متروی تهران: تفاوت میان نسخه‌ها

'''متروی تهران''' به مجموعهٔ [[مترو|قطارهای شهری]] [[تهران]] و همچنین «شرکت راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه» گفته می‌شود. تا مهر ماه سال ۱۳۹۶ (می ۲۰۱۷) این قطارها در هفت خط اصلی در حال تردد هستند که پنج خط آن '''(۱-۲-۳-۴-۷)''' درون شهریدرون‌شهری و دو خط دیگر '''(۵ و ۸)''' نیز بین‌شهری (میان [[کرج]] و [[پرند]] با [[تهران]]) هستند. تا مهر ماه سال ۱۳۹۶ مسافت خطوط متروی بهره‌برداری شده برابر ۲۲۱ کیلومتر و تعداد ایستگاه‌های بهره‌برداری شده ۱۱۸ ایستگاه می‌باشد و تعداد واگن‌های فعال در مترو تهران بیش از ۱۰۰۰ واگن می‌باشد که روزانه به طوربه‌طور میانگین بیش از ۳ میلیون مسافر<ref name="irinn.ir">{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Irinn|نشانی=http://www.irinn.ir/news/169830/روی-خط-خبر--پیشرفت-متروی-تهران-و-جابجایی-روزانه-بیش-از-۳-میلیون-سفر|عنوان=روی خط خبر/ پیشرفت متروی تهران و جابجایی روزانه بیش از ۳ میلیون سفر|بازبینی=2017-02-01}}</ref> را جابجا می‌کنند.<ref>[http://metro.tehran.ir/Portals/0/PDF/statistics/F_%20masir.pdf شرکت بهره‌برداری راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> حتی مترو تهران به رکورد جابجایی ۴ میلیون مسافر درروز هم دست یافته استیافته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.snn.ir/detail/News/564778/84|عنوان=SNN.ir -. : Student News Agency :. - خبرگزاری دانشجو - از ۱۲ میلیون سفر روزانه در تهران حدود ۴ میلیون با مترو انجام می‌شود/ ۳۰۰ کیلومتر خط مترو داریم|بازبینی=2017-02-01}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=سایت تسنیم انلاین|کد زبان=|تاریخ=شهرویر 1394|وب‌گاه=تسنیم|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/06/28/863884/رکورد-جابجایی-بیش-از-4-میلیون-نفر-با-مترو-تا-پایان-سال|عنوان=جابجایی 4 میلیون مسافر در روز}}</ref>

اما به طوربه‌طور رسمی از سال ۱۳۷۷ (۱۹۹۹ میلادی) شروع به کار کرد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.urbanrail.net/as/tehr/tehran.htm|عنوان = TEHRAN Metro|زبان = انگلیسی|ناشر = وب‌گاه UrbanRail|تاریخ بازدید = ۷ ژوئیه ۲۰۰۷}}</ref> نخستین مسیر فعال، مسیر شماره ۵ مترو بود که بین تهران و [[کرج]] مسافر جابه‌جا می‌کرد و در ۱۶ اسفند ۱۳۷۷ فعالیت خود را آغاز کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان = با حضور رئیس جمهوریرئیس‌جمهوری بهره‌برداری از قطار سریع‌السیر برقی تهران - کرج فردا آغاز می‌شود|نشانی =http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1377/771215/shari.htm%23shari6 |تاریخ = ۱۵ اسفند ۱۳۷۷ |ناشر = روزنامه همشهری}}</ref>

از اواخر سال ۱۳۸۵، با افزایش مسافران و تعداد قطارها، بخشی جهت بهره‌برداری از بدنهٔ اصلی سازمان قطار شهری تهران و حومه جدا شده و با عنوان «شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه» به کار خود ادامه می‌دهد و دفتر مرکزی آن در چهارراه کالج (تقاطع خیابان‌های حافظ و [[خیابان انقلاب اسلامی|انقلاب]] تهران) واقع می‌باشد. [[محمدعلی نجفی|نجفی]] در ۱۷ مهر ۹۶ [[فرنوش نوبخت]] که پیشتر معاون عملیات شرکت بهرهبهره‌برداری برداری راه آهنراه‌آهن شهری تهران بود به سمت مدیر عامل شرکت بهرهبهره‌برداری برداری راه آهنراه‌آهن شهری تهران حومه و در تاریخ دهم آبان ۹۶ علی امام به سمت مدیر عامل راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه منصوب شد. <ref>http://metro.tehran.ir/default.aspx?tabid=142&ArticleId=3286</ref>

اما نخستین برنامه‌ریزی‌ها برای بنیان‌گذاری مترو (قطار زیرزمینی) به سال ۱۳۵۰ بازمی‌گردد. در مهر سال ۱۳۵۳ مطالعات مربوط به حل مشکلات ترافیک متروی تهران توسط شرکت‌های مشاور خارجی از جمله سوفرتو منتج به پیشنهاد سیستم اتوبان مترو (با ۷ خط) شد. بر اساس این مطالعات، احداث مترو به عنوان اساسی‌ترین راه حل بهبود ترافیک تعیین شد. شرکت‌های فرانسوی از سال ۱۳۵۶ عملیات اجرایی احداث خط ۱ مترو را در اراضی شمال تهران (بزرگراه شهید حقانی کنونی) آغاز کردند. عملیات اجرایی مترو تا آذر سال ۵۹ اجرای ۲۳۰۰ متر تونل و بخشی از سازه ۳ ایستگاه حدفاصل بزرگراه شهید حقانی و خیابان شهید بهشتی ادامه یافت ولی در این زمان و درپی جریانات [[جنگ ایران و عراق]]، نمایندگان شرکت‌های خارجی ایران را ترک کردند و در اواخر سال ۶۰ هیئت وزیران توقف کامل طرح توسط مشاوران خارجی را اعلام کرد. در سال ۶۳ پس از ارائه گزارشی از طرف جمعی از کارشناسان ایرانی در خصوص لزوم احداث مترو و طرح مسئله ضرورت احداث مترو در نماز جمعه تهران توسط [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] ریاست وقت مجلس، در فروردین سال ۶۴ هیئت وزیران اجرای طرح متروی تهران را تصویب و فعالیت‌های مترو مجدداً در تهران آغاز شد. برنامه اول مترو شامل احداث خط ۱ (میرداماد - حرم مطهر)، خط ۲ (دردشت - صادقیه) و مسیر برون شهریبرون‌شهری خط ۵ (تهران - گلشهر) جمعاً به طول ۹۰ کیلومتر با ۵۲ ایستگاه بود. فعالیت‌های اجرایی این برنامه از سال ۱۳۶۶ با عقد مشارکت مدنی با سیستم بانکی آغاز شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://tehranmetrogroup.com/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=178 | عنوان =گروه شرکت‌های راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه:گاه‌شمار احداث راه‌آهن شهری (مترو) در تهران}}</ref> بنا به گفته اصغر ابراهیمی اصل مدیر عامل وقت مترو: <blockquote> «سال ۶۵ همه مخالف ساختن مترو بودند. حتی ساختمان شرکت مترو به وزارت کشور تحویل داده و تبدیل به استانداری شده بود. هیچ‌کس حتی یک اتاق نمی‌داد. کار از نماز خانه شروع شد. هیچ نقشه‌ای در کار نبود تا اینکه در نماز خانه تعدادی نقشه پیدا شد. وقتی پیگیری کردیم که باقی نقشه‌ها کجاست، مشخص شد که یک سبزی فروش نقشه‌ها را خریده استخریده‌است. سپس با وجود یکماه تحقیق بر روی کاغذها، سبزی فروش پیدا شد و بدین ترتیب ۱۹۰ کیلو نقشه در انبارش پیدا شد.»<ref name="ReferenceA">روزنامه همشهری. ۲۰ مهر ۹۳. ویژه نامه مترو.</ref> </blockquote>

در تاریخ بیست و هفتم اردیبهشت ۱۳۹۱ ایستگاه نیروی هوایی در خط ۴ مورد بهره‌برداری قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://tehranmetrogroup.com/index.aspxhttp://tehranmetrogroup.com/index.aspx?siteid=1&pageid=200&newsview=1929 | عنوان =گروه شرکت‌های راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه:افتتاح ایستگاه نیروی هوایی از خط ۴}}</ref> در تاریخ اول مرداد ماه ۱۳۹۱ ایستگاه‌های شهرک اکباتان و بخش مربوط به خط ۴ ایستگاه ارم سبز به همراه ۴ کیلومتر تونل از ایستگاه میدان آزادی تا ایستگاه ارم سبز مورد بهره‌برداری قرار گرفتند که با افتتاح این قسمت تعداد ایستگاه‌های تقاطعی دو طبقه متروی تهران به چهار ایستگاه افزایش یافت<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://tehranmetrogroup.com/index.aspx?siteid=1&pageid=158&newsview=2040 | عنوان =گروه شرکت‌های راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه:افتتاح رسمی ایستگاه‌های شهرک اکباتان و ارم سبز}}</ref>

در تاریخ بیست و هفتم آذرماه ۱۳۹۱ پنجمین خط متروی تهران که در واقع خط چهارم درون شهر است متولد شد. در این تاریخ بخش میانی خط سه به طول هفت کیلومتر به همراه ایستگاه‌های شهید بهشتی و ولیعصر مورد بهره‌برداری قرار گرفتند؛ که با توجه به تقاطعی بودن هر دو ایستگاه (شهید بهشتی در تقاطع با خط یک و سه و ولیعصر در تقاطع با خط چهار و سه) تعداد ایستگاه‌های تقاطعی دو طبقه متروی تهران به شش ایستگاه افزایش یافت<ref name="tehranmetrogroup.com">{{یادکرد وب| نشانی = http://tehranmetrogroup.com/index.aspx?siteid=1&pageid=158&newsview=2407 | عنوان =گروه شرکت‌های راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه:ااخبار}}</ref>

در سال ۱۳۹۲ به علت پاره‌ای از مشکلات از جمله عدم تخصیص به موقع و کافی بودجه به مترو تقریباً هیچگونه افتتاحی در آن صورت نپذیرفت<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.tehranmetrogroup.com/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=200&newsview=3516 | عنوان =گروه شرکت‌های راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه:ااخبار: عدم تخصیص بودجه دولتی در6سال گذشته توسعه مترو را تحت تأثیر قرار داد}}</ref> و تنها بخش جنوبی خط ۳ به طول ۱۲ کیلومتر مورد تست سرد (بهره‌برداری آزمایشی) قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://hamshahrionline.ir/details/229122 | عنوان =همشهری آنلاین: عبور آزمایشی مترو از ۱۲ کیلومتر خط ۳ در جنوب شهر}}</ref> و همچنین بخش مربوط به خط ۴ایستگاه آزادی تقاطع شادمان نیز در خرداد ماه همین سال مورد بهره‌برداری قرار گرفت و با توجه به بهره‌برداری از این ایستگاه تعداد ایستگاه‌های تقاطعی دو طبقه متروی تهران به ۷ ایستگاه افزایش یافت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://mardomsalari.com/template1/News.aspx?NID=165897| عنوان =ایستگاه تبادلی شادمان- آزادی در خط 4 وارد مدار بهره‌برداری می‌شود}}</ref>

در دوم اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ نیمه جنوبی خط ۳ متروی تهران به عنوان طولانی‌ترین خط متروی خاور میانه تا این تاریخ از کمربندی آزادگان (ایستگاه آزادگان) واقع در جنوب غرب شهر تهران تا چهار راه ولیعصر به طول ۱۲ کیلومتر مورد افتتاح رسمی قرار گرفته و به بخش میانی این خط که قبلاً در سال ۱۳۹۱ افتتاح شده بود متصل گردید و به این صورت طول این خط تا اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ به ۱۹ کیلومتر افزایش یافت همچنین با این افتتاح ۵ ایستگاه آزادگان، قلعه مرغی، جوادیه، میدان راه آهنراه‌آهن و میدان منیریه به مجموعه ایستگاه‌های متروی تهران اضافه شدند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.tehranmetrogroup.com/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=158&newsview=3981 | عنوان =گروه شرکت‌های راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه:ااخبار: بخش جنوبی خط 3 مترو به بهره‌برداری رسید/ تهران نفس کشید}}</ref>

همچنین دو ایستگاه میدان ولیعصر در نیمه میانی خط ۳ و شهرک شریعتی در نیمه جنوبی خط ۳ در تاریخ ۱۱ اسفند ماه ۱۳۹۳ به بهره‌برداری رسید و با این کار پرونده طرح‌های توسعه‌ای مترو در سال ۱۳۹۳ بسته شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.tehranmetro.com/default.aspx?tabid=142&ArticleId=1768 | عنوان =گروه شرکت‌های راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه:ااخبار: گزارش تصویری // پذیرش دو ایستگاه شهرک شریعتی و میدان ولیعصر (عج) در خط سه مترو تهران}}</ref><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://tehranpress.com/fa/news-details/81773/ایستگاه-های-میدان-ولیعصر-عج--وشهرک-شریعتی-از-خط-۳-مترو-افتتاح-شد/ | عنوان = تهران پرس سامانه اطلاع‌رسانی شهر تهران: ایستگاه‌های میدان ولیعصر (عج) وشهرک شریعتی از خط ۳ مترو افتتاح شد}}</ref>

و اما با آغاز سال ۱۳۹۴ این وعده داده شد که در این سال و به طوربه‌طور میانگین در هر ماه ۱ ایستگاه مترو به بهره‌برداری خواهد رسید.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://hamshahrionline.ir/details/293028/metro/tehranmetro | عنوان =همشهری آنلاین:ااخبار:بهره‌برداری از ایستگاه مترو فاطمی تا پایان اردیبهشت/هر ماه افتتاح یک ایستگاه}}</ref> در همین راستا در تاریخ ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۳۹۴ ایستگاه میدان جهاد واقع در نیمه میانی خط ۳ مترو به بهره‌برداری رسید.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.hamshahrionline.ir/details/295402/metro/stations | عنوان =همشهری آنلاین:ااخبار:متروی میدان فاطمی افتتاح شد}}</ref> کمتر از دو ماه بعد در روز ۸ تیرماه ۱۳۹۴ ایستگاه متروی عبدل آباد در این خط افتتاح شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.hamshahrionline.ir/details/299592/Mayor/projects | عنوان =همشهری آنلاین:امترو> مترو تهران:بهره‌برداری از ایستگاه عبدل‌آباد در خط ۳ مترو}}</ref> در همین راستا و با توجه به وعده‌های داده شده در ابتدای سال در روز سه شنبه ۳۱ شهریور ماه نیمه شمالی خط ۳ متروی تهران به طول ۱۸ کیلومتر از [[ایستگاه شهید بهشتی متروی تهران|ایستگاه شهید بهشتی]] واقع در تقاطع خط ۱ و ۳ تا [[ایستگاه قائم متروی تهران|ایستگاه قائم]] و با ۳ ایستگاه [[ایستگاه متروی شهید زین الدین|شهید زین الدین]]، [[ایستگاه نوبنیاد متروی تهران|نوبنیاد]] و [[ایستگاه قائم متروی تهران|قائم]] افتتاح گردید.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.hamshahrionline.ir/details/308102/metro/tehranmetro | عنوان =همشهری آنلاین:مترو> مترو تهران:نیمه شمالی خط ۳ مترو تهران با حضور رئیس جمهوررئیس‌جمهور و شهردار تهران بهره‌برداری شد}}</ref> در ادامه کار موفق در متروی تهران در ۲۱ بهمن ماه ۱۳۹۴ ایستگاه متروی میرزای شیرازی در قسمت میانی خط ۳ مترو تهران به بهره‌برداری رسید.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.hamshahrionline.ir/details/324693/City/city-affairs | عنوان =همشهری آنلاین:مترو> مترو تهران:ایستگاه مترو «میرزای شیرازی» افتتاح شد}}</ref> همچنین در ۲۵ اسفند ماه ۱۳۹۴ خط متروی ویژه فرودگاه مهر آباد و در واقع انشعاب فرودگاه مهر آباد از خط ۴ مترو با ۳ ایستگاه با نام‌های فرودگاه مهر آباد (در مجاورت ایستگاه بیمه)، ترمینال ۱ و ۲ و ترمینال ۴ و ۶ و ایستگاه چهارم یعنی ایستگاه بیمه از خط اصلی ۴ متروی تهران به بهره‌برداری رسید. این خط به عنوان متفاوت‌ترین خط متروی تهران شناخته می‌شود و طول سکوهای آن حدود ۸۰ متر می‌باشد که تقریباً معادل نیمی از طول سکوهای خطوط ۳ و ۴ است و طول کلی این خط ۳ کیلومتر است. با این اقدام پرونده افتتاح پروژه‌های متروی تهران در سال ۱۳۹۴ بسته شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.hamshahrionline.ir/details/328305/City/city-affairs | عنوان =همشهری آنلاین:مترو> مترو تهران:ایستگاه مترو فرودگاه مهرآباد تهران به بهره‌برداری رسید}}</ref>

با شروع سال ۱۳۹۵ و در ابتدای سال با توجه به آماده‌سازی مکان جدید نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران در ابتدای آزاد راه تهران- قم راه اندازی بخشی از توسعه جنوبی خط ۱ متروی تهران (خط فرودگاه امام خمینی- شهر جدید پرند) در دستور کار قرار گرفت و بدینسان در روز ۳۰ فروردین ۹۵ ایستگاه شهر آفتاب از توسعه جنوبی خط ۱ به همراه ۶ کیلومتر خط مترو افتتاح شد. تا پیش از افتتاح این ایستگاه، ایستگاه متروی تجریش بزرگترین ایستگاه متروی ایران و خاورمیانه بود که با افتتاح این ایستگاه که با الهام از معماری بنای چهلستون در اصفهان ساخته شده استشده‌است عنوان بزرگترین ایستگاه متروی تهران تا این تاریخ به این ایستگاه تعلق گرفت. شایان ذکر است با توجه به اینکه این خط از مترو هنوز کامل نشده بود تا پیش از افتتاح ادامه خط تنها در زمانهایی که نمایشگاه در محل شهر آفتاب برگزار می‌شد سرویس دهی انجام می‌داد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.hamshahrionline.ir/details/331082 | عنوان =همشهری آنلاین:مترو> مترو تهران:ا متروی تهران به شهر آفتاب رسید}}</ref> در ادامه سال ۱۳۹۵ و با توجه به افتتاح نیمه شمالی خط ۳ در سال ۱۳۹۴ مقرر گردید که ایستگاه‌های این خط یک به یک بهره‌برداری گردند. در همین راستا در روز ۱۷ خرداد ۱۳۹۵ ایستگاه متروی خواجه عبدالله انصاری<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://metrogroup.tehran.ir/default.aspx?tabid=590&ArticleId=3359 | عنوان =یکصد کیلومتر خط مترو در دست احداث داریم/ دولت قول تأمین واگن داده استداده‌است}}</ref> در روز ۱۸ امرداد ۱۳۹۵ ایستگاه متروی سهروردی<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www3.irna.ir/fa/News/82179812/ | عنوان =خبرگزاری جمهوری اسلامی- ایستگاه مترو سهروردی تهران افتتاح شد}}</ref> در روز ۲۴ شهریور ایستگاه متروی شهید قدوسی (واقع در چهار راه قصر)<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.irna.ir/fa/News/82229644// | عنوان =خبرگزاری جمهوری اسلامی- اایستگاه مترو شهید قدوسی به بهره‌برداری رسید}}</ref> در روز ۱۷ مهر ایستگاه متروی شهید صیاد شیرازی (واقع در تقاطع بزرگراه شهید صیاد شیرازی و مسیل باختر در ضلع شمال شرقی میدان گلبرگ)<ref>{{یادکرد وب| نشانی = https://www3.irna.ir/fa/News/82297798// | عنوان =خبرگزاری جمهوری اسلامی- ایستگاه مترو شهید صیاد شیرازی تهران افتتاح شد}}</ref> در روز ۲۲ آذر ایستگاه متروی حسین‌آباد<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.kojaro.com/2016/12/12/123842/hussain-abad-metro-station-opened-this-morning// | عنوان =سایت اینترنتی کجارو:ایستگاه متروی «حسین‌آباد» صبح امروز افتتاح شد}}</ref> و در روز ۱۶ بهمن ایستگاه متروی میدان هروی که همگی از ایستگاه‌های خط ۳ مترو می‌باشند نیز به بهره‌برداری رسیدند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://metrogroup.tehran.ir/default.aspx?tabid=590&ArticleId=3808// | عنوان =گروه شرکتهای راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه: افتتاح رسمی ایستگاه هروی}}</ref> همچنین در روز ۲۵ اسفند ماه ۱۳۹۵ خط ۷ به عنوان ششمین خط متروی تهران و پنجمین خط درون شهریدرون‌شهری حد فاصل ایستگاه نواب (ایستگاه تقاطعی خط ۷ با خط ۲) تا ایستگاه میدان محمدیه (ایستگاه تقاطعی خط ۷ با خط ۱) مورد تست گرم قرار گرفت و مقرر گشت که در ابتدای سال ۱۳۹۶ مورد افتتاح رسمی قرار گیرد که با این امر پرونده افتتاح پروژه‌های متروی تهران در سال ۱۳۹۵ بسته شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://ghalibaf.ir/post/news13951225-01// | عنوان =سایت اینترنتی محمد باقر قالیباف: مراسم تست گرم خط 7 مترو}}</ref>

با آغاز سال ۱۳۹۶ و با توجه به تست گرم بخش مرکزی خط ۷ مترو تهران و متعاقب آن تست گرم بخش شمالی و جنوبی این خط در فروردین و اردیبهشت، در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۹۶، '''خط ۷''' متروی تهران به عنوان ششمین خط متروی تهران و پنجمین خط متروی درون شهریدرون‌شهری با ۲۲ کیلومتر مسیر و ۷ ایستگاه به صورت همزمان افتتاح شد. ایستگاه‌های افتتاح شده به ترتیب [[ایستگاه متروی میدان صنعت|میدان صنعت]] - [[ایستگاه متروی دانشگاه تربیت مدرس|دانشگاه تربیت مدرس]] (گیشا) - [[ایستگاه متروی شهید نواب صفوی|شهید نواب صفوی]] - [[ایستگاه متروی کمیل|کمیل]] - [[ایستگاه متروی بریانک|بریانک]] - [[ایستگاه متروی میدان محمدیه|میدان محمدیه]] و [[ایستگاه متروی بسیج|بسیج]] می‌باشند. همچنین با توجه به افتتاح دو ایستگاه شهید نواب صفوی (تقاطع با خط ۲) و میدان محمدیه (تقاطع با خط ۱) تعداد ایستگاه‌های تقاطعی متروی تهران به ۹ ایستگاه افزایش یافت.

متروی تهران با پنج خط درون شهریدرون‌شهری و یک خط برون شهریبرون‌شهری به شرح ذیل در حال سرویس دهی می‌باشد:<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://metro.tehran.ir/Default.aspx?tabid=272 | عنوان =شرکت بهره‌برداری راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه:اآمارهای مترو}}</ref><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://metro.tehran.ir/Default.aspx?tabid=247 | عنوان =شرکت بهره‌برداری راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه:امعرفی ایستگاه‌ها}}</ref>

۱- خط یک به طول ۶+ ۳۹ کیلومتر با ۱+ ۲۹ ایستگاه از [[تجریش (ایستگاه مترو)|ایستگاه تجریش]] واقع در ابتدای خیابان شریعتی تا [[کهریزک (ایستگاه مترو)|ایستگاه کهریزک]] واقع در ضلع جنوب شرقی بهشت زهرا قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://tehranmetrogroup.com/index.aspx?siteid=1&pageid=357&siteid=1 | عنوان =گروه شرکت‌های راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه:ااطلاعات کلی خط ۱ و توسعه شمالی و جنوبی تا کهریزک}}</ref> این خط پس از شروع از میدان تجریش طول خیابان شریعتی (خیابان شمیران) را به سمت جنوب طی کرده و با رسیدن به تقاطع خیابان میرداماد به سمت غرب متمایل شده و در طول این خیابان امتداد مسیر می‌دهد سپس در اواسط خیابان میرداماد مجدداً به سمت جنوب متمایل گشته و با عبور از اراضی عباس‌آباد به ابتدای خیابان دکتر مفتح (روزولت سابق) می‌رسد و در طول این خیابان تا میدان هفت تیر (بیست و پنجم شهریور) امتداد مسیر می‌دهد. سپس وارد خیابان مفتح (روزولت جنوبی) شده و در طول این خیابان و خیابان سعدی امتداد می‌یابد. در حوالی خیابان اکباتان به سمت غرب متمایل شده و به میدان امام خمینی (سپه- توپخانه) می‌رسد. سپس در طول خیابان خیام حرکت کرده و با رسیدن به محدوده خیابان شوش از زیر زمین خارج می‌شود و به موازات خطوط راه آهنراه‌آهن سراسری تهران- مشهد تا شهر ری حرکت می‌نماید. سپس بار دیگر به سمت غرب متمایل شده و به ایستگاه شاهد در ضلع شمال شرقی بهشت زهرا و مرقد امام می‌رسد. این خط در اینجا به دو شاخه تقسیم می‌شود. شاخه اول با طی کردن ضلع غربی بهشت زهرا و پس از عبور از ایستگاه حرم مطهر به سمت شرق متمایل شده و در انتها به ایستگاه کهریزک می‌رسد. شاخه دوم با طول فعلی شش کیلومتر نیز پس از عبور به سمت غرب در امتداد آزادراه خلیج فارس (اتوبان تهران -قم) به سمت جنوب متمایل شده و به ایستگاه شهر آفتاب می‌رسد. این خط در [[ایستگاه شهید بهشتی متروی تهران|شهید بهشتی]] با خط سه، در [[هفت تیر (ایستگاه مترو)|ایستگاه هفت تیر]] با خط در حال احداث شش، در [[دروازه دولت (ایستگاه مترو)|ایستگاه دروازه دولت]] با خط چهار، در [[امام خمینی (ایستگاه مترو)|ایستگاه امام خمینی]] با خط دو و در [[مولوی (ایستگاه مترو)|ایستگاه مولوی]] با خط در حال احداث هفت تقاطع دارد.<ref name="ReferenceB">{{یادکرد وب| نشانی = http://tehranmetrogroup.com/index.aspx?siteid=1&pageid=763 | عنوان =گروه شرکت‌های راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه:انقشه خطوط مترو در سال ۱۴۰۹}}</ref>

۲- خط دو به طول ۲۴ کیلومتر با ۲۲ ایستگاه از [[فرهنگسرا (ایستگاه مترو)|ایستگاه فرهنگسرا]] واقع در خیابان جشنواره جنب فرهنگسرا اشراق تا [[تهران (ایستگاه مترو)|ایستگاه تهران (صادقیه)]] واقع در ضلع جنوب غربی فلکه دوم صادقیه قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://tehranmetrogroup.com/index.aspx?siteid=1&pageid=357&siteid=1 | عنوان =گروه شرکت‌های راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه:ااطلاعات کلی خط دو و توسعه شرقی}}</ref> این خط پس از آغاز در خیابان جشنواره وارد بزرگراه رسالت شده و پس از طی مسیر به سمت غرب در حوالی میدان رسالت به سمت جنوب غرب متمایل شده و در طول خیابان نظام آباد امتداد مسیر می‌دهد. سپس به میدان ابن سینا رسیده و از آنجا تا میدان بهارستان به سمت جنوب حرکت می‌کند. سپس بار دیگر به سمت جنوب غرب متمایل شده و پس از طی مسیر در امتداد خیابان اکباتان به میدان امام خمینی (سپه- توپخانه) می‌رسد. از میدان امام خمینی به سمت غرب در طول خیابان امام خمینی (سپه) تا میدان حر (باغشاه) حرکت کرده و در حوالی این میدان به سمت شمال غرب متمایل می‌شود و با عبور در امتداد خیابان‌های دانشگاه جنگ و آذربایجان به خیابان آزادی می‌رسد و از طریق بلوار تیموری و خیابان گلاب به میدان صادقیه (آریا شهر) می‌رسد. این خط در [[شهید باقری (ایستگاه مترو)|ایستگاه شهید باقری]] با توسعه شرقی خط چهار، در [[ایستگاه امام حسین (مترو تهران)|ایستگاه امام حسین (ع)]] با خط در حال احداث شش، در [[دروازه شمیران (ایستگاه مترو)|ایستگاه دروازه شمیران]] با خط چهار، در [[امام خمینی (ایستگاه مترو)|ایستگاه امام خمینی]] با خط یک، در [[دانشگاه امام علی (ایستگاه مترو)|ایستگاه دانشگاه امام علی]] با ایستگاه در حال احداث خط سه، در [[شهید نواب صفوی (ایستگاه مترو)|ایستگاه شهید نواب صفوی]] با خط در حال احداث هفت، در [[آزادی (ایستگاه مترو)|ایستگاه شادمان]] با خط چهار تقاطع داشته و در نهایت در انتهای خط و در [[تهران (ایستگاه مترو)|ایستگاه تهران (صادقیه)]] به صورت تبادلی به خط پنج متصل می‌شود.<ref name="ReferenceB" />

۳- خط سه به طول ۳۷ کیلومتر با ۲۲ ایستگاه از [[ایستگاه قائم متروی تهران|ایستگاه قائم]] تا [[ایستگاه آزادگان متروی تهران|ایستگاه آزادگان]]: این خط از [[ایستگاه قائم متروی تهران|ایستگاه قائم]] واقع در شهرک قائم در شمال شرق تهران آغاز شده و در طول بزرگراه ارتش ادامه می‌یابد. سپس به سمت جنوب غربی متمایل شده و به میدان نوبنیاد می‌رسد. در ادامه و با عبور از زیر [[بزرگراه صیاد شیرازی]] به صورت شمال به جنوب به میدان گلبرگ رسیده و به سمت غرب در طول خیابان شهید بهشتی امتداد مسیر داده و سپس وارد خیابان ولیعصر (پهلوی سابق) شده و در طول خیابان ولیعصر (پهلوی سابق) و به سمت جنوب تا [[میدان راه‌آهن]] ادامه مسیر داده و سپس به سمت فرودگاه قلعه مرغی و بزرگراه آزادگان در جنوب غربی تهران متمایل شده و به [[ایستگاه آزادگان متروی تهران|ایستگاه آزادگان]] منتهی می‌گردد.<ref name="tehranmetrogroup.com" /> خط سه مترو در [[ایستگاه شهید بهشتی متروی تهران|ایستگاه شهید بهشتی]] با خط یک، در [[میدان ولیعصر (ایستگاه مترو)|ایستگاه میدان ولیعصر]] با خط در حال احداث شش، در [[ایستگاه متروی ولیعصر|ایستگاه ولیعصر]] با خط چهار و در [[دانشگاه امام علی (ایستگاه مترو)|ایستگاه دانشگاه امام علی (در دست ساختمان)]] با خط دو تقاطع خواهد داشت. ایستگاه متروهای احداث شده در خط سه مترو تهران عبارتند از:شهرک قائم، شهید محلاتی، نوبنیاد، حسین‌آباد، هروی، شهید زین الدین، خواجه عبدالله انصاری، شهید صیاد شیرازی، شهید قدوسی، سهروردی، شهید بهشتی، میرزای شیرازی، شهید دکتر فاطمی، میدان ولیعصر، تئاتر شهر، منیریه، راه آهن،راه‌آهن، جوادیه، زمزم، شهرک شریعتی، عبدل آباد، نعمت‌آباد و آزادگان. هم اکنون ایستگاه‌های اقدسیه و رازی، به عنوان ایستگاه‌های باقیماندهٔ خط ۳، در حال ساخت و ایستگاه تقاطعی دانشگاه امام علی در این خط در حال مطالعات اولیه برای ساخت می‌باشند.

۴- [[خط ۴ متروی تهران|خط چهار]] به طول ۲۴ کیلومتر (شامل ۲۱ کیلومتر در شاخه اصلی و ۳ کیلومتر در انشعاب فرودگاه مهرآباد) با ۲۲ ایستگاه (شامل ۱۹ ایستگاه در شاخه اصلی و ۳ ایستگاه در انشعاب فرودگاه مهرآباد) از [[شهید کلاهدوز (ایستگاه مترو)|ایستگاه شهید کلاهدوز]] واقع در انتهای خیابان پیروزی بزرگراه اسبدوانی تا [[اکباتان (ایستگاه مترو)|ایستگاه اکباتان (ارم سبز)]] واقع در بلوار فردوس انتهای خیابان شقایق جنوبی قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://tehranmetrogroup.com/index.aspx?siteid=1&siteid=1&pageid=354&siteid=1 | عنوان =گروه شرکت‌های راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه:ااطلاعات کلی خط ۴}}</ref> این خط پس از شروع از بزرگراه اسبدوانی در طول خیابان پیروزی (فرح آباد) به سمت غرب امتداد مسیر داده و پس از رسیدن به میدان شهدا به سمت شمال غرب متمایل می‌شود و با عبور از زیر خیابان ایران و میدان ابن سینا به خیابان انقلاب می‌رسد بخش عمده‌ای از این خط از زیر [[خیابان انقلاب]] و آزادی می‌گذرد و پس از رسیدن به میدان آزادی در امتداد جاده مخصوص کرج ادامه مسیر داده و با رسیدن به [[ایستگاه متروی بیمه |ایستگاه بیمه]] شاخه مربوط به فرودگاه مهرآباد با ۳ ایستگاه به سمت جنوب و ترمینال‌های مختلف فرودگاه مهرآباد از آن جدا می‌شود. شاخه اصلی خط ۴ در ادامه به سمت غرب امتداد مسیر می‌دهد و پس از رسیدن به شهرک اکباتان به سمت شمال تغییر مسیر داده و با عبور در امتداد بزرگراه ستاری به بلوار شقایق منتهی می‌گردد. این خط در [[میدان شهدا (ایستگاه مترو)|میدان شهدا]] با خط در حال احداث شش، در [[دروازه شمیران (ایستگاه مترو)|ایستگاه دروازه شمیران]] با خط دو، در [[دروازه دولت (ایستگاه مترو)|ایستگاه دروازه دولت]] با خط یک، در [[ایستگاه متروی ولیعصر|ایستگاه ولیعصر]] با خط سه، در [[توحید (ایستگاه مترو)|ایستگاه توحید]] با خط در حال احداث هفت و مجدداً در [[آزادی (ایستگاه مترو)|ایستگاه شادمان]] با خط دو تقاطع دارد<ref>{{یادکرد خبر |پیوند = http://www.iscanews.ir/fa/ShowNewsItem.aspx?NewsItemID=112833 |عنوان = هاشمی:فاز اول خط چهار مترو امسال بهره‌برداری می‌شود |ناشر = خبرگزاری ایسکانیوز |تاریخ = ۱۸ تیر ۱۳۸۶}}</ref>

۵- خط پنج (خط برون شهریبرون‌شهری) به طول ۴۳ کیلومتر با ۱۱ ایستگاه از [[تهران (ایستگاه مترو)|ایستگاه تهران (صادقیه)]] واقع در ضلع جنوب غربی فلکه دوم صادقیه تا ایستگاه [[گلشهر (ایستگاه مترو)|ایستگاه گلشهر]] واقع در گلشهر کرج قرار دارد. این خط موازی [[آزادراه ۲ (ایران)|آزادراه تهران-کرج]] عبور می‌کند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://tehranmetrogroup.com/index.aspx?siteid=1&pageid=353&siteid=1 | عنوان =گروه شرکت‌های راه آهنراه‌آهن شهری تهران و حومه:ااطلاعات کلی خط پنج}}</ref>

* '''خط ۶:''' خط شش متروی تهران از محدودهٔ [[شاه عبدالعظیم|حرم شاه عبدالعظیم]] آغاز شده و پس از طی یک مسیر جنوب به شمال در ایستگاه میدان شهدا با خط چهار، در ایستگاه امام حسین با خط دو، در ایستگاه هفت تیر با خط یک و در ایستگاه میدان ولیعصر با خط سه، تقاطع خواهد داشت و سپس به سمت غرب امتداد مسیر داده و به محدوده شمال غربی تهران خواهد رسید.<ref name=ToolAutoGenRef1>[http://www.tehranmetro.com/AboutUs.aspx?pid=67 متروی تهران:تاریخچه مترو<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> در حال حاضر ساخت این مترو از جنوب به شمال ادامه دارد. ساخت ایستگاه‌ها از ایستگاه ابتدایی آن از دولت‌آباد شروع شده و تا ایستگاه ولیعصر ایستگاه‌ها در حال ساخت هستند. در حفر تونل‌ها، شفت دستگاه TBM از ایستگاه دولت‌آباد وارد شده استشده‌است تا فروردین ۹۳ در حدود ۵٫۵ کیلومتر از تونل به سمت شمال حفر شده استشده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://tnews.ir/news/8D7224217473.html |عنوان = جزییات بهره‌برداری از خط ۶ مترو تهران|ناشر = تین نیوز|تاریخ بازدید = |تاریخ = ۳۰ فروردین ۱۳۹۳}}</ref>

ب) خطوط متروی اکسپرس: خطوط مترو اکسپرس که هنوز ساخت اکثر قسمت‌های آن آغاز نشده استنشده‌است مشتمل بر ۴ خط بوده و ویژگی‌های خاصی دارد که از آن جمله می‌توان به افزایش ارتفاع تونل‌ها تا قطر ۱۲ متر و بالطبع آن امکان تردد قطارهای دوطبقه، فاصله ۳ الی ۵ کیلومتری ایستگاه‌ها از یکدیگر و بهمین دلیل افزایش متوسط سرعت سیر قطارها به بالای ۱۰۰ کیلومتر در ساعت اشاره نمود. هدف از ساخت این خطوط اتصال حومه و شهرک‌های اقماری در کوتاهترین زمان به مراکز مهم و تجاری شهر می‌باشد. البته از خط پنج بعنوان خط اول اکسپرس هم یاد می‌شود ولی به علت عدم امتداد آن به داخل شهر و سپس جاده گرمسار، هیچ ارتباطی تونلی با مراکز تجاری مهم شهر ندارد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.khabaronline.ir/detail/597252/society/urban|عنوان=هر روز چندمیلیون سفر از شهرهای اطراف پایتخت به تهران انجام می‌شود؟|ناشر=www.khabaronline.ir|بازبینی=2017-01-13}}</ref>

* خط دوم اکسپرس:خیابان دماوند_ جنگل‌های ی لویزان _ایستگاه میرداماد_ایستگاه امام خمینی_میدان راه آهن_راه‌آهن_ شهریار<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=metrogroup|کد زبان=fa-IR|نشانی=http://metrogroup.tehran.ir/Default.aspx?tabid=739|عنوان=metrogroup > مترو به تفکیک خطوط > اطلاعات کل مترو واتصالات > اطلاعات ایستگاه‌ها > خط دو سریع‌السیر|بازبینی=2017-02-25}}</ref>

[[پرونده:انواع قطارهای شبکه خطوط درون شهری متروی تهران.jpg|بندانگشتی|650px|انواع قطارهای درون شهریدرون‌شهری]]

در خطوط درون شهریدرون‌شهری متروی تهران (خطوط ۱، ۲، ۳، ۴ و ۷) از سه نوع قطار استفاده می‌شود، هر سه نوع قطارها از منبع تغذیه تماسی با [[ریل]] سوم ۷۵۰ [[ولت]] DC بهره می‌برند، توان موتور نوع یک ۱۳۲ کیلو وات توان موتور نوع دو و سه ۱۸۰ کیلو وات است. نوع سوم قطارها کاملاً مشابه نوع دوم است با این تفاوت که بدنه واگن‌ها از فولادی به آلومینیومی تغییر یافته و براین مبنا راندمان قطار افزوده شده و مصرف انرژی کاهش می‌یابد.<ref name="metro">[http://www.tehranmetro.com/farsi/about/facts/equipment.asp Tehran Metro - Equipment<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>

متروی تهران با طول شبکهٔ ۱۵۲ کیلومتر رتبهٔ ۲۱ را در بین قطارهای شهری کشورهای جهان دارد.<ref>{{یادکرد خبر |پیوند = https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_metro_systems |عنوان = List of metro systems |ناشر =}}</ref> و طبق آمار منتشر شده توسط معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، تعداد سفرهای صورت گرفته توسط متروی تهران در سال ۱۳۹۱ به بیش از ۶۳۳ میلیون سفر<ref name="traffic.tehran.ir">{{یادکرد خبر |پیوند = http://traffic.tehran.ir/Portals/0/Document/amalkard/91/amalkard91-2.pdf|عنوان = عملکرد بهره‌برداری متروی تهران |ناشر =}}</ref> و از ابتدای راه‌اندازی تا پایان سال ۹۲ به ۵ میلیارد سفر رسیده‌است. به ازای هر سفر با مترو ۰٫۶۵ لیتر صرفه جویی در مصرف بنزین انجام می‌شود که با احتساب تحقق ۵ میلیارد جابه جایی توسط مترو تهران تاکنون حدود ۱ میلیارد دلار صرفه جویی در مصرف بنزین صورت گرفته استگرفته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.mashreghnews.ir/fa/news/315612/جابه‌جایی-5-میلیارد-نفر-توسط-مترو-تهران |عنوان = جابه‌جایی 5 میلیارد نفر توسط مترو تهران |ناشر = مشرق نیوز|تاریخ بازدید = |تاریخ = ۱۷ خرداد ۱۳۹۳}}</ref>

ظرفیت فنی وجود دارد تا ۱۰میلیون مسافر در روز با مترو جابه‌جا شوند (ولی به دلیل کمبود واگن این امر میسر نشده استنشده‌است. برای اینکار بایست تعداد واگن‌ها دوبرابر شود) که این امر سهم مترو در سفرهای درون شهریدرون‌شهری را به ۵۰درصد می‌رساند. این در حالی است که در سال ۸۴سهم مترو تنها ۴درصد بود.<ref name="مراسم رونمایی">{{یادکرد وب|نویسنده=|تاریخ=دوشنبه 21 تیر 1395|نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/details/339697/City/city-affairs|عنوان=متروی ۱۰ میلیونی با تحقق وعده دولت|ناشر=HAMSHAHRIONLINE|تاریخ بازبینی=۲۲ تیر ۱۳۹۵}}</ref>

* '''بلیت‌های مبلغ‌دار:''' این بلیت‌ها که در مبالغ مختلف عرضه می‌شوند، مانند یک کارت اعتباری عمل می‌کنند. استفاده کنندگاناستفاده‌کنندگان از این نوع بلیت‌ها از تخفیف ۴۰ تا ۵۰ درصدی در هزینهٔ سفرها برخوردار می‌شوند؛

در جلسه شورای شهر در خصوص افزایش قیمت بلیط مترو تصمیم گیری هاییتصمیم‌گیری‌هایی صورت گرفت که نتیجه‌ینتیجهٔ آن به افزایش ۱۴ درصدی قیمت بلیت مترو و حذف بلیت هایبلیت‌های دوسفره منجر شد.<ref>باشگاه خبرنگاران جوان 8 اسفند 1395 http://www.yjc.ir/fa/news/5995624/</ref>

به علت مسائل فنی و ایمنی در ابتدای راه اندازی هر خط، سرفاصله حرکت قطارها و نیز زمان فعالیت خط محدودیت‌های خاصی دارد به گونه ایی که معمولاً زمان بهره‌برداری در ساعات میانی روز و نزدیک به ظهر و سرفاصله‌ها حداقل نیم ساعت تا یک ساعت در نظر گرفته کی شود. اما پس از راه اندازی اولیه به مرور زمان بهره‌برداری افزایش یافته و سرفاصله‌ها نیز کاهش می بابد که کاهش سرفاصله‌ها منوط به تأمین تجهیزات ایمنی و تأمین واگن به تعداد کافی می‌باشد. در طراحی متروی تهران سرفاصله نهایی بین دو قطار به میزان ۲ دقیقه در نظر گرفته شده استشده‌است. اما به دلیل مسائل فوق‌الذکر هنوز این عدد حاصل نشده استنشده‌است. سرفاصله حرکت قطارهای متروی خطوط یک و دو، از ابتدای راه‌اندازی تا کنون روند کاهشی داشته و از ۸ دقیقه در بهار سال ۱۳۸۴ به هر ۴٫۵ و ۴ دقیقه یک بار در سال ۱۳۹۱ رسیده‌است. سرفاصله حرکت قطارها در خط ۴ از ۱۱ دقیقه در سال ۸۹ به ۶ دقیقه در سال ۹۱ کاهش یافته است؛یافته‌است؛ و همچنین تا پایان سال ۱۳۹۱، سرفاصله حرکت قطارها در خط تهران-کرج به ۷ دقیقه رسیده استرسیده‌است. در ماه‌های ابتدایی، فاصله حرکت قطارها نیم‌ساعت بود.<ref name="traffic.tehran.ir" />

تاکنون بیش از ۹۰۰ اثر هنری در ایستگاه‌های مترو نصب شده و بطور متوسط هر ایستگاه ۱۰ اثر در خود جای داده استداده‌است. هر کدام از این آثار ریشه در فرهنگ، طبیعت، ادبیات و مذهب ایرانی‌ها دارد و ماده اولیه‌ای که برای خلق اکثر آثار به کار رفته از جنس سرامیک، سنگ و آهن است. سبک هر کدام از آثار نیز از یک ایستگاه تا ایستگاه دیگر بر اساس نام و تاریخچه هر ایستگاه متفاوت است.<ref name="ReferenceA" />