|
'''عمارلو''' نام یکی از ایل های بزرگ کرد [[کرمانج]] و قوم های باستانی خاورمیانه است. مردم این ایل اغلب به گویش کردی [[کرمانجی]] سخن مى گويند.
'''عمارلو (عُمرلو)''' (به کُردی کُرمانجی Emarlû / Omerlû)
گفته می شود که، [[نادرشاه افشار|نادرشاه]]، در سال ۱۱۴۵، این قوم را، از [[قوچان]] به گیلان، کوچاند؛ تا، جلوی تاخت و تاز و تجاوز [[روسها|روسها]] دراین منطقه گرفته شود.<ref>جلد دوم حرکت تاریخی کرد به خراسان</ref>
نام یکی از ایل‌های بزرگ کُرد کُرمانج (زیرشاخهٔ مهم ایل زعفرانلو) که از ایل‌های مهم کُرد چمشگزک و از قوم‌های باستانی خاورمیانه است . مردم این ایل به زبان کُردی کُرمانجی سخن می‌گویند. سرزمین اصلی و نخستین ایشان ناحیهٔ شمالی کُردستان بزرگ (کُردستان ترکیه فعلی) می‌باشد و امروزه در کُردستان ترکیه ، کُردستان عراق ، ایران ( خراسان / شهرستان رودبارگیلان/ قزوین / تهران / زنجان و ... ) سکونت دارند . زمان صفویه عده ای از آنان به همراه دیگر ایلات از کُردستان بزرگ به خراسان هجرت کردند. ایل عمارلو یک توقف ۱۳۰ ساله در هجرت تاریخی خود را در دیار خراسان سپری کرد. گویا تنها ایل اهل تَسنّن در حرکت کُردها به خراسان، ایل عمارلو بوده و باقی ایل‌ها عَلوی بودند. نادرشاه افشار ، در سال ۱۱۴۵/ ۱۱۴۱، این قوم را به سرپرستی ولی خان عمارلو از قوچان به گیلان، کوچاند؛ تا، جلوی تاخت و تاز و تجاوز روسها دراین منطقه گرفته شود.
(اما دلیل اصلی، تضعیف کردن قدرت خان‌های ایل بود). بارزترین نوادگان خان‌های این ایل از همین مناطق هستند .
فرزندان ولی خان عمارلو یعنی :
* قربانعلی خان
* محمد خان
* حیدر خان
* نوروز خان
* محراب خان
* آدینه خان
* شریف خان ،
خوانین و نوادگانشان طایفه های کُردِ کُرمانج شهر جیرنده و روستای داماش میباشند و بقیهٔ طوایف این ایل در روستاهای اطراف هستند (بخش‌های خورگام - رحمت آباد و …). ایشان پس از ورود نام خود را بر روی مناطقی که حکومت کردند نهادند که هنوز هم اسم عمارلو نام یک بخش (با دهستان‌هایی چون جیرنده - خورگام - و…) در شهرستان رودبار می‌باشد. قبل از ورود ایل عمارلو نام بخش عمارلو در شهرستان رودبار خورگام Xorgaam و فاراب Farab بوده است. متأسفانه طی این چند سال توسط مسئولین از وسعت جغرافیایی اسم عمارلو به عنوان یک بخش کمتر شده است. مردمان این ایل پس از هجرت دوم به دلیل وجود مردمان بومی در مناطقی که وارد شدند، گویش آنان ( تاتی پهلوی ) را یادگرفته و حتی امروزه تعدادی از کُردهای کُرمانج عمارلو به گویشی از ترکیبِ (تاتی پهلوی و کُرمانجی) صحبت می‌کنند و همچنان کُردی کُرمانجی در بین آنان زنده و حتی در اکثر روستاها کاملاً کُردی کُرمانجی صحبت می‌کنند.
نکته قابل توجه اینکه همچنین اکثر بومی ها اصالتا کُرد میباشند .
عَمارلو در کتاب کُرد و کُردستان که نویسنده آن شیخ مردوخ کُردستانی می‌باشد در توضیح عمارلو چنین توضیح می‌دهند که ایل عَمارلو در اصل عُمَرلو بوده است که پس از تغییر مذهب در زمان صفویه از تَسنّن به تَشیع، به عَمارلو تغییر نام می‌دهند.
درواقع این ایل دوسری هجرت داشته:
۱ - کُردستان (وان) به خراسان (قوچان-نیشابور)
۲- خراسان به گیلان (رودبار)
نکته قابل توجه این است که این ایل لهجهٔ خاص خود را (عُمَری یا عَماری یا آماری / ئاماری) در زبان کُردی کُرمانجی در بین کُردهای زعفرانلو دارد. مردم ایل عمارلو برای رقص کُردی به صورت حلقه و دست تو دست هم می‌رقصند و بهترین رقصنده (مرد) نقش هدایت و اولین نفر گروه رقصندگان است (سَرچوپی کِش). مردمان ایل عمارلو پس از دوسری هجرت تاریخی، هنوز زبان و آداب و رسوم خود را به خوبی حفظ کرده‌اند.
مردمان این ایل نزدیک به ۴۴۰ سال است که از سرزمین خود (کُردستان باکور یعنی کُردستان ترکیه) دور هستند.
== مناطق پراکنش عمارلو ==
نشیمن گاه ایشان، تدریجا، میان سه استان هم سایه،[[استان گیلان|گیلان]]، [[استان قزوین|قزوین]]، و [[استان زنجان|زنجان]] تقسیم شده است؛ اما، منطقه سکونت ایشان، در این سه استان، هم چون آن '''منطقه عمارلو''' خوانده می شود. ایشان در استان خراسان نیز سکونت دارند. کرانه مدیترانه، نشیمن گاه نخستین ایشان است و هنوز جمعیتی از آنان در کردستان بزرگ ساکن هستند .
* [[عمارلو (خراسان)|عمارلو]] نام ایلی در منطقه [[نیشابور]] ایران است.
* [[عمارلو (زنجان)|عمارلو]] نام ایلی در منطقه [[طارم]] و آب بر ایران است.
* [[عمارلو (گیلان)|عمارلو]] نام ایلی در منطقه [[شهرستان رودبار|رودبار]] ایران است.
* [[عمارلو (ایل)|عمارلو]] نام ایل [[کرمانجی]] در کردستان است.
* [[بخش عمارلو (گیلان)|عمارلو]] نام یک بخش در [[شهرستان رودبار]] در استان [[گیلان]] ایران است.
== زبان های رایج ایل ==
هر چند زبان اصلیبیشتر ایلقوم عمارلو کُردیکرمانجی شناخته کُرمانجیمی است؛شود؛ اما، کاربرد زبان های دیگری نیز میان ایشان گسترش یافته است.
* کرمانجی (در گیلان، قزوین، زنجان، و خراسان)
* کُردیِ کُرمانجی (زبان اصلی خودشان)
* تاتی پهلوی(در (نزدیکگیلان بهو کُردیقزوین)
* تُرکیترکی (در قزوین، و (زنجان)
* فارسی (در گیلان، قزوین، زنجان و خراسان)
* فارسی
نام های رایج این قوم:
== تلفظ‌های دیگر این نام ==
نام رایج این قوم در نوشتار عمارلو و در گفتار امارلو می باشد. این قوم به نام های هم آوای دیگری نیز خوانده می شود:
* آمارلو (در گیلان، قزوین، زنجان و خراسان)
* عَمارلو / عُمَرلو
* عمرلو (در گیلان و قزوین)
* آمارلو /آماران/عمریان
* آماردلو (در گیلان)
* عمرلو
* انبارلو (در گیلان، قزوین و زنجان)
* امبارلو (در گیلان)
* آمبارلو (در گیلان)
* عماری (در زنجان)
* ئامار (در خراسان)
* ئاماران (در خراسان /کُردستان)
== پانویس ==
| 