نظریه شبکه کنشگر: تفاوت میان نسخه‌ها

این نظریه، حاوی یک رویکرد بین رشته­ای برای علوم اجتماعی و فناوری است که اولین بار در آثار میشل کالون[http://ssgj.iranjournals.ir/article_4076_555.html#_ftn3 ( Michel Callon)] (1991) و برونو لتور[http://ssgj.iranjournals.ir/article_4076_555.html#_ftn4 ( Bruno Latour)] (1992) دیده شد (Law, J. 1992). تحلیل آنها اساساً در مورد شبکه­ای از عوامل انسانی و غیرانسانی با تعاملات پیشرفته در این حوزه­ها بود. هویت و کیفیت عامل­ها، طی مناسبات میان نمادهای انسانی و غیرانسانی تعیین و تعریف می­شود و نمادها نیز از طریق فرآیندهای ارتباطی که برقرار می­کنند، شناسایی می­شوند. در این نظریه، بازیگران با هم دست اندرکار بازساخت شبکه­ای از تعاملات می­شوند که موجب ثبات سیستم می­شود و تفاوت اساسی بین دو گروه از عوامل در این است که فقط کنش­گران انسانی قادر به قراردادن عاملان غیرانسانی در جریان فعالیت سیستم هستند. این نظریه ریشه در مطالعات شبکه­ی وابستگی­های میان عملکردهای اجتماعی در حوزه­ی دانش و فناوری دارد و بر این ایده استوار است که تیپولوژی شبکه­ها، عموماً غیرمحلی و اغلب اهداف محدوده­ای (مرزی) دارند که از میان تعاملات غیرمحلی و مقیاس شکن برمی­خیزد (فنی،1392فنی، ۱۳۹۲).

 نظریه شبکه کنش گران که توسعه جریان گسترده ترگسترده‌تر مکتب فکری ساخت گرایی اجتماعی فناوری برشمرده می شودمی‌شود با بررسی ابعاد اجتماعی و فنی به طور همزمان، ایجاد، بقاء و ثبات شبکه هایشبکه‌های مشتمل بر مؤلفه هایمؤلفه‌های انسانی و غیر انسانیغیرانسانی (افراد، سازمانسازمان‌ها، ها، نرم افزارنرم‌افزار و سخت افزارهایسخت‌افزارهای ارتباطی و استانداردهای زیر ساختی) را مد نظر دارد. (شریف زاده،شریف‌زاده، 1391۱۳۹۱).

نظریه شبکه کنشگران(ANT) که توسعه جریان گسترده ترگسترده‌تر مکتب فکری ساخت گرایی اجتماعی-فناوری بربرشمرده شمردهمی‌شود، می شود،بابا بررسی ابعاد اجتماعی و فنی به طور همزمان،بقاءهمزمان، بقاء و ثبات شبکه هایشبکه‌های مشتمل بر مولفه هایمولفه‌های انسانی و غیر انسانیغیرانسانی نظیر افراد،سازمانها،نرمافراد، افزارسازمانها، نرم‌افزار و سخت افزار هایسخت‌افزارهای ارتباطی و استانداردهای زیر ساختی را مد نظر دارد.فرضیه هایفرضیه‌های این نظریه در دهه 1490۱۴۹۰، ،موجبموجب شکل گیری دیدگاههایدیدگاه‌های مختلف پیرامون نقش و جایگاه ذی نفعان مختلف در شبکه با هدف بهره مندیبهره‌مندی از فناوری هایفناوری‌های اطلاعاتی گردید. نخستین توسعه وکاربرد نظریه شبکه کنشگران منتسب به جامعه شناسیجامعه‌شناسی علم بود و در اکول دمین پاریس توسط مایکل کالون و برونو لاتور بنیان گذاریبنیان‌گذاری گردید.

نظریه شبکه کنشگران بر این باور است که جهان مملو از هویت هایهویت‌های مرکب شامل مولفه هایمولفه‌های انسانی و غیر انسانیغیرانسانی برای مثال ساختارهای اطلاعاتی است،ازاست، از این رو برای موقعیت هاییموقعیت‌هایی که تمایز بین این مولفه هامولفه‌ها دشوار است از نظریه شبکه کنشگران استفاده می شودمی‌شود.

نظریه شبکه کنشگران بیان میداردمی‌دارد که روابط خالص فنی و یا اجتماعی در سامانه اطلاعات وجود ندارد،هرندارد، هر آنچه در دید نخست اجتماعی به نظر می رسد،دارایمی‌رسد، رگهدارای هایرگه‌های فنی است و جزیی از هر بعد فنی، اجتماعی است.

بنابراینبنابراین، ،شبکهشبکه‌های هایکنشگران، کنشگران ،نظام هاینظام‌های متحدی هستند که موجودیت آنها مدیون کنشگران و مولفه هایمولفه‌های انسانی و غیرانسانی است. این شبکه هاشبکه‌ها به طور ذاتی در طول زمان متغیرهستند و به طور مداوم به واسطه وجود کنشگران در گیر در شبکه دچار تحول و تغییر می گردندمی‌گردند. به عبارت دیگر،بادیگر، با تعویض هر کنشگر،شبکهکنشگر، شبکه نیز تغییر می یابدمی‌یابد. این نظریه قادر به تحلیل ابعاد اجتماعی و فنی به طور همزمان است. هدف شبکه کنشگرانکنشگران، ،تبیینتبیین جامعه ای از کنشگران انسانی و غیر انسانیغیرانسانی است که به گونه مساوی در شبکه پیوند می خوردمی‌خورد و برای دستیابی به اهداف خاصخاص، ،برایبرای مثال کاربرد اطلاعات حسابداری در تصمیم گیریتصمیم‌گیری حسابداران و مدیران،تلاشمدیران، میتلاش کندمی‌کند (بنی طالبی و همکاران،1394همکاران، ۱۳۹۴).

در نظریه شبکه کنشگران، شبکهشبکه‌های هایموفق، موفق،متشکلمتشکل از ذی نفعان است و با عضویت بدنه مکفی از متحدان/ منتفعان و تاویل و تفسیرعلایق آنها شکل میمی‌گیرد، گیرد،بهبه طوری که این کنشگران مایل به مشارکت در شیوه هایشیوه‌های فکری و عملی خاصی هستند که هدف دوام شبکه را دنبال می کندمی‌کند.

نظریه شبکه کنشگران،ساختکنشگران، ساخت واقعیت را به مثابه جعبه سیاه می نگردمی‌نگرد. این جعبه سیاه زمانی خلق می شودمی‌شود که علائق کنشگرانانسانی و غیر انسانیغیرانسانی در مجموعه منفردی تنظیم و شبکه به نسبت پایایی شکل می گیردمی‌گیرد اما واقعیت به شکل کلاسیک نشر نمینمی‌یابد. یابد .در عوضعوض، ،باورهاباورها تعبیر و تفسیر می شوندمی‌شوند و به واسطه نقش و اثر گذاری دیگر کنشگران،قوامکنشگران، میقوام یابندمی‌یابند یا تضعیف می شوندمی‌شوند.

بنابراین،اینبنابراین، این باورها به طور ثابت در طول زمان و مکان با گسترده شدن شبکه انسانی و غیر آن انتقال می یابندمی‌یابند. از این رو،نشررو، نشر اطلاعات به باور خاص یک فرد بستگی ندارد و به عبارت دیگر،پیامددیگر، تصمیمپیامد گیریتصمیم‌گیری یک کنشگر منفرد نیست،بلکهنیست، بهبلکه تصمیمبه گیریتصمیم‌گیری سایر کنشگران در زمان و مکان وابسته است و واقعیت نهایی هر ادعا بدین سان تعیین می شودمی‌شود. به عبارت دیگر،نظریهدیگر، نظریه شبکه کنشگران چارچوبی برای مطالعه عمل اجتماعی و فعل و کنش کنشگران) انسانی و غیر انسانیغیرانسانی درموقعیت زندگی واقعی است.

ظریه شبکه هاشبکه‌ها کنشگر از سه مفهوم اصلی کنشگران،شبکهکنشگران، شبکه و جعبه سیاه تشکیل شده است که در ادامه به معرفی هر کدام پرداخته می شودمی‌شود.

'''کنش گران (Actor ):'''

در پژوهش هایپژوهش‌های نظریه شبکه کنشگران،گره کنشگران، گره /(node) فاعل (actant)  کنشگر/ عامل، مفهومی کلی برای مصنوعات انسانی و غیر انسانیغیرانسانی است که با کنش و حرکت آنآن، ،دیگردیگر اجزاء شبکه به حرکت در می آیدمی‌آید. نظریه پردازان شبکه کنشگران بر این باورند که اجزاء انسانی و غیر انسانیغیرانسانی شبکه، عملکردی برابر دارند. در واقع، کنش گران هستند که به انجام فعل/کنش مبادرت می ورزندمی‌ورزند. تمایز کنشگران در نظریه شبکه کنشگران با سایر دیدگاه هایدیدگاه‌های مطرح در علوم اجتماعی در آن است که در این تعاریفتعاریف، ،بربر بعد انجام کنش تاکیدتأکید بیشتری نسبت به خود کنشگران-خواه به صورت هویت هایهویت‌های اجتماعی و یا فنی– مبذول می گرددمی‌گردد (همان)

با توجه به اهميتاهمیت مضاعف عامليتعاملیت غيرانسانيغیرانسانی (ماشينماشین‌ها، ها، حيوانات،حیوانات، متون و يایا تركيبيترکیبی از آن هاآن‌ها) در ايناین نظريه،نظریه، شبكهشبکه مورد نظر ايناین نظريهنظریه در واقع ملغمه ايای از كنشگرانکنشگران متني،متنی، مفهومي،مفهومی، در واقع اجتماعياجتماعی و تكنولوژيكيتکنولوژیکی است . در نظريهنظریه كنشگر کنشگر شبكهشبکه هر كنشگرکنشگر مختار يایا عامل  (actant)كارگزاریکارگزاری (agent) فرديفردی يایا جمعيجمعی است كهکه ميمی‌تواند تواندپیوسته پيوستهیا يا منفكمنفک از ديگردیگر كارگزارانکارگزاران باشد . عامل هاعامل‌ها به عضويتعضویت انجمنانجمن‌های هاي شبكهشبکه دار در می آيندمی‌آیند و هويتهویت خود را از آن هاآن‌ها کسب می کنندمی‌کنند. شبکه هاشبکه‌ها به عامل اجازه می دهدمی‌دهد که ذات، قصد، کنش و ذهنيتذهنیت خود را متعينمتعین سازد . از سويسوی ديگر، عاملدیگر، هاعامل‌ها در فرايندفرایند کار علمی خود به شبكهشبکه مبدل شوند و تحت عنوان شبکه توسعه يابندیابند. كنشگرانکنشگران تركيبيترکیبی هستند از اشياء،اشیاء، هويت ها،هویت‌ها، روابط، و احكاماحکام که به طور نماديننمادین به آ ن هان‌ها تفويضتفویض شده است و قادرند به درون شبكه هايشبکه‌های ناهمگون ديگردیگر رخنه کنند يایا در آ نها لانه بسازند (قاضی طباطبایی ،طباطبایی، ودادهیر، 1386۱۳۸۶)

کنشگر نقطه ای در شبکه است که در یک لحظه یلحظهٔ معین حاصل می شود ،می‌شود، اگر کنشگر را کنشگر شبکه ای بدانیم ،بدانیم، کنشگر توسط کنش دیگر کنشگران ساخته شده است و هم چنین یک کنشگر ،کنشگر، فقط در صورتی کنشگر است که عاملیت او یک حالت از امور را نغییر دهد .

پس هر چیزی که بتواند تفاوتی ایجاد کندکند، ، می تواندمی‌تواند تحت عنوان کنشگر فهمیده شود . کنشگران می توانندمی‌توانند شامل مردممردم، ،سازمانها، سازمانها ،حیواناتحیوانات و نیز اشیا باشند ،باشند، چرا که این موارد تا آنجایی به هم مربوط هستند که بتوانند یکدیگر را وادار به انجام کارهای مختلف کنند . به همین دلیل لاتور حتی تمایل دارد با مفهوم کنشگر خداحافظی کند ،کند، نه تنها به این دلیل که کنشگر به عنوان انسان درک می شود ،می‌شود، بلکه و بویژه به این دلیل که کنشگر یک نقطه ینقطهٔ آغازین و پیشینی را پیشنهاد می کندمی‌کند در حالی کهANT   به کنشگر به عنوان یک شبکه نگاه می کندمی‌کند که وجودش را از پیوندهای مختلفش گرفته و این پیوندها نقش اول و کنشگران نقش ثانوی را برعهده دارند ،دارند، از این رو به جای کنشگر ،کنشگر، از شبکه کنشگر استفاده می شوندمی‌شوند (anthropology.ir).

 '''شبکه (network):'''

در کنار کنشگران،شبکهکنشگران، شبکه مفهوم کلیدی نظریه شبکه کنشگران شناخته می شودمی‌شود.شبکه،انگاره هایشبکه، انگاره‌های اجتماعی بین کنشگران مستقل است که مسائل یا برنامه هایبرنامه‌های پیرامونی خود را شکل می دهندمی‌دهند. برخی مفاهیم اساسی در سطح شبکه،عبارتشبکه، عبارت از کنشگران، روابط (Relations) و قوانین(rules) است. این مفاهیم برای توصیف ساختار شبکه به کار گرفته می شوندمی‌شوند و محیطی را شکل می دهندمی‌دهند که در آنآن، ،روابطروابط بین کنشگران پیامدهای خاصی را موجب می گرددمی‌گردد (بنی طالبی و همکاران،1394همکاران، ۱۳۹۴).

ايناین نظريهنظریه تمايزتمایز بينبین عامليتعاملیت و ساختار را که از يکیک دلمشغولی فكريفکری ريشهریشه دار در علوم اجتماعی است ناديدهنادیده می انگاردمی‌انگارد و دو عامل كنشگرکنشگر و شبكهشبکه را به هم پيوند مي زندپیوند می‌زند. در واقع ايناین دو هر لحظه قابل تبديلتبدیل شدن به همديگراند همدیگراند. ايناین نظريهنظریه بر آن است که ايناین تمايزتمایز نه سودمند است نه لازم، چرا كهکه پديده هايپدیده‌های سطح كلان شبكهکلان هاييشبکه‌هایی هستند که بتدريجبتدریج مفصل تر و با ثبات تر مي شوند می‌شوند.

شبكهشبکه‌ها هافعالیت‌های فعاليت هاي فراينديفرایندی و برساخته شده ای هستند كهکه عوامل آ نها را برساخته اند؛برساخته‌اند؛ همان عواملی که شبکهشبکه‌ها ها آن هاآن‌ها را برساخته اندبرساخته‌اند. در اينجااینجا ما باز با دور هرم نيوتيکینیوتیکی ديگریدیگری روبرو هستيمهستیم که قبلاقبلاً ذکر آن رفت. يکییکی از دلائل مهم ضد ذات گرا بودن و پايبندیپایبندی به اصل موجوديتموجودیت نسبی ايناین نظريهنظریه در همينهمین نکته نهفته است نه عامل ذات است نه شبکه، بنابراين هيچبنابراین يکهیچ‌یک بدون ديگریدیگری نم ی توانند وجود داشته

باشند اما ايناین دو در نسبت با يکديگریکدیگر برسازنده علم فنآوری هستند . نسبت شبکه هایشبکه‌های محلی با شبکه هایشبکه‌های جهانی نيزنیز هرمنيوتهرمنیوت يکییکی و يایا به عبارت نشانه شناسانه نسبتی است . يعنی شبکهیعنی هایشبکه‌های جهانی کلکل‌هایی هايی نيستندنیستند که ذات شبکه به طور کلی را تشکيلتشکیل می دهندمی‌دهند بلکه صرفًا در نسبت با شبکه هایشبکه‌های محلی به آنچه هستند تبديلتبدیل م ی شوند. شبكه هایشبکه‌های جهانی با واسطة گره هاگره‌ها به شبکه هایشبکه‌های محلی پيوند می خورندپیوند می‌خورند.

ايناین نظريهنظریه در پی يافتنیافتن پاسخ به معضلاتی است مبنی بر ايناین که؛ چگونه عناصر شبکه را سازمان می دهند،می‌دهند، در هم می آميزند،می‌آمیزند، و متحول مي كنندمی‌کنند يایا ترجمه و تفهيمتفهیم می کنند؛می‌کنند؛ چگونه عوامل می بايستمی‌بایست از دنبال كردنکردن اميالامیال يایا اغراض شخصيشخصی خود ممانعت كنند؛کنند؛ چگونه عضوگيريعضوگیری انجام  می شودمی‌شود و ديگراندیگران به سرمايه گذاريسرمایه‌گذاری و پيپی گيريگیری برنامه خود ترغيب ميترغیب شوند؛می‌شوند؛ چگونه شبکه به كنشگرانکنشگران هدف كاريکاری و انگيزهانگیزه می بخشدمی‌بخشد و نقش هانقش‌ها را به مثابه احكاماحکام يایا دستورالعملدستورالعمل‌ها هاتثبیت تثبيت می کند؛می‌کند؛ چگونه فرايندفرایند صدور دستورالعمل هادستورالعمل‌ها از حيثحیث کاری ساد ه تر و سودمندتر و يایا ساده مي شوند؛می‌شوند؛ چگونه شبکهشبکه‌ها هاازحیث ازحيث كاركرديکارکردی به هستار غيرغیرقابل قابل تجزيهتجزیه ای تبديلتبدیل ميمی‌شوند شوند(قاضی طباطبایی ،طباطبایی، ودادهیر، 1386۱۳۸۶)

'''جعبه سياهسیاه'''

هر نوع ساختار موجود در ، در، (black box) جعبه سیاه شبکه است که فارغ از پیچیدگی یا پیش زمینه خود،آنقدرخود، آنقدر پایا و مشخص است که به مثابه یک واقعیت مسلم تلقی میمی‌شود شود(بنی طالبی و همکاران،1394همکاران، ۱۳۹۴).

'''جايگاهجایگاه نظريهنظریه:'''

نظريهنظریه كنشگر کنشگر شبكهشبکه به همان نسبت كهکه نظريهنظریه است رو ش شناسيشناسی نيزنیز محسوب مي شودمی‌شود. ضد ذات گراييگرایی در ايناین رويكرد،رویکرد، هم چارچوب مفهوميمفهومی مورد استفاده برايبرای تفسيرتفسیر را فراهم می کندمی‌کند هم فرا يندهاييیندهایی را كهکه شبكشبک ه هاه‌ها از طريقطریق آ نن‌ها هامحک محكمی‌خورند، ميپیش خورند، پيش مي بردمی‌برد. ايناین نظريهنظریه بر سه اصل روش شناختي تاكيدشناختی ميتأکید كندمی‌کند:

 نخست، لاادريلاادری گر يی(Agnosticism) ، بدينبدین معنيمعنی كهکه به هر گونه پيشپیش فرضی درباب ماهيتماهیت شبكهشبکه‌ها، ها،شرایط شرايطعلی، علي،یا يا درستيدرستی قرائت عوامل مردود و مطرود است . دوم،  تقارن يا همیا ارزيهم‌ارزی تعميمتعمیم يافتهیافته(Generalized Symmetry or Equivalence) يایا بكارگيريبکارگیری چارچوب تبيينيتبیینی و زبانی واحد به هنگام تفسيرتفسیر عوامل انسانيانسانی و غيرانسانيغیرانسانی. سوم، پيوستگيپیوستگی مطلق(Free Association) كهکه بر ناسودمنديناسودمندی و عدم كاراييکارایی تمايزتمایز ميانمیان پديدهپدیده‌ها های يطبیعی طبيعي وانسانيوانسانی و همچنينهمچنین علوم طبيعيطبیعی و انسانيانسانی اصرار می ورزدمی‌ورزد. زيرازیرا که دست آخر چنينچنین تمايزاتيتمایزاتی معلول فعاليتفعالیت شبكهشبکه بنديبندی شده اند،شده‌اند، نه علل آن، و به همينهمین سبب خاصيتخاصیت تبيينيتبیینی ندارند . از منظر جامعه شناختی، نظريهنظریه کنشگر  شبکه نوعی نظريهنظریه اجتماعی مناقشه برانگيزبرانگیز محسوب می شودمی‌شود چرا که آن ،آن، در حقيقت ،حقیقت، با جدی گرفتن عناصر غيرانسانیغیرانسانی و استفاده از اصطلاح عوامل (actant) به جای کنشگران (actors) چشمچشم‌اندازهای اندازهای رايجرایج در جامعه شناسیجامعه‌شناسی را به مبارزه جدی فرا می خواندمی‌خواند. بنا بر رويکردرویکرد نظريهنظریه کنشگر شبکه زندگی اجتماعی قابل تقليلتقلیل به عوامل انسانی يایا غيرانسانیغیرانسانی محض نيستنیست و آن دسته از نظريهنظریه‌های های جامعه شناسیجامعه‌شناسی که به دنبال ارائه مدلمدل‌های های تبيينیتبیینی بر اساس يکییکی از عو امل انسانی و يایا غير انسانیغیرانسانی اند، در واقع دچار تقليلتقلیل گرايیگرایی  هستند. همان طورهمان‌طور که پيشپیش از ايناین اشاره شد، نظريهنظریه شبکه برداشت متفاوتی از امر يایا صفت اجتماعی (The Social) و همين طورهمین‌طور جامعه وجامعه شناسی ارائه می دهدمی‌دهد. برای نظريهنظریه پردازان ايناین رويکردرویکرد امر يایا صفت اجتماع ی چيزیچیزی غيرغیر از شبکه هایشبکه‌های مدل بندی شده از مواد (عناصر) نامتجانس از عوامل انسانی و غيرانسانیغیرانسانی مثل فضا، اشياءاشیاء و غيرهغیره نيستنیست؛ . بنابراين،بنابراین، بحث اصلی ايناین نظريهنظریه ايناین است که ما نمی توانيمنمی‌توانیم از جامعه صحبت کنيمکنیم مگرآنکه آن را نوعی ناهمگونی يایا عدم تجانس از شبک ه هایه‌های اجتماعی در نظر بگيريم بگیریم. امر يایا صفت اجتماعی در ايناین نظريهنظریه عبارت است از تداخل دنياهایدنیاهای اجتماعی و تک نولوژيک نولوژیک. ايناین دو از يکديگریکدیگر تفکيکتفکیک‌پذیر پذير نيستندنیستند و در هم ديگردیگر لانه کرده اندکرده‌اند (Embedded) و يکییکی به طور مداوم در تکوينتکوین ديگریدیگری دخيلدخیل است . از ايناین ديدگاهدیدگاه مهمترينمهمترین تکليفتکلیف جامعه شناسیجامعه‌شناسی مشخص کردن ايناین شبکه هاشبکه‌ها با لحاظ کردن عدم تجانس آن هاست.هاست؛ بنابراينبنابراین پرسش اساسی ايناین است که چگونه آ ن هان‌ها برای ايجادایجاد هستا رها و مفهوم هايیمفهوم‌هایی چون جامعه، نظم اجتماعی، سازمان ها،سازمان‌ها، ساختار، نابرابری، قدرت، کنترل اجتماعی، هژمونی و غيرهغیره الگوبندی و بسيجبسیج می شوندمی‌شوند. آنچه نظر يهیه کنشگر  شبکه بر آن تصريحتصریح دارد ايناین است که توانايیتوانایی موجودات انسانی در تکوينتکوین شبکه هایشبکه‌های اجتماعی فقط به سبب تعامل آن هاآن‌ها با عوامل همنوع يایا انسا نهای ديگردیگر نيستنیست بلکه به سبب تعامل با عوامل غيرهمجنسغیرهمجنس يایا غيرانسانیغیرانسانی نيزنیز هست.

 '''ترجمه و تحويلتحویل: مفهوم كليديکلیدی نظريهنظریه كنشگرکنشگر شبكهشبکه'''

ترجمه و تفهيمتفهیم در كانونکانون بحثبحث‌های هاینظریه نظريهکنشگر كنشگر  شبكهشبکه قرار دارد . طبق ايناین نظريهنظریه، ،کار كار اصلياصلی علم فناوريفناوری خلق شبكه هايشبکه‌های بزرگتر، قو يی تر و مفصل تر از طريقطریق فرايندفرایند ترجمه و تفهيمتفهیم است . از نظر پيروانپیروان ايناین نظريه،نظریه، موفقيتموفقیت علم فنآوری را بايدباید نسبت داد به:

 الف) تواناييتوانایی شبكهشبکه‌های هاي علميعلمی در واداركردنوادارکردن هستارها و عوامل برای جستجوی را ه هايیه‌هایی که بتوان شواهد و مداركمدارک علميعلمی مورد مناقشه درآزمايشگاه هادرآزمایشگاه‌ها و كلينيك هاکلینیک‌ها و ميدان هایمیدان‌های تجربی را به بحث گذاشت و به زبان مورد توافق ترجمه کرد .

ب) به ترجمه و تفهيمتفهیم مواد، كنشگرانکنشگران و متون به احكاماحکام يایا دستورالعم لل‌های هاي مكتوبمکتوب دست يافتنییافتنی از راه دور

ج) سازمان دهی مراكزمراکز ترجمه و تفهيم،تفهیم، جاييجایی كهکه عناصر شبكهشبکه تعريفتعریف و كنترلکنترل میمی‌شوند، شوند، استراتژي هاياستراتژی‌های ترجمه اتخاذ مي شوندمی‌شوند و توسعه می يابندمی‌یابند.

 در درون تماميتمامی شبكهشبکه‌های هاياجتماعی اجتماعي فنی، فني،دستاوردهای دستاورد هاي ارتباطيارتباطی از طريقطریق مباحثه و مناقشه ميانمیان كنشگرانکنشگران حاصل مي شود می‌شود. اما پيروانپیروان ايناین نظريهنظریه مباحثه را از نوع کنش ارتباطی هابرماسی (Habermas, J.)  نمی دانندنمی‌دانند که وضعيتوضعیت آرمانی گفتار يایا شرايطشرایط ايده آلایده‌آل سخن بر مبنای دعوی طرفينطرفین برای حقيقت،حقیقت، سره را از ناسره تشخيصتشخیص می دهدمی‌دهد.  بحث هابحث‌ها و مناقشات مورد نظر پيروانپیروان ايناین نظريهنظریه بر مبنای شرط ايده آلایده‌آل هابرماسی حل و فصل نمی شودنمی‌شود. قدرت سخنوری و اقناع و جلب طرفدار با انواع شگردها شرط موفقيتموفقیت است. ازاينازاین رو، ايناین نظريهنظریه را میمی‌توان تواننظریه نظريه "مكانيك«مکانیک قدرت"» دانست؛ يعني،یعنی، تثبيتتثبیت و بازتوليدبازتولید برخيبرخی تعاملات بنا بر درخواست آن هايیآن‌هایی که قدر ت نفوذ بيشتریبیشتری دارند؛ ساخت و حراست شبکه هایشبکه‌های مرکزی و اقماری؛ و استقرا و تثبيتتثبیت هژمونيهژمونی. پيروانپیروان نظريهنظریه كنشگرکنشگر شبكهشبکه برداشتی غيرذاغیرذا تگرايانهتگرایانه از هژمونی دارند که مبتنی بر عدم تقارن در قدرت است . از نظر صاحب نظران ايناین مکتب، قدرت تصاحب يایا تصرف نيست،نیست، بلكهبلکه ترغيبترغیب است، كهکه از طريقطریق تعداد هستارهاييهستارهایی كهکه وارد شبكهشبکه میمی‌شوند، شوند،اندازه‌گیری اندازه گيري مي شودمی‌شود. قدرت معلول "كشمكش هاي«کشمکش‌های نظام بخش"» (Ordering Struggles) است . اين کشمکشاین هاکشمکش‌ها شيوشیو ة ارتباط و نيزنیز توزيعتوزیع قدرت را مشخص می سازندمی‌سازند. مفهوم جابجاييجابجایی (Displacement) در كانون كشمكشکانون هايکشمکش‌های نظام بخش قرار دارد كهکه امريامری اجتنا ب ناپذيرناپذیر در فرايندفرایند ترجمه و تفهيمتفهیم است . در ايناین نظريه،نظریه، ترجمه و تفهيمتفهیم (انتقال همراه با تغيير شكلتغییر شکل)  به عنوان امريامری قابل تفكيكتفکیک از اشاعه (انتقال بدون تغييرتغییر شکل) است. ترجمه در واقع هم به فرايندفرایند دلالت دارد هم نتيجهنتیجه يایا معلول . دانش و فرآوردهفرآورده‌های هاي علميعلمی به مثابه شبکهشبکه‌هایی هايي كهکه با از سرگيري هايسرگیری‌های متوالي،متوالی، هر لحظه

فراگيرترفراگیرتر و متمركزترمتمرکزتر مي گردند،می‌گردند، ترجمه و تفهيم ميتفهیم شوندمی‌شوند. هنگاميهنگامی كهکه شبكهشبکه‌ها هاتغییر تغيير مي كنندمی‌کنند عوامل شبكه،شبکه، و نيزنیز روابطيروابطی كهکه آ ن هان‌ها را به هم وصل مي كند،می‌کند، ترجمه و تفهيمتفهیم ميمی‌شوند؛ شوند. بنابراينبنابراین ترجمه و تفهيمتفهیم فرايندفرایند تثبيتتثبیت هويت هاهویت‌ها و شرايطشرایط تعامل و تثبيتتثبیت و يژگي هايیژگی‌های مورد ادعاست.

 ترجمه و تفهيمتفهیم فرايندفرایند همزمان جابجاييجابجایی اجتماعياجتماعی و فيزيكيفیزیکی نيزنیز هست . برخی از عناصر شبكهشبکه از تمايلاتتمایلات پيشينپیشین خود منصرف مي شوند،می‌شوند، و به احكاماحکام يایا مفاهيممفاهیم لایتغیر لايتغير(اظهارات متني،متنی، كارتوگرافيكکارتوگرافیک يایا بصريبصری تركيبترکیب پذيرپذیر كهکه در متن زمان و فض ا ثابت باقيباقی مي مانندمی‌مانند) تبديلتبدیل مي شوند،می‌شوند، و نقشنقش‌های هاي مشخصيمشخصی به آ ن ها تفويضن‌ها ميتفویض شودمی‌شود. بدينبدین ترتيبترتیب آنها از طريقطریق ترجمه و تفهيمتفهیم جابجا می شوندمی‌شوند و مجددًا بسيج میبسیج شوندمی‌شوند که خود سرآغاز يکیک فرايندفرایند ديگردیگر است . تحقق مجموعه ايای از امكاناتامکانات شبكهشبکه ايای مستلزم آن است كهکه ديگردیگر شبكه هاشبکه‌ها تحقق نيانیا فته باقيباقی بمانند . به عبارت بهتر، تحقق و شكوفايي قابليتشکوفایی هايقابلیت‌های شبكهشبکه ای مفروض به قيمتقیمت عدم تحقق يایا افول سايرسایر شبكهشبکه هاست. در نتيجه،نتیجه، ايناین فرايندفرایند ترجمه و تفهيمتفهیم است که جامعه،عامليت،جامعه، طبيعتعاملیت، طبیعت و ماشينماشین را نظام م ی دهد و بازتوليد ميبازتولید كندمی‌کند. ترجمه و تفهيم،تفهیم، در واقع، فرايندفرایند تبديلتبدیل

هستارها، فرايندفرایند همانندسازيهمانندسازی (فرايندفرایند جايگزينيجایگزینی يكیک هستار به جايجای ديگريدیگری)، يایا ساد ه سازيسازی (تبديلتبدیل به جعبه سياهسیاه كردنکردن (Black-boxing) و ترجمه عناصر شبكهشبکه درون يكیک بلوكبلوک واحد ) با حفظ كليهکلیه تفاو تت‌ها ها است.است؛ بنابراينبنابراین ترجمه و تفهيمتفهیم از انتقال ساده هستارها تفاوت دارد . آن همچنينهمچنین فرايندفرایند فروگذاشتن ريشهریشه ها[1۱]  و پرهيزپرهیز ازجمود است . خلاصه ايناین كهکه ترجمه و تفهيمتفهیم هم يكیک عمل (هم ارزسازيارزسازی)  و هم يكیک نتيجهنتیجه (آثار تحقق يافتهیافته و جابجاييجابجایی امكاناتامکانات جايگزينجایگزین) است كهکه بايدباید در بينابينبینابین ترجمه كننده،کننده، ترجمه شونده، و خود فرايندفرایند ترجمه و تفهيمتفهیم دركدرک شود .

شبكه هاشبکه‌ها با شاخص همگراييهمگرایی بسياربسیار كهکه نشا ن دهنده توافق منبعث از ترجمه و تفهيمتفهیم است، مشخص مي شوندمی‌شوند. بدينبدین معنيمعنی كه،که، شبكه هايشبکه‌های همگرا آن هاييآن‌هایی هستند كهکه نظم و هماهنگيهماهنگی بسياریبسیاری دارند. نظم (Alignment) عبارت است از طيفیطیفی كهکه بر اساس آن شبكه هاشبکه‌ها از طريقطریق سابقه و فضايفضای مشتركمشترک تعريفتعریف مي شوندمی‌شوند و هماهنگيهماهنگی (Coordination) عبارت است از پذيرشپذیرش نظا م هايم‌های كنترلکنترل مراسم، آداب و رسوم و ترجمه و تفهيم تفهیم. اگر باريکباریک‌تر تر شويمشویم در می يابيممی‌یابیم که شبكه هايشبکه‌های همگرا ممكنممکن است برگشت ناپذيريبرگشت‌ناپذیری (Irreversibilisation) بسياریبسیاری از خود نشان دهند. برگشتبرگشت‌ناپذیری ناپذيري شبكهشبکه عبارت است از دردرافتادن افتادن شبكهشبکه به تكرارتکرار يا بازگوييیا بازگویی. بدينبدین ترتيبترتیب فرايندفرایند ترجمه و تفهيمتفهیم کاملاکاملاً سادهساده‌سازی سازی می شوندمی‌شوند و احتما لا از ورود عناصر جديدجدید جلوگيری می شودجلوگیری می‌شود. به عبارت ديگر،دیگر، شبكه هايشبکه‌های همگرا به عنوان شبكه هاييشبکه‌هایی که هماهنگيهماهنگی و نظم بسياریبسیاری دارند، آ ن هايين‌هایی هستند  كهکه از طريقطریق فرايندفرایند ترجمه و تفهيم،تفهیم، ساد ه سازي مي شوندسازی می‌شوند. شبکه هایشبکه‌های ساده، وقتيوقتی به عوامل تكتک پيونديپیوندی منجر شود، بدان معناست که به دقت زمانزمان‌بندی بنديشده‌اند شده اند يایا نقطه گذاريگذاری شده اندشده‌اند (Punctualized) و يایا به جعبه سياهسیاه بدل شده اندشده‌اند. شبكه هايشبکه‌های به دقت زمان بنديزمان‌بندی شده شبكه هاييشبکه‌هایی هستند كهکه فقط در قالب داده و ستانده کار می کنند؛می‌کنند؛ مسلم تلقيتلقی می شوند؛می‌شوند؛ و به عنوان منبع يایا داراييدارایی در نظر گرفته مي شوندمی‌شوند.  برايبرای مثال، اسكناسکن‌های هايتوموگرافی توموگرافيمحوری محوري كامپيوتريکامپیوتری (CAT) عليعلی رغم پيچيدگيپیچیدگی، ،درونی؛ دروني؛ژن‌ها، ژن ها، عليعلی رغم ماهيتماهیت مناقشه برانگيزبرانگیز آ ن ها؛ و يایا آكادميآکادمی مليملی علوم (NAS) آمریکا، علی رغم گستردگيگستردگی هستارهايهستارهای وارد شده (اعضاء)، شايدشاید به جعبه هايجعبه‌های سياهسیاه بدل شوند. با وجود اين،این، جعبهجعبه‌های هايسیاه سياههمیشه هميشه ممكنممکن است دوباره باز شوند . شبكه هاشبکه‌ها خواستار پيوستگیپیوستگی و تداوم اند اما بايدباید توجه کرد كهکه نظم هميشههمیشه موقتيموقتی است . شبکه هاشبکه‌ها به مثابه مجموع ه ايای از پيوند هايپیوندهای پويا،پویا، هميشههمیشه در عينعین حال که مشغول عضوگيریعضوگیری هستند بايدباید آماده باشند تا تعدادی از اعضای خود را از دست بدهند. از سويسوی ديگر،دیگر، تثبيتتثبیت يكیک شبكه،شبکه، هر چند به طور موقت، مستلزم از دور خارج كردنکردن موفق يكیک ضد برنامه از طريقطریق چيرگيچیرگی بر آن در جريانجریان زور آزماييآزمایی است . ايناین جريانجریان نوعی درگيریدرگیری هژمونيکهژمونیک هميشگیهمیشگی است و گريزیگریزی از آن نيست نیست. در ايناین درگيریدرگیری يایا دو شبکه به طور مستقيممستقیم با هم درگيردرگیر م ی شوند يایا از طريقطریق

سخن گوياگویا ن شان. سخنگو از جانب ديگراندیگران که شامل هستارها و عوامل انسانيانسانی و غيرانسانیغیرانسانی (فضا،

حيوانات،حیوانات، ماشينماشین‌ها، ها، وسايلوسایل و غيرهغیره كهکه تواناييتوانایی اقامه دعويدعوی ندارند ) است صحبت ميمی‌کند؛ كند . بنابراين،بنابراین، سخن گويانگویان ساد ه سازي ميسازی كنند؛می‌کنند؛ خاصه در مورد شبكهشبکه‌های هاي ديگردیگر. سخن گويانگویان علائق، منافع، هويت،هویت، خط مشی و نقش ديگر شبکهدیگر هاشبکه‌ها را سادهساده‌تر تر می کنندمی‌کنند تا بتوانند ازشبکه خود دفاع کنند و به شبکهشبکه‌های های ديگردیگر حمله نمايند .نمایند؛ بنابراينبنابراین به احتمال زيادزیاد ايناین ساد ه سازی را شبک ه هایه‌های ديگردیگر نخواهند پذيرفتپذیرفت و جريانجریان چانه زنی و مناقشه آغاز خواهد شد . عوامل بيرونيبیرونی ممكنممکن است سخن گويگوی يكیک شبكهشبکه را به مبارزه فراخوانند (مثلا از حيثحیث اعتبار و رواييروایی اظهارات ) يایا ويوی را با يكیک دعوييدعویی جديدجدید مواجه ساز ند. در ايناین مبارزه هژمونيکهژمونیک ممکن است پيشرویپیشروی يایا عقبعقب‌نشینی‌های نشينی های بسياریبسیاری صورت گيردگیرد. پيروزیپیروزی آخر درگرو شکست اوليهاولیه نيستنیست؛ . بنابراين،بنابراین، در نظريهنظریه کنشگر  شبکه چيرگيچیرگی يایا هژمونی ذاتًا هم رقابت پذيرپذیر هم برگشت پذيربرگشت‌پذیر است.

 '''ارزشيابيارزشیابی نظريهنظریه:'''

'''  '''نظريهنظریه کنشگر  شبکه يا جامعهیا شناسيجامعه‌شناسی علم فناوري،فناوری، با توجه به ماهيتماهیت تلفيقيتلفیقی آن و بداعت هایبداعت‌های نظری، روش شناختی و واژه شناختی آن، امروزه به يكيیکی از رويكرد هارویکردها و مکاتب با نفوذ و موثرمؤثر در بررسي هايبررسی‌های نظری و تجربي جامعهتجربی شناسيجامعه‌شناسی و رويكردرویکرد مسلط در مطالعات علم و فناوريفناوری تبديلتبدیل شده است . برايبرای مثال، ايناین رويکردرویکرد از حيثحیث كاربردي،کاربردی، در تبيينتبیین چراييچرایی موفقيتموفقیت يایا شكستشکست طرح هايطرح‌های علم فنآوری، نظريهنظریه‌های هايعلمی علمي يایا مشارکت اجتماعياجتماعی به مثابه معلول مستقيممستقیم تغييراتتغییرات در تماميتتمامیت ويكپارچگيویکپارچگی شبکهشبکه‌های هايآن‌ها، آن ها، كاراييکارایی و برازش بسياریبسیاری از خود نشان داده است . با ايناین اوصاف، نظريهنظریه كنشگرکنشگر شبكهشبکه در طول دوران تكوينتکوین خود در دو دهه گذشته، خصوصاخصوصاً در سالسال‌های هاي سپريسپری شده از قرن بيستبیست و يكم،یکم، در معرض انتقادات متنوعيمتنوعی قرار گرفته است كهکه از آن جمله مي توانمی‌توان به موارد زيرزیر اشاره كردکرد:

1۱)  مديريتمدیریت گراييگرایی و توجه ويژهویژه به تحليلتحلیل سازماني،سازمانی، به طوريطوری كهکه "هريس"«هریس» از تحليلتحلیل سازمانيسازمانی به عنوان بزرگترينبزرگترین خدمت نظريهنظریه کنشگر  شبکه نام مي بردمی‌برد.

2۲) تأكيدتأکید و اقتد اء به مفهوم سروريسروری (Mastery) به تعبيرنيچهتعبیرنیچه

 ۳) ماكياوليسمماکیاولیسم و پيرويپیروی از آموزهآموزه‌های هاي ماكياوليماکیاولی در تلاش برايبرای غلبه بر رقبا در پيگيريپیگیری اهداف و برنامه هايبرنامه‌های خاص مبتنی بر علم فنآوری

 ۴) داشتن آموزه هاآموزه‌ها و مضاميني برايمضامینی بهرهبرای کشیبهره‌کشی ديگراندیگران

5۵) داشتن علائق و خ ط مشي هايمشی‌های ضد انسانيانسانی. ۶

6۶)  تلاش برای نمايشنمایش قدرت

 ۷) ناكاميناکامی در ارائه چارچوب واحد نظری و روش شناختی به طوری که بتواند مفاهيممفاهیم اساسی خود از قبيلقبیل عدم تجانس، هماهنگی؛ درونيدرونی و مهمتر از همه ترجمه و تفهيمتفهیم را در کلی منسجم گرد آورد (قاضی طباطبایی، ودادهیر،1386ودادهیر، ۱۳۸۶).

 '''منابع:'''

- بنی طالبی دهکردی، بهاره؛ رهنمای رودپشتی، فریدون؛ نیکومرام، هاشم؛ طالب نیا، قدرت الله،قدرت‌الله، (1394۱۳۹۴)، تبیین نظریه شبکه کنشگران (ANT) در حسابداری از منظر دانش ،دانش، فصلنامه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، دوره 4،۴، شماره 16،۱۶، زمستان، صص: 119-130۱۱۹–۱۳۰

 - شریف زاده،شریف‌زاده، مریم؛ زمانی، غلامحسین؛ کرمی، عزت الله؛عزت‌الله؛ ایمان، محمد تقی؛ خلیلی، دداور، (1391۱۳۹۱)، رویکرد نظریه شبکه کنشگران و کاربرد آن در بررسی سامانه اطلاعات اقلیمی کشاورزی، فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشگاه علوم و فناوری، دوره 28،۲۸، شماره 2،۲، زمستان، صص: 433-454۴۳۳–۴۵۴

- فنی، زهره، (1392۱۳۹۲)، فضا، مقیاس و جهانی شدن با تحلیل تئوری شبکه کنشگران ( ANT)، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی شدن، دوره 4،۴، شماره 12،۱۲، پاییز، صص 93۹۳ – 106۱۰۶

 - قاضی طباطبایی، محمود؛ ودادهیر، ابوعلی، (1386۱۳۸۶) جامعه شناسيجامعه‌شناسی علم فنآوري ،فنآوری، تأملی بر تحولات اخيراخیر جامعه شناسيجامعه‌شناسی علم، نامة علوم اجتماعياجتماعی شماره ٣١۳۱، ، پائيز ،پائیز، صص: 125-142 ۱۲۵–۱۴۲

 -       http://anthropology.ir/node/11796

-       http://iran-newspaper.com/Newspaper/MobileBlock?NewspaperBlockID=46188

-       <nowiki>http://khazaeimhj92.appyfinder.com/page-473845.html</nowiki> 

----[1۱] . مفهوم فروگذاشتن ريشه هاریشه‌ها در واقع تفسيریتفسیری از واژه Geneology فردريشفردریش نيچهنیچه است؛ خاصه تفسيریتفسیری که ميشلمیشل فوکو از آن به دست داده است.  از نظر وی تبارشناسی يایا Geneology به هيچهیچ وجه جستجوی ريشهریشه يکیک انديشهاندیشه نيستنیست بلکه فرايند فرایند. ترجمه و تحويلتحویل و جابجايیجابجایی آن در نظا مهای گوناگون است.{{جعبه اطلاعات-نیاز|تاریخ=فوریه ۲۰۱۷}}