آب‌انبار: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
H.zendehpil (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲:
[[پرونده:Sabzevar old reservoir.jpg|چپ|300px|بندانگشتی|آب انبار قدیمی [[سبزوار]]]]
 
'''آب‌انبار''' [[حوض]] و یا [[استخر]] سرپوشیده‌ای است که برای ذخیره [[آب]] معمولاً در [[زیرزمین]] ساخته می‌شود. در مناطق کم‌آب و کویری آب انبار را از آب [[باران]] و یا [[جویبار|جویبارهای]] فصلی پر می‌کنند.<ref name="cgie.org.ir">http://cgie.org.ir/fa/publication/entryview/17222</ref>
 
== مقدمه ==
خط ۱۱:
'''آب‌انبار''' یکی از عناصر شاخص در سکونتگاه‌های کویری از جمله مناطق یزد، کاشان وجنوب استان فارس که در حال حاضر تعدادی از آنها هنوز مورد استفاده قرار می‌گیرند. ازآب انبارهای ایران می‌توان به آب انبار زیباو ۳۰۰ ساله شهر صفی آباد در استان خراسان شمالی اشاره کرد.<ref name="faslnameh"/> یکی از بزرگترین آب انبار های ایران گنج البحر در شهرستان گراش استان [[استان فارس|فارس]] است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.tishineh.com/touritem/1655/%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D9%87-%DA%A9%D9%84-(-%DA%AF%D9%86%D8%AC-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AD%D8%B1-)|عنوان= برکه کل ( گنج البحر )| ناشر =تیشینه |تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۱ اکتبر ۲۰۱۶}}</ref>
 
'''آب‌انبار''' [[حوض]] و یا استخر سرپوشیده‌ای است که برای ذخیره آب معمولاً در زیر زمین ساخته می‌شود. در مناطق کم‌آب و [[کویر|کویری]] آب انبار را از آب باران و یا جویبارهای فصلی پر می‌کنند. در ایران قزوین را به نام شهر اب انبارها می‌شناسند که اب انبارهای زیادی مانند آب انبار سردار در ان وجود دارد
آب انبارها از جمله تأسیسات وابسته به قنات هستند.
 
'''آب انبار'''
یکی از ساختمان‌های آبی [[آب]][[انبار]] است. آب انبار یا امبار در سراسر راه‌ها ئ شهرهای این سرزمین دیده می‌شود. برخی از آن‌ها که در شهرهای خشک و کم آب ساخته شده، اثری بسیار زیبا و از نگاه معماری شایان توجه است در بیشتر سرزمین‌های ایران در سه یا چهار ماه از سال آب آشامیدنی یافت نمی‌شود و اگر هم یافت شوند شور اند. در برخی جاها همان آب شور هم خشک شده‌اند. گاه در فصل تابستان آب آشامیدنی را از چاه‌ها با کوزه و یا سبو می اورده‌اند.
 
== نقش آب ==
خط ۵۴:
=== بررسی آب انبارها در اقلیم‌های مختلف ===
* اقلیم گرم و خشک:
آب انبار در نواحی گرم و خشک از جمله ملزومات مهم برای تداوم زندگی در این مناطق بوده و در اکثر محلات شهری و روستاها یک یا چند آب انباروجود داشته است. این آب انبارها شامل یک مخزن بزرگ مکعب یا مکعب مستطیل و یا استوانه‌ای شکل درداخل زمین بوده‌اند که روی این مخزن را با طاق قوسی و یا گنبدی می‌پوشاندند. این مخازن غالباً یک ودر بعضی موارد دو در راه پله برای برداشت آب از مخزن
داشته‌اند. برای نمونه می‌توان به آب انبار شش بادگیره در یزداشاره کرد.<ref name=ToolAutoGenRef1/>
* اقلیم کوهستانی:
در نواحی کوهستانی نیز با وجود اینکه بارندگی نسبتاً بیشتر از نواحی گرم و خشک است و اغلب در این نواحی چشمه سارها ونهرهای دایم یا فصلی جریان دارد ولی برای ذخیره آب قابل شرب، معمولاً ازآب انباراستفاده می‌کردند، هر چند که تعداد آب انبارها در این نواحی کمترازمناطق گرم و خشک می‌باشد. پوشش سقف آب انباردر نواحی کوهستانی خصوصاً درمناطق خوش آب و هوا و جنگلی، به صورت مسطح است و با چوب و کاهگل پوشش می‌شود. مخزن این نوع آب انبارها به لحاظ پوشش سقف آن به صورت مکعب و یا مکعب مستطیل است. برای نمونه می‌توان به آب انبار ابیانه اشاره کرد.<ref name=ToolAutoGenRef1/>
* اقلیم گرم ومرطوب:
نوع دیگری آب انبار که در آن در سواحل جنوبی کشور، منطقه به نام برکه و آبگیر نیز خوانده می‌شود، وجود دارد که اگرچه مخزن آن درون زمین واقع است، ولی محفظه بالای مخزن آن محصور نمی‌باشد و اهالی از طریق بازشوهای اطراف مستقیماً به داخل آن می‌روند و آب را برداشت می‌کنند. آب این برکه‌ها عمدتاً از طریق جمع‌آوری آب باران از روی سطح زمین تأمین می‌شود. در این سواحل اگرچه هوا مرطوب است، ولی به دلیل میزان بسیار اندک بارندگی و شوری آب‌های زیرزمینی، وجود این برکه‌ها امری ضروری بوده و در اغلب موارد تنها امکان دسترسی به آب شیرین فقط از طریق آب برکه‌ها بوده است. در بندر لنگه و بندر بوشهر، با کندن چند متر از زمین به آب شور و یا تلخ می‌رسیدند و از این آب فقط جهت شستشو و آبیاری استفاده می‌کردند. بعضی از افراد مواقع شستن بدن با این آب، در آخر یک سطح آب شیرین بر روی بدن می‌ریختند تا نمک بر روی پوست بدن شسته شود. برای نمونه می‌توان به آب انبار سنگی قوام در جزیره کیش اشاره کرد.<ref name=ToolAutoGenRef1/>
[[File:AB-A.jpg|thumb|آب انبار کازرونی واقع در [[تخت فولاد]] اصفهان]]
 
خط ۱۰۷:
هر چند اوز هنوز هم با مشکل آب روبروست و از آب آب انبارها نیز بی نیاز نگشته‌است، زیرا وفور آب شیرین منوط به بارندگی کافی است.
گفتنی است در گذشته و حال منبع اصلی آب شرب مردم شهر اوز، از آب انبارهای زیادی که در شهر و خارج از شهر وجود دارد تهیه می‌شود که در زبان محلی به آن برکه می‌گویند.
از سالها پیش منطقه لارستان که رودخانه و یا چشمه های آب شیرین ندارد و یا کم دارد، برای شرب روزانه و تهیه آب مصرفی سالیان شان دست به ابتکار جالبی زده اند و آن انبار کردن آب باران در برکه است.
در جای جای مناطق گرمسیری ایران چنین انباری به چشم می خورد که بعضی گرد یا استوانه ای با پوشش گنبدی شکل و گاهی دراز یعنی شکل مکعب مستطیل با پوشش طاق مانند می باشند.
این برکه ها را در گذشته فقط با سنگ و ساروج می ساختند، ولی در سال های اخیر به جای ساروج از سیمان هم استفاده می کنند.