زبان مادی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خط ۵۷:
از یک چنین هستۀ ثابت و مشخصی می‌توان با استفاده از «جفت‌های معادل»، برابرهای آوایی هم‌ارزش را در دو زبان ایرانی مادی و فارسی باستان منظم کرد. در این میان نسخۀ بابلی سنگ‌نوشتۀ سه زبانۀ بیستون (DB) نقش مهمی ایفا می‌کند. به طوری که به جای فارسی باستان، نشان‌دهندۀ گونه‌هایی است که از دید آوایی کاملاً گویشی به شمار می‌آیند و در ایلامی هم دقیقاً بازتاب یافته‌اند، اما به طور منظم و منطقی دیگر گونه‌های اسمی‌ای را نشان می‌دهد که آشکارا از گویش ایرانی دیگری ریشه می‌گیرند و با توجه به برابرهای آوایی مربوط، مادی دانستن آنها قطعی است، چرا که تنها مادها، چنین تاثیری را بر سنت (نوشتاری) بابلی برجای گذاشته‌اند: bar-zi-ia/iá بابلی = bṛziya مادی در برابر<b-r-di-i-y> bṛdiya فارسی باستان؛ su-uh-ra-ʾ بابلی= suxra مادی در برابر <θ-u-x-r> /θuxra/ فارسی باستان؛ at-ri-na-ʾ بابلی = Āvrina مادی در برابر <a-ç-i-n> /Āçina/ فارسی باستان و مانند آن.<ref>{{پک|اشمیت|۱۳۹۰|ک=راهنمای زبان‌های ایرانی|ص=155}}</ref>
از آنجایی که یک چنین ویژگی‌های گویشی خاص مادی، تنها به تعداد اندک موجود است - در گونه‌هایی که در روایات (نویسندگان یونانی)، «مادی» شمرده شده‌اند یا (در منابع دیگر) آشکارا در «بافتی مادی» جای گرفته‌اند- و همین تعداد اندک، همتاهای دقیقی در اغلب زبان‌های ایرانی دارد، در هر مورد خاص استدلال دقیق (فرهنگی-) تاریخی - جغرافیایی - گویش‌شناختی ضروری است، به هر جای شگفتی نیست که با توجه به این وضعیت پژوهشی، بحث به آنجا کشیده است که تا چه حدی می‌توان در فرض، عناصر مادی در فارسی باستان پیش رفت: و این در واقع به دلیل کمبود دست‌مایه‌های زبانی است. در موارد خاص توسط گرشویچ، تنها ویژگی اندکی ( tsv/* > sp/ ایرانی؛ hv/ > f/* ایرانی؛ نیز از روایت‌های فرعی: مواردی از قلب برای مثال در nz؛ ترکیبات فعلی با -t-*) مادی به شمار آمده و بقیه، گونه‌های درون‌فارسی شمرده شده‌اند. برای هر واژۀ منفرد یا صورتی اسمی - بر پایۀ روند پژوهش، اینگونه می‌توان خلاصه کرد - باید کاملاً محتاطانه و دقیق روشن ساخت که آیا مادی دانستن آن مسلم است یا نه؛ نباید هر صورتی را که به عنوان «فارسی باستان غیر اصیل» مورد تردید است، به راحتی «مادی دانست»، چرا که مادی مفهومی کلی برای تمامی دیگر زبان‌های ایرانی نیست، در واقع این زبان ایرانی شمال‌غربی در بر گیرندۀ همۀ آنها نیست. این موضوع به خوبی از پارتی (میانه) بر می‌آید، اما پارتی میانه را نمی‌توان دنبالۀ مادی دانست، بلکه حتی مانند فارسی میانه و باستان اختلافاتی را با آن نشان می‌دهد.<ref>{{پک|اشمیت|۱۳۹۰|ک=راهنمای زبان‌های ایرانی|ص=155-156}}</ref>
ویژگی زبان مادی بدین صورت است:
| |||