۱۳۵۷،صامیرکبیر، ۱۳۵۷، ص ۵۸</ref>

استان یزد از سرزمینهای کهن و تاریخی ایران زمین است.{{سخ}}[[ابن حوقل]] در کتاب «ایران فی صورة الارض» دربارهٔ یزد می‌نویسد: «از مهمترین شهرهای ولایت اصطخر از سوی [[خراسان]] «[[کثه]]» است و آن حومه یزد و [[ابرکوه|ابرقویه]] می‌باشد...می‌باشد… اما [[کثه]] که حومه یزد است شهری است در کنار [[بیابان]] و هوای آن خشک سالم است و مانند شهرهای کوهستانی فراخ نعمت است و روستایی دارد که محصولش ارزان است. بیشتر بناهای آن دراز شکل است و از گل ساخته شده. در آنجا شهری است استوار که قلعه‌ای با دو دروازه آهنین دارد: یکی به نام ایزد (باب ایزد) و دیگری در مسجد (باب‌المسجد) که نزدیک [[مسجد جامع یزد|مسجد جامع]] است. این جامع در ربض قرار دارد و آبهای آن از [[قنات]] تأمین می‌شود...می‌شود…»<ref name="ابن حوقل">{{یادکرد کتاب | تاریخ بازبینی=۱۴ مه ۲۰۱۳ | ترجمه=دکتر جعفر شعار | زبان=فارسی | سال=۱۳۶۶ | عنوان=ایران فی صورة الارض | مکان=تهران | ناشر=امیرکبیر}}</ref>{{سخ}}

در بعضی از منابع بنای اولیه برخی از شهرهای این استان چون (میبد) را به سلیمان پیغمبر، (یزد) را به ضحاک و اسکندر مقدونی و (ابر کوه) را به [[ابراهیم پیغمبر]] نسبت داده‌اند. این بیانگر قدمت و دیرینگی پیشینه تاریخی و فرهنگی سرزمین و مردم این دیار است. مجموعه آثار باستانی پراکنده موجود در این استان نیز به سهم خود گویای این پیشینه تاریخی است. آثاری چون دست افزارهای سنگی بدست آمده از دره‌های شیر کوه، نگاره‌های روی تخت سنگ کوه ارنان، تکه سفالهای منقوش [[نارین قلعه]] [[میبد]] – متعلق به [[دوره ایلامی]]، غارهای استان و آثار معماری و شهر سازی باستانی و...و… نشان می‌دهد مدنیت یزد، در چهار کانون باستانی ([[مهریز]] و [[فهرج]])، (یزد)، (رستاق و [[میبد]]) و ([[اردکان (یزد)|اردکان]]) متمرکز بود. پژوهشگران این منطقه را که در مسیر شاهراه‌های باستانی (ری – کرمان) و (پارس – خراسان) قرار داشت، جزء سرزمینهای دوردست مادها شمرده‌اند.

رکن الدین سام نخستین امیر این خاندان به علت پیری و ناتوانی در اداره حکومت در سال ۵۸۴ هه‍. ق جای خود را به برادر کوچکش [[عزالدین لنگر]] سپرد. با مرگ عزالدین در سال [[۶۴۰ (قمری)|۶۴۰ هه‍. ق]] [[ورد انزور]] به حکومت رسید و در سال [[۶۵۲ (قمری)|۶۵۲ هه‍. ق]] حکومت به [[ابومنصور اسفه‌سالار]] مشهور به قطب‌الدین رسید. مادر او [[مریم ترکان]] بناهای زیادی را در یزد ساخت و در دوره قطب‌الدین، مغولان به ایران حمله کردند. اتابک چیرگی مغولان را پذیرفت و یزد را از سپاه [[مغول]] مصون داشت. با مرگ قطب‌الدین در سال [[۶۲۶ (قمری)|۶۲۶ هه‍. ق]] پسرش محمد بر تخت نشست و او نیز تا سال [[۶۳۹ (قمری)|۶۳۹ هه‍. ق]] حکومت کرد. پس از او به ترتیب [[سفلر شاه]] (متوفی ۶۴۹ هه‍. ق)، [[طفی شاه]] (متوفی ۶۷۰)، [[علاءالدوله]] (متوفی ۶۷۳) [[یوسف شاه]] (متوفی ۶۹۰) حکومت کردند. در دوره یوسف شاه در اثر بی‌احترامی او به فرستاده [[غازان خان]]، سپاه غازان وی به یزد حمله کرد و او مجبور به فرار به [[سیستان]] شد اما مردم یزد به همراه علما به نزد [[امیر محمد ابداجی]] فرمانده سپاه غازان رفتند و او را از ورود به داخل یزد بازداشتند. سرانجام سلسله اتابکان یزد در سال ۷۱۸ به دست [[امیر مبارزالدین]] برچیده شد و آخرین امیر سلسله اتابکان [[حاجی شاه]] فرزند یوسف شاه سرنگون گردید.

اهمیت راهداری، امنیت و گسترش راه‌ها در گذشته به اندازه‌ای بود که خاندان مظفر از راهداری یزد و میبد به پادشاهی رسیدند. امیر مظفر، بزرگ این خاندان، از نوادگان [[غیاث الدین خراسانی]] بود، که در دربار [[ایلخان]] مغول وارد خدمت شد و به حکومت [[میبد]] رسید. پس از مرگ او، پسرش [[امیر مبارز الدین محمد]] در اوایل حکومت ابو سعید بهادر خان (۷۱۶–۷۳۶ هه‍. ق) ایلخان مغول به حکومت میبد و راهداری یزد انتخاب شد. در سال ۷۱۸ هه‍. ق، حاجی شاه بن یوسف، اتابک یزد را در نبردی شکست داد و به حکومت اتابکان یزد پایان داد و از سوی ابو سعید بهادر خان، به حکومت یزد نیز رسید.

مبارز الدین محمد، پس از درگذشت ابو سعید بهادر خان، دم از استقلال زد و بر کرمان، شیراز و قلمرو حکومت ملوک [[شبانکاره]] در جنوب ایران چیره شد و در سال ۷۲۳ هه‍. ق حکومت [[آل مظفر]] را تشکیل داد. حکومت آل مظفر نقطه عطفی در تاریخ یزد به حساب می‌آید، چرا که برای نخستین بار این خطه در طی حیات دیرینه‌اش سلسله‌ای را در درون خود پرورانید که بیش از نیم قرن مقدرات صفحات جنوبی ایران را در دست داشت. آل مظفر، میبد را پایگاه اصلی خود قرار دادند و از اینجا به نواحی دیگر ([[کرمان]]، [[استان فارس|فارس]]، [[اصفهان]] و [[تبریز]]) چنگ انداختند، لذا یزد از نظر سیاسی و اقتصادی به چنان اعتبار و اهمیتی دست یافت که در هیچ عصری از تاریخ خود بدان منزلت نرسیده بود. اوج شکوفایی و عظمت فرهنگی یزد نیز مربوط به همین زمان است. در هیچ جای ایران به اندازه یزد دارالتعلیم به وجود نیامد، به گونه‌ای که یزد به «دارالعلم» ملقب شد. در مدارس، مساجد، دارالسیاده‌ها و خانقاه‌ها علوم مختلف رایج زمان تدریس می‌شد. ویژگی دیگر دوران آل مظفر رونق [[تصوف]] در یزد است.

در سال ۷۹۵ هه‍. ق [[امیر تیمور]] در یورش سه ساله خود طومار دولت مظفری را درنوردید و یزد را به یکی از عمال خود سپرد. بعد از مراجعت تیمور به [[ماوراءالنهر]] گروهی از همدلی مردم نسبت به آل مظفر سوء استفاده کرده، به رهبری حاجی آبدار، یزد را از تصرف حاکم تیمور بیرون آوردند و سپس سلطان محمد پسر ابو سعید طبسی، یزد را به چنگ آورد و استقلال آنرا اعلام کرد. حاکمان تیموری، [[اصفهان]]، [[نایین]] و [[اردستان]] برای اعاده نظم به یزد لشکر کشیدند، اما شکست خوردند. به ناچار پیر محمد بن عمر شیخ بن تیمور، حاکم [[استان فارس|فارس]]، با سپاهی فراوان رهسپار یزد شد و به امر [[تیمور]]، حاکم [[سیستان]] هم همراهی و مساعدت کرد و از هر سو یزد را در محاصره گرفتند و در نهایت یزد را گشودند. کاشی کاری‌های مسجد جامع و [[میدان امیر چخماق]] و مسجد امیر چخماق، مصلای عتیق و ...… از آثار این دوران است. مدارس و کتابخانه‌های متعددی چون مدرسه و کتابخانه قطبیه سرپلوک، مدرسه دارالصفا، مدرسه و کتابخانه یوسف چهره، مدرسه و کتابخانه اصیلیه سرد هوک و کتابخانه باوردیه تأسیس شدند، که نویسندگان و علما و مورخان نامی نظیر [[شرف الدین علی یزدی]] در آنها پرورش یافتند.

در زمان یورش افغانها به ایران، یزدی‌ها به رهبری [[میرزا عنایت سلطان]] دلاوری‌های فراوانی از خود نشان دادند. [[محمود افغان]] در تصرف یزد ناکام ماند و عاقبت یزد را رها کرد و اصفهان را فتح کرد. [[اشرف افغان]] جانشین محمود چهار سال با یزدی‌ها و عنایت سلطان جنگید و عاقبت با حیله بر او و دودمانش دست یافت و به استثنای [[مؤمن خان]] و [[محمد تقی خان]]، خواهر زادگان عنایت سلطان، همه را به قتل رساند. مؤمن خان، از جانب [[نادرشاه افشار]]، [[حاکم کرمان]] شد و محمد تقی خان و فرزندانش تا اواخر زمان قاجار در نقش حاکم یا مستوفی یزد خدمت کردند. این خاندان خدمات ارزنده‌ای به یزد کردند و آثار و بناهای فراوانی در یزد ساختند. [[باغ دولت‌آباد]]، [[باغ ناصریه]]، [[مدرسه خان]]، [[میدان خان]]، [[بازار خان]]، [[بازار قیصریه]] و ...… از آثار این خاندان است.

از فرماندارانی که در سلطنت [[زندیه]] به یزد آمده‌اند از زین العابدین خان و بعد از او عبدالرحیم خان نام برده شده است. عبدالرحیم خان به آبادیبه‌آبادی و عمران میل زیادی داشت و مزرعه رحیم آباد را که جزء حومه یزد است احداث نمود. همچنین مدرسه عبدالرحیم خان که اکنون با عنوان دبستان همت است از بناهای اوست. او در سال ۱۲۰۱ هه‍. ق درگذشت. در سال ۱۳۰۹ هه‍. ق لطفعلی خان زند (آخرین جانشین [[کریم خان زند]]) پس از واقعه ایرج به [[لار]] رفت و چون نتیجه‌ای نگرفت عازم راور [[کرمان]] گردید و چون حاکم کرمان قصد دستگیری او را داشت از طریق لوط و چهل پایه و نای بند خود را به [[طبس]] رساند.

با به حکومت رسیدن [[آقا محمد خان قاجار]]، محمد تقی خان که از سال ۱۱۶۱ (دوره [[افشاریه]]) حاکم یزد بود در مقام خود باقی‌ماند. با مرگ وی در سال ۱۲۱۳ هه‍. ق چند تن از فرزندانش از سوی [[فتحعلی شاه]] به حکومت رسیدند. فرزندان وی در دوره حکومت خود به عمران و آبادی یزد پرداختند. در سال ۱۲۳۶ هه‍. ق فتحعلی شاه فرزند ۳۲ ساله خود محمد ولی میرزا را به حکومت یزد گماشت. وی در دوران حکومت به تعمیر و گسترش برخی از بناها پرداخت. در سال ۱۲۴۳ هه‍. ق [[ظل السلطان]] به حکومت یزد انتخاب گردید اما پس از مرگ فتحعلی شاه قبل از آنکه ولیعهد رسمی محمد شاه از تبریز به پایتخت برسد از یزد به سوی تهران شتافت و به یاری برادران بر تخت سلطنت جلوس کرد و خود را عادلشاه نامید. اما پس از ۹۰ روز مغلوب شد و به [[روسیه]] گریخت.

عموماً استان یزد را در ایران به‌به عنوان استان مذهبی می‌شمارند که دلیل آن توجه مردمان این دیار به بحث مذهب و کوششان برای نگهداری آن است. گواه این مطلب را می‌توان برگزاری مراسم گوناگون مذهبیِ شیعیان آن، به‌ویژه مراسم [[نخل (عزاداری)|نخل‌برداری]] (نخل نوعی سازهٔ چوبی است که نماد [[تابوت]] [[حسین بن علی]]، [[امام]] سوم شیعیان محسوب می‌شود) که در [[ماه محرم]] اجرا می‌شود اشاره کرد. همچنین، در بخشی از [[سفرنامه|سفرنامهٔ]] فرِد ریچاردز آمده‌است که «احساسات مذهبی مردم یزد خیلی جدی‌تر از اغلب شهرهای ایران است». اخیراً چندسالی است شهر یزد به دلیل داشتن حسنیه‌های فراوان و نوع عزاداری خاص و زبانزد برای امام سوم شیعیان به حسینیه ایران معروف شده است.<ref>[http://www.rozenews.com/view/10642/چرا-«یزد»-را-حسینیه-ایران-نامیدند؟]</ref> هر چند این عنوان و لقب در محرم سال ۱۳۹۵ حاشیه هاییحاشیه‌هایی را به وجود آورد و عنوان شده بود که مردم شهر [[زنجان]] به انتخاب لقب حسینیهٔ ایران برای شهر یزد معترض هستند که نهادهای مربوطه یزد و زنجان این مسئله را تکذیب کردند.<ref>[http://www.yazdfarda.com/news/1395/10/130457.html#brand وب سایت خبری یزد فردا]</ref>

|عنوان=هرم جمعیتی یزد در سال ۱۳۹۰<ref name="AMAR" />

==== میدان‌ها و لَـرد<ref>میدان محله‌ای را لَـرد گویند.</ref> های‌های تاریخی<ref name="Afshar">افشار، ایرج، یادگارهای یزد، جلد دوم (شهر یزد)، انتشارات انجمن آثار ملی، ۱۳۵۴</ref> ====

==== مساجد تاریخی و معروف<ref name="Afshar" /> ====

==== مراکز آموزشی قدیمی<ref name="NeginKavir" /> ====

* قبه‌ها و بقعه‌ها ([[آرامگاه دوازده‌امام|قبهٔ دوازده امام]]، [[آرامگاه سید رکن‌الدین|بقعه سید رکن الدین]]، [[آرامگاه سید خلیل|بقعهٔ سیدخلیل]] ، [[آرامگاه سید شمس‌الدین|بقعهٔ سید شمس الدین]])

- تولیدکننده کابلهای خاص برای مصارف [[گاز]]، [[نفت]]، [[پتروشیمی]]، [[راه آهن]]، [[مترو]] و [[کنترل ترافیک]] و...و…

- حوزه‌های توسعه‌ای: بانکداری، بیمه، حمل و نقل هوایی و ریلی، فیبر نوری زیر دریایی و...و…

ایجاد گذرگاه‌های جدید غیر هم سطح همچون میدانهای امام حسین (ع)، شهدای محراب، معلم، شهید باهنر و گذرگاه تازه تأسیس میدان مهدیه همچنین

ایجاد مجتمع‌های مسکونی در مناطق مختلف از جمله صفائیه (مجتمع شقایق، هادی، فرهنگ و...و…)و شهرک رزمندگان.

در زمینی به مساحت ۵۷ هکتار حد فاصل جاده شهرک صنعتی و جاده ترانزیتی و بلوار شهید دهقان که متعلق به [[سازمان مسکن وشهرسازی]] بود طی مراحل قانونی تملک، و در تاریخ ۷۷/۱/۲۵ عملیات عمرانی پایانه آغاز شد و در تاریخ ۱۳۸۸/۱۰/۱۵ با تعطیلی پایانه قدیم، خدمات دهی به مردم در پایانه جدید آغاز شد. زیر بنا پایانه بزرگ حدود ۱۴۰۰۰ مترمربع شامل ساختمان، حیات مرکزی و رواق‌ها می باشدمی‌باشد که هزینه حدود ۱۰۰٬۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ریال است که توسط شهرداری یزد ساخته شده‌است. ۱۲ هکتار فضای جنگلی- ۲ هکتار فضای سبز تزئینی - ۱۷ مرکز تجاری عرضه سوغات و تنقلات، مطبوعات، میوه فروشی، اسباب بازی فروشی، محصولات فرهنگی و خدماتی – رستوران بزرگ و مجهز – نمازخانه بزرگ- پاسگاه نیروی انتظامی – کافی نت – کافی شاپ – ۱۶ دفتر فروش بلیط با امکانات کافی وبه روز به مساحت هرکدام ۳۵۰مترمربع در سه طبقه، محل استراحت رانندگان (یک واحد ۸۰مترمربعی)، اتاق مدیریت مشرف به سالن انتظار مسافر، شرکت و گیشه فروش بلیط - سرویس‌های بهداشتی متعدد(۶۴ چشمه)-تعداد۱۲۸ سکوی سوار شدن مسافر – پارکینگ خودروهای سبک به تعداد۳۰۰ واحد (۲۰۰ واحد مسقف و۱۰۰ واحد بدون سقف) - سیستم تهویه مطبوع – ساختمان اداری مناسب – سالن عمومی بسیار مناسب به مساحت ۱۵۰۰مترمربع – ۳۵۰۰۰مترمربع کف فرش و ۵۰۰۰۰ مترمربع آسفالت.آسفالت؛ و هم. اکنون. BRT در یزد راه اندازی شده و در حال خدمت رسانی به شهروندان یزدی می باشدمی‌باشد

پارک کوهستان یزد یکی از پر رونق‌ترین فضاهای سبز شهری یزد محسوب می‌شود که فاز دوم آن از جمله ست‌های بازی، کف پوش، آلاچیق در حال ساخت است. همچنین آب‌نمای هارمونی موزیکال در این پارک راه اندازی شده است.<ref name="khabarnegaran" />

== ره‌آورد<ref name="NeginKavir" /> ==

* '''[[شیرینی]]:'''{{سخ}}

* '''[[پارچه]]:'''{{سخ}}

* '''روانداز و زمین پوش:'''{{سخ}}

* '''خاکینه:'''{{سخ}}

* '''سایر:'''{{سخ}}

یزد از لحاظ میزان باسوادی در زمره شهرهای نخست کشور قرار دارد.<ref name="savad">«[http://amar.org.ir/Portals/0/Files/abstract/1390/sarshomari90_nahaii.pdf ویژگی‌های استانها]» مرکز آمار ایران</ref> در سال 95۹۵ برای بیست و یکمین سال پیاپی یزدی‌ها مقام نخست پذیرش در [[کنکور سراسری]] را بخود اختصاص دادند <ref name="bartar">«[http://forum.hammihan.com/thread83331.html نفرات برتر کنکور]» پایگاه اطلاع‌رسانی هم میهن</ref> در یزد مراکز علمی و آموزشی و فرهنگی بسیار وجود دارد که در زیر شماری از آنها آمد است:

* دانشگاه فنی و حرفه ایحرفه‌ای استان یزد [http://eatc.tvu.ac.ir/ ساختمان امام علی(ع)]

* {{یادکرد|نویسنده=احمدبن حسین بن علی کاتب؛بکوششکاتب؛ بکوشش ایرج افشار، تاریخ جدید یزد،نشریزد، نشر:تهران: فرهنگ ایران زمین:امیرکبیر|سال=۱۳۵۷|شابک=}}

* {{یادکرد|نویسنده=افشار، ایرج|کتاب=یادگارهای یزد|شهر=تهران|ناشر=انتشارات انجمن آثار ملی|سال=۱۳۵۴|شابک=}}