زبان مادی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز ←ادبیات |
|||
خط ۵۴:
میه و بنونیست، نخستین کسانی بودند که برخی از واژههای به کار رفته در کتیبههای فارسی باستان را، که از قوانین آوایی این زبان پیروی نمیکرد، عناصر دخیل مادی نامیدند. پس از آن نیز به تدریج، واژههای مادی دیگری در کتیبههای آشوری و بابلی، الواح ایلامی، اسناد آرامی و متون یونانی شناسایی شد. بیشتر واژههای شناسایی شدۀ مادی نامهای خاص (اسامی اشخاص، قبایل و مکانها) و اصطلاحات لشکری و کشوری است. نخستین کسی که به طور جدی با بهرهگیری از اصول زبانشناسی تاریخی و تطبیق به بازسازی زبان مادی پرداخت، مایرهوفر بود.<ref>{{پک|رضایی باغبیدی|1393|ک=زبان مادی|ص=651-652}}</ref>
اگرچه واژههایی که مادی به شمار آمدهاند، اغلب دگرگونیهای آوایی را نشان میدند که دیگر زبانها یا گویشهای ایرانی نیز دیده میشود، با این حال مهمترین دلیل برای فرض پذیرش واژههای مادی در فارسی باستان، تاثیر ژرف و انکارناپذیر الگوهای نهادینۀ مادی بر فرهنگ پارسی است. در نمونههای مناسب و قابل تشخیص، میتوان ویژگیهای مادی را در فارسی باستان به خوبی مرزبندی کرد، به ویژه واژهها یا نامهایی که در آن ویژگی گویشی عملاً قابل اثبات مادی به چشم میخورد: واژه σπάkα ماده سگ در تاریخ هرودوت به عنوان واژهای مادی ذکر شده است؛ یعنی spaka*- مادی «سگ» (با sp مادی </tsv/* ایرانی <ku* هندواروپایی) -saka* فارسی باستان (> sag فارسی میانه و نو) به همین ترتیب گونههای دیگر همارزش با آنکه در فارسی باستان ظاهر شدهاند: -aspa و -asa (هر دو) «اسب» که توزیع ساختی و کاربردی -aspa (به طور سنتی، چرا که تنها در نامهای خاص -Aspacanah ، Vištāspa و صفتهای کلیشهایای چون <uv-aspa-/ <u-v-s-p/ «دارای اسبان خوب» و -asa (در کاربردی زنده، مستقل و در ترکیبات) با آن توضیح مییابد.<ref>{{پک|اشمیت|۱۳۹۰|ک=راهنمای زبانهای ایرانی|ص=154-155}}</ref>
ویژگی زبان مادی بدین صورت است:
# /tsv/ ایرانی> sp مادی (مانند sp اوستایی در مقابل s پارسی باستان):<ref>{{پک|اشمیت|۱۳۹۰|ک=راهنمای زبانهای ایرانی|ص=۱۵۶}}</ref>
|