زبان مادی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خط ۵۵:
اگرچه واژه‌هایی که مادی به شمار آمده‌اند، اغلب دگرگونی‌های آوایی را نشان می‌دند که دیگر زبان‌ها یا گویش‌های ایرانی نیز دیده می‌شود، با این حال مهم‌ترین دلیل برای فرض پذیرش واژه‌های مادی در فارسی باستان، تاثیر ژرف و انکارناپذیر الگوهای نهادینۀ مادی بر فرهنگ پارسی است. در نمونه‌های مناسب و قابل تشخیص، می‌توان ویژگی‌های مادی را در فارسی باستان به خوبی مرزبندی کرد، به ویژه واژه‌ها یا نام‌هایی که در آن ویژگی گویشی عملاً قابل اثبات مادی به چشم می‌خورد: واژه σπάkα ماده سگ در تاریخ هرودوت به عنوان واژه‌ای مادی ذکر شده است؛ یعنی spaka*- مادی «سگ» (با sp مادی </tsv/* ایرانی <ku* هندواروپایی) -saka* فارسی باستان (> sag فارسی میانه و نو) به همین ترتیب گونه‌های دیگر هم‌ارزش با آنکه در فارسی باستان ظاهر شده‌اند: -aspa و -asa (هر دو) «اسب» که توزیع ساختی و کاربردی -aspa (به طور سنتی، چرا که تنها در نام‌های خاص -Aspacanah ، Vištāspa و صفت‌های کلیشه‌ای‌ای چون <uv-aspa-/ <u-v-s-p/ «دارای اسبان خوب» و -asa (در کاربردی زنده، مستقل و در ترکیبات) با آن توضیح می‌یابد.<ref>{{پک|اشمیت|۱۳۹۰|ک=راهنمای زبان‌های ایرانی|ص=154-155}}</ref>
از یک چنین هستۀ ثابت و مشخصی می‌توان با استفاده از «جفت‌های معادل»، برابرهای آوایی هم‌ارزش را در دو زبان ایرانی مادی و فارسی باستان منظم کرد. در این میان نسخۀ بابلی سنگ‌نوشتۀ سه زبانۀ بیستون (DB) نقش مهمی ایفا می‌کند. به طوری که به جای فارسی باستان، نشان‌دهندۀ گونه‌هایی است که از دید آوایی کاملاً گویشی به شمار می‌آیند و در ایلامی هم دقیقاً بازتاب یافته‌اند، اما به طور منظم و منطقی دیگر گونه‌های اسمی‌ای را نشان می‌دهد که آشکارا از گویش ایرانی دیگری ریشه می‌گیرند و با توجه به برابرهای آوایی مربوط، مادی دانستن آنها قطعی است، چرا که تنها مادها، چنین تاثیری را بر سنت (نوشتاری) بابلی برجای گذاشته‌اند: bar-zi-ia/iá بابلی = bṛziya مادی در برابر<b-r-di-i-y> bṛdiya فارسی باستان؛ su-uh-ra-ʾ بابلی= suxra مادی در برابر <θ-u-x-r> /θuxra/ فارسی باستان؛ at-ri-na-ʾ بابلی = Āvrina مادی در برابر <a-ç-i-n> /Āçina/ فارسی باستان و مانند آن.<ref>{{پک|اشمیت|۱۳۹۰|ک=راهنمای زبان‌های ایرانی|ص=155}}</ref>
ویژگی زبان مادی بدین صورت است:
# /tsv/ ایرانی> sp مادی (مانند sp اوستایی در مقابل s پارسی باستان):<ref>{{پک|اشمیت|۱۳۹۰|ک=راهنمای زبان‌های ایرانی|ص=۱۵۶}}</ref>
| |||