خط در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

دبیرهٔدبیره ایلامی (عیلامی)، از ۲۹۰۰ سال پیش از میلاد به شکل‌های نیاایلامی، ایلامی باستان و میخیِ ایلامی دگرش یافت.{{سخ}}

دبیرهٔدبیره میخی ایلامی، [[دبیره میخی|دبیره‌ای میخی]] است که از ۲۵۰۰ پ. م تا ۳۳۱ م به‌کار می‌رفته‌است. این دبیره از [[دبیره میخی اکدی|دبیرهٔ میخی اکدی]] به‌دست آمده‌است. دبیرهٔ میخی ایلامی از ۱۳۰ نشانه ساخته شده‌است که این تعداد بسیار کمتر از دیگر [[دبیره میخی|دبیره‌های میخی]] است.

=== خط در دورهٔدوره ساسانیاناشکانیان و اشکانیانساسانیان ===

:*'''خط فارسی میانهٔمیانه کتابی'''

:* '''خط فارسی میانهٔمیانه کتیبه‌ای'''

:*'''خط سریانی (سوری)'''

:*'''خط فارسی میانهٔمیانه مسیحی'''

ایرانیان در سده‌های نخستین اسلامی به خط‌های [[خط مانوی|مانوی]] و [[خط پهلوی|پهلوی]] می‌نوشتند. در همین حال ایرانیان [[مسلمان]] نظیر [[یزید فارسی]] تلاش کردند شیوه نوشتن [[قرآن]] را که به [[خط نبطی]] بود و در آن ابهامات زیادی بود بهبود بخشند. در [[خط سریانی]] حروف بدون نقطه نوشته می‌شدند و مصوت‌های کوتاه و برخی مصوت‌های بلند مانند «ا» نوشته نمی‌شد. از آن رو که قرآن به زبان عربی بود، [[عرب‌ها]] در خواندن آن مشکلی نداشتند، ولی ایرانیان نمی‌توانستند آن را بخوانند؛ ازاین‌رواز این رو ایرانیان با ذوق و سلیقهٔسلیقه خود و با نیم‌نگاهی به [[خط پهلوی]] و [[خط اوستایی]]، نقش مهمی را در تکامل خط نوشتاریِنوشتاری ''قرآن'' و درواقعدر واقع [[خط عربی]] بازی کردند.<ref>رامیار، محمود. ''تاریخ قرآن''، ص۳۷. تهران: انتشارات سپهبد، چاپ دوم، ۱۳۶۲</ref>

برخلاف تصور بسیاری، مبنی بر این‌کهاین که ایرانیان خط کنونیِکنونی خود را از [[عرب‌ها]] وام گرفته‌اند، [[خط فارسی]] بعدپس از اسلام نوعگونه تکامل‌یافته از خط در زمان اشکانیان و ساسانیان، یعنی پهلوی و اوستا بود. این خط که در سده‌هایسده‌ها پیش وارد [[عربستان]] شده‌بود و با [[زبان عربی]] تطبیق داده شده‌بود، یک بار دیگر توانست در ایران پس از اسلام وارد شود. علاوه بر این، ایرانیان پس از اسلام در تکامل این خط و در تبدیل آن به هنر [[خوشنویسی]] نقش عمده‌ای داشته‌اند. ایجاد نقطه و اِعراب در خط عربی به فردی به نام [[ابواسعد دؤلی الفارس]] و در [[سده ۱ (قمری)|سدهٔسده اولیکم هجری]] نسبت داده می‌شود که بیشتر برای جلوگیری از اشتباه خواندن ''قرآن'' توسط غیرعرب‌زبانان ازجملهاز جمله ایرانیان انجام شد.<ref>آذرتاش، آذرنوش، کتابخانهٔ دیجیتال دائرةالمعارف بزرگ اسلامی</ref> ایرانیان، براساسبر اساس نیازهاینیاز‌ها زبانیِ خود، [[الفبای فارسی]] را پدیدآوردند. از [[سده ۳ (قمری)|سدهٔسده سوم هجری]] به‌دلیلبه دلیل رواج نامه‌نگاری‌هاینامه‌نگاری‌ها دیوانی، کم‌کم خط‌هایخط‌ها [[خط مانوی|مانوی]] و پهلوی، جایجا خود را به [[الفبای فارسی]] دادند.

از شواهد بر ریشه فارسی الفبایالفبا کنونی موسوم به عربی، می‌توان به تشابه عجیب خط اوستایاوستائی و کوفی نام برد. با توجه به این که در زمان صدر اسلام در زبان عربی از نقطه استفاده نمی‌شد. علاوه بر این می‌توان به این موضوع اشاره کرد که پیدایش خط نیاز به بستری از تمدن دارد؛دارد و این در شرایط پیش از اسلام عربستان که به گفته‌ای در سراسر شبه جزیره عربی در حدود پانزده نفر سواد داشتند نمی‌توانست میسر باشد. این در حالیست که این خط در امپراتوری [[ایران]] در زمان [[شاهنشاهی اشکانی|اشکانیان]] و [[شاهنشاهی ساسانی|ساسانیان]] در حدود هزار سال فرصت تکامل داشته.