پامیر: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Rezabot (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۶:
| country={{پرچم|تاجیکستان}}| country1={{پرچم|قرقیزستان}}| country2={{پرچم|افغانستان}}| country3={{پرچم|پاکستان}}| country4={{پرچم|چین}}
| region=[[ولایت مختار کوهستان بدخشان|کوهستان بدخشان]] | region1=[[استان اوش]] |region2=[[ولایت بدخشان (افغانستان)|واخان]]| region3=[[گلگت-بلتستان|گلگت]]| region4=[[سین‌کیانگ]]
| highest=
| elevation_m=7649۷۶۴۹
| range_lat_d= 39| range_long_d=72۷۲
| region_code=TJ | dim=500000۵۰۰۰۰۰
| lat_d = ۳۸ |lat_m = ۳۵ |lat_s =۳۹ |lat_NS = N
| long_d =۷۵ |long_m = ۱۸ |long_s = ۴۸ |long_EW = E
| | geology= | period= | orogeny=
| map=High Asia Mountain Ranges.jpg
| map_caption=نقشه پامیر
}}
'''پامیر''' نام مجموعه رشته کوه‌های متصل به [[هیمالیا]] و مشرف به زنجیره کوهستانهای [[تیان شان]]، [[قراقروم]]، [[کونلون]] و [[هندوکش]] است و در میان بلندترین مناطق کره زمین قرار دارد. از گذشته دوری این مناطق را با عنوان '''بام جهان''' که اصطلاحی در زبان فارسی است، می‌شناسند..<ref>[http://encyclopedia.jrank.org/PAI_PAS/PAMIRS.html Encyclopedia Britannica 11th ed. 1911]: PAMIRS, a mountainous region of central
Asia...the Bam-i-dunya ("The Roof of the World"); ''The Columbia Encyclopedia'', 1942 ed. , p.1335: "Pamir (Persian = roof of the world)"; [http://www.pamirs.org/ The Pamirs], a region known to the locals as Pomir – “the roof of the world".</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=IEyTC-_VtAQC&printsec=frontcover#PPA14,M1 ''Social and Economic Change in the Pamirs'', pp. 13-14], by Frank Bliss, Routledge, 2005, ISBN 0-415-30806-2, {{ISBN|978-0-415-30806-9|en}}: Pamir = a Persian compilation of ''pay-I-mehr'', the "roof of the world".</ref>
 
قسمت اعظم این سرزمین متعلق به [[تاجیکستان]] و [[قرقیزستان]] و مابقی جزء [[افغانستان]] و [[پاکستان]] است. در مشرق به دشتها و ریگزارهای [[ترکستان چین]] منتهی شود و در شمال به [[فرغانه]] و به مغرب در طول سیلابهائی که [[آمودریا]] از آنها تشکیل می‌شود به پستی می‌گراید و در جنوب آن رشته‌کوه [[قراقروم (کوه)|قره‌قوروم]] واقع است.
 
کوههایکوه‌های پامیر در حدود ۷۰۰۰۰ کیلومترمربع مساحت دارد. ارتفاع این سرزمین که از سطح دریا در حدود ۴۰۰۰ متر است باعث سختی آب و هوای آن شده‌است چنانکهچنان‌که زمستان در این منطقه هفت ماه طول می‌کشد و تنها در یک ماه (ماه ژوئیه) شبها شب‌نم نمی‌باشد و حرارت روزها گاه به ۷۰ درجه می‌رسد. پامیر هوائی خشک دارد و باران و برف در آن بندرت می‌بارد. بادهای آن بسیار سرد است ولی شدید نیست لکن با خشکی آب و هوا دریاچه‌های متعددی در آنجا هست که برخی وسیع باشد لیکن آب این دریاچه‌ها روبه نقصان است چنانکهچنان‌که بعضی بکلی از میان رفته‌است. از جمله دریاچه‌های آن [[قره‌کول]] با ۳۰۰ هزارمترمربع مساحت و [[ساری‌گول]] با ۴۲۶۷ مترمربع مساحت است.
 
غالب رودهای پامیر به‌طرف مغرب یعنی آمودریا که به [[دریاچه آرال]] می‌ریزد جاریست و بقیه به‌طرف شرق یعنی رود تاریم متوجه‌است.
خط ۲۷:
کوه مرتفع پامیر موسوم به تغارمه ۷۸۹۹ متر ارتفاع دارد.
 
ظاهراً سکنهٔ فعلی هند و ایران از این معبر گذشته و در این دو مملکت سکنی گزیده‌اند. از جبال مهمی که از این عقدهٔ کوهستانی آغاز می‌شود در شمال، رشته‌کوههایرشته‌کوه‌های [[تیانشان]] است که از حوالی [[سمرقند]] تا داخلهٔ [[ترکستان چین]] امتداد دارد و در جنوب کوههایکوه‌های کوئن‌لُن و [[قراقروم (کوه)|قراقروم]] و [[هیمالیا]] که همه بموازات یکدیگر از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد دارند و از دره‌های مابین آنها هر یک رودی جاری است. در جانب غربی این نجد دو رشته‌جبال از پامیر آغاز می‌شود یکی سلسلهٔ جبال [[هندوکوه]] یا [[هندوکش]] و دنباله‌های آن یعنی [[کوه‌بابا]] و [[سپیدکوه]] و [[سیاه‌کوه]] و کوههایکوه‌های شمال خراسان. دیگر سلسلهٔ سلیمان که در امتداد رود [[سند (رود)|سند]] بجهت جنوب ممتد می‌شود و به بلوچستان و سواحل [[اقیانوس هند]] می‌انجامد و راههایراه‌های اصلی سرزمین‌های مجاور نجد پامیر یعنی افغانستان و [[پنجاب]] و [[ترکستان]] و [[کاشغر]] و ایران همه از میان همین سلسله کوه‌هاست.
 
== کوهستان‌های پامیر ==
نام سه عدد از بلندترین کوهستان‌های پامیر از این قرار است: [[قله اسماعیل سامانی]] با 7495۷۴۹۵ متر ارتفاع (نامهای دیگر آن از 1932-1962۱۹۳۲–۱۹۶۲ قله [[ژوزف استالین|استالین]]، از 1962-1998۱۹۶۲–۱۹۹۸ قله [[کمونیسم]])، [[قله ابن سینا]] با 7134۷۱۳۴ متر ارتفاع ( به طور غیر رسمیغیررسمی با نام قله [[ولادیمیر لنین|لنین]] شناخته می‌شود)، قله '''کُرژِنفسکایا''' با 7105۷۱۰۵ متر ارتفاع.<ref>''Tajikistan: 15 Years of Independence'', statistical yearbook, Dushanbe, 2006, p. 8, in Russian.</ref> در قسمت شرقی ''پامیر'' قله چینی '''کنگور تاغ''' با 7649۷۶۴۹ متر بلندترین قله پامیر محسوب می‌شود.<div style="position: relative;">[[پرونده:Tajikistan Topography.png|وسط|800px|نقشۀنقشهٔ پامیر]]
<!-- رشته‌کوه‌ها -->
<div style="font-size: 100%; position: absolute; left:690px; top: 690px;">○'''[[قله اسماعیل سامانی|<span style="color: Red">قله اسماعیل سامانی</span>]]'''</div><div style="font-size: 130%; position: absolute; left:740px; top: 970px">
<div style="font-size: 130%; position: absolute; left:780px; top: 640px;">'''[[قله ابن‌سینا|<span style="color:brown">قله ○ابن‌سینا</span>]]'''</div>
خط ۳۹:
<div style="font-size: 130%; position: absolute; left:710px; top: 940px;">'''[[هندوکش|<span style="color: Red">رشته‌کوه هندوکُش</span>]]'''</div>
<div style="font-size: 100%; position: absolute; left:630px; top: 760px;">'''[[سفیدخرس|<span style="color: Red">○قلعه سفیدخرس</span>]]'''</div>
<div style="font-size: 100%; position: absolute; left:920px; top: 880px;">'''[[قراقروم (کوه)|<span style="color: Red">رشته‌کوه قـــــراقـــــرومقراقروم</span>]]'''</div>
<div style="font-size: 100%; position: absolute; left:900px; top: 850px;">'''[[رشته‌کوه واخان|<span style="color: Red">رشته‌کوه واخان</span>]]'''</div>
<!-- رودخانه‌ها -->
خط ۴۸:
<div style="font-size: 90%; position: absolute; left:830px; top: 750px;">'''[[دریاچه سریز|<span style="color: blue"> دریاچه○ سریز</span>]]'''</div>
<!-- کشورهای همسایه -->
<div style="font-size: 120%; position: absolute; left:650px; top: 700px;">'''[[تاجیکستان|<span style="color:
black">تاجیکســـــــــــــتانتاجیکستان</span>]]'''</div><div style="font-size: 130%; position: absolute; Left:200px; top: 80px">
<!-- استان‌ها -->
<div style="font-size: 120%; position: absolute; left:780px; top: 760px;">'''[[ولایت مختار کوهستان بدخشان|<span style="color: green">ولایت کوهستان بدخشــــــــانبدخشان</span>]]'''</div>
<!-- شهرها -->
<div style="position: absolute; Left:780px; top: 820px;">'''[[خاروغ]]'''◉</div>
<div style="font-size: 100%; position: absolute; left:920px; top: 750px;">'''[[مرغاب|<span style="color: Indigo">○مرغاب</span>]]'''</div>
 
<div style="font-size: 130%; position: absolute; left:560px; top: 900px;">'''[[افغانستان|<span style="color: black">افغانستــــــــــــانافغانستان</span>]]'''</div>
<!-- استان‌ها -->
<div style="font-size: 120%; position: absolute; left:650px; top: 830px;">'''[[ولایت بدخشان (افغانستان|<span style="color: green">ولایت بدخشــانبدخشان</span>]]'''</div>
<!-- شهرها -->
<div style="position: absolute; left:640px; top: 860px;">◉'''[[فیض‌آباد (افغانستان)|فیض‌آباد]]'''</div>
خط ۶۵:
<div style="font-size: 120%; position: absolute; left:900px; top: 865px;">'''[[واخان|<span style="color: Indigo">○واخان</span>]]'''</div>
 
<div style="font-size: 120%; position: absolute; left:820px; top: 550px;">'''[[قرقیزستان|<span style="color:
black">قرقیزســـــــــــــتانقرقیزستان</span>]]'''</div><div style="font-size: 130%; position: absolute; Left:200px; top: 80px">
<!-- استان‌ها -->
<div style="font-size: 120%; position: absolute; left:820px; top: 605px;">'''[[استان اوش|<span style="color: green">اســــتاناستان اوش</span>]]'''</div>
<!-- شهرها -->
<div style="font-size: 130%; position: absolute; left:995px; top: 670px;">'''[[جمهوری خلق چین|<span style="color: black"> چیــــنچین</span>]]'''</div>
<div style="font-size: 110%; position: absolute; left:1030px; top: 850px;">'''[[جمهوری خلق چین|<span style="color: black">مرزی چین</span>]]'''</div>
<!-- استان‌ها -->
خط ۷۷:
<div style="position: absolute; Left:1040px; top: 650px;">◉'''[[کاشغر]]'''</div>
 
<div style="font-size: 120%; position: absolute; left:900px; top: 940px;">'''[[پاکستان|<span style="color: black">پاکســــــــــــــــتانپاکستان</span>]]'''</div>
<div style="font-size: 120%; position: absolute; left:980px; top: 920px;">'''[[گلگت-بلتستان|<span style="color: green">گلگت-بلتستان</span>]]'''</div>
<div style="font-size: 120%; position: absolute; left:880px; top: 920px;">'''[[خیبر پختونخوا|<span style="color: green">خیــبرخیبر </span>]]'''</div>
 
 
 
 
 
 
 
 
== زبان‌های پامیری ==