امیرالشعرا شهاب‌الدین '''عَمعَق بُخاری''' (؟ –۵۴۲ یا ۵۴۳ قمری) مُکَنی به ابوالنجیب و ملقب به شهاب الدین و امیرالشعراء، از [[شعر|شاعران]] [[فارسی|پارسیگویپارسی گوی]] سدهٔ پنجم و ششم قمری‌قمری در ماوراءالنهر است. او به درگاه پادشاهان [[آل افراسیاب]] تعلق داشت و چند تن از امیران آن را مدح کرده‌است. اشعار وی آکنده از صنایع [[بدیع|بدیعی است]]. او بخصوص در [[تشبیه]] چیره‌دست است. عمعق عمری دراز (بیشتر از صد سال) یافت. [[انوری ابیوردی]] عمعق را در شعر اهل خراسان خود به عنوان [[استاد سخن]] یاد می‌کند و مصرعی از شعر او :خاک خون آلود ای باد به اصفهان بر" را تضمین می‌کند.
تخلص او را برخی عمیق و عمیقی گفته‌اند، ولی گویا تخلصش در اصل عقعق (که نام مرغی است هشیار) بوده و بعدها توسط رونویسان بصورت عمعق (که ظاهراً کلمه‌ای است بی‌معنی) درآمده.
== پیشینه ==
عمعق در حدود سال ۴۴۰ هَ.ق. در بخارا زاده شد و پس از مهارت در شعر و ادب به سمرقند رفت و به دربار [[آل خاقان]] راه یافت و در نزد پادشاهان این دودمان تقربی تمام پیدا کرد؛ و از سلجوقیان با [[سنجر]] نیز رابطه داشت؛ و از شاعران [[ماوراءالنهر]] با [[رشیدی سمرقندی]] در دربار آل خاقان بسر می‌برد و این دو شاعر با هم مناقشاتی داشتند. انوری شاعر نیز معاصر عمعق بود و به استادی وی در شعر مقر است. عمعق را پسری بود به نام حمیدی یا حمید یا حمیدالدین که برخی می‌گویند وی نیز شاعر بود و با سوزنی مهاجات داشت. عمر عمعق را فزون بر صد سال نوشته‌اند و درگذشت او باید در حدود سال ۵۴۲ یا ۵۴۳ هَ.ق. باشد.
او نه تنها به لفظ ملقب به امیر الشعرا است، بله، به معنای [[فئودال|فئودالی]]، واقعاً شایسته چنین منصبی بود و همه شاعران دربار [[ایلگ خان]] را در بخارا به تجلیل و تکریم خود وامی‌داشت. در پرتو عنایات امیری که مخدومش بود، مال و منال و بردگان بی‌شمار به دست آورد.
* یان ریپکا، با همکاری اوتاکار کلیما ...… [و دیگران]؛ تاریخ ادبیات ایران از دوران باستان تا قاجاریه؛ ویراستار کال یان؛ مترجم عیسی شهابی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۱. ص۱۷۰. چاپ سوم. شابک: ۹۶۴-۴۴۵-۳۲۳-۹. ص۲۸۴.
* مقالهٔ عمعق بخارایی به قلم صفا مجلهٔ مهر، سال سوم ص ۳۸۹.
