قلعه زیبد: تفاوت میان نسخه‌ها

'''قلعه زیبد'''یکی از چهار قلعهاثر تاریخی دهستان زیبدزیبَد است. از میان این قلعه‌ها یک قلعه بنامسفید قلعهزیبَد سفیددر زیبدسال به1380به ثبت ملی رسیده است که مربوط به [[تاریخ ایران پیش از اسلام]] است و در [[شهرستان گناباد]]، بخش کاخک، در دهستانمنطقه مسکونی زیبد واقع شده و این اثر در تاریخ {{جلالی حروف|۱۱|۱۰|۱۳۸۰|پیوند=نه}} با شمارهٔ ثبت ۴۵۷۷ به‌عنوان یکی از [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده است.<ref name="iranshahrpedia.ir">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://web.archive.org/web/20151023092637/http://iranshahrpedia.ir:80/static/view/page/cultural-heritage-reports |عنوان = دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر|نشانی بایگانی = http://web.archive.org/web/20150406043613/http://iranshahrpedia.ir/docs/Asar-e%20Sabti%20(Up%20to%2026666)%20(Version%2090%2008%2029).zip|تاریخ بایگانی=۲۳ اکتبر ۲۰۱۵ | ناشر = سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران |تاریخ = |تاریخ بازدید =۱۹/۵/۲۰۱۱}}</ref>

علاوه بر [[قلعه سفید زیبد]] تنها قلعه ثبتشاه میراثنشین فرهنگیزیبَد درنیز شهرستانتحت گنابادنام است[[محوطه هنوزقلعه قلعه‌هایشهاب]]در دیگرسال زیبد1381 ثبت ملی نشدهشده است.

سه اثر تاریخی زیبد بعلاوه [[درصوفه]] را برای اولین بار دکتر زمانی باستان‌شناس و استاد دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۹ موردکاوش قرار داده و نتیجه‌گیری کرده است که هر سه قلعه و همچنین آسیاب آبی زیبد مربوط به دوره ساسانی است. این باستان‌شناس کمی بعد در اثر تصادف کشته شد و تحقیقات او ناتمام ماند. این سه اثر تاریخی به دلیل بی‌توجهی مسئولان مربوطه بارها مورد سرقت و حفاری‌های غیرقانونی قرار گرفته و بکلی تخریب شده است. بطوریکه از قبرستان گبرها و تشله رستم و آسیاب آبی امروزه هیچ اثری باقی نمانده است.

قله شاه نشین یا [[محوطه قلعه شهاب]] یک اثر تاریخی قدیمی است اما آثاری از [[دوره سلجوقیان]] نیز از آن بدست آمده است در[[شهرستان گناباد]]، بخش کاخک، روستای شهاب واقع شده و این اثر در تاریخ {{جلالی حروف|۰۷|۰۷|۱۳۸۱|پیوند=نه}} با شمارهٔ ثبت ۶۴۳۱ به‌عنوان یکی از [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده است.<ref name="iranshahrpedia.ir" />

قله شاه نشین یا [[محوطه قلعه شهاب]] یک کوه کله قندی مرتفع است که در دامنه آن رودخانه و چشمه آب کلاته شهاب گبر قرار دارد. در نوک کله قندی این قله قبلاً دیوارهای سنگی با خاک گچ و ساروج وجود داشته که امروزه فقط سنگهای فرو ریخته و ساروج و خاک گلهای آن باقی مانده است و دخمه‌هایی که غارت شده‌اند. در داخل این قلعه یک استخر آب در دل سنگ به عمق 10 متر کنده شده است که بنا بر روایت‌های شفاهی ۴۰ دختر وظیفه آب رسانی با مشک به این حوض سنگی را داشته‌اند.

اهمیت مطالعات میدانی قله شاه نشین (شهاب گبر) - قلعه زیبد و درب صوفه که همگی برهم اشراف و دید دارند به جهات متعددی است از همه مهمتر اثبات افسانه بودن قتل یزدگرد سوم بدست آسیابانی در مرو است با توجه به مطالعات میدانی و تاریخی، یزدگرد در زیبد گناباد در شرق خراسان در فاصله بیشتر از ۲۵۰ کیلومتری هرات و بیشتر از ۳۰۰ کیلومتری مرو کشته شده‌است. یزدگرد هرگز به مرو نرسیده‌است. آخرین اقامتگاه او و آخرین یارانش تنگه خوش اب و هوای [[زیبد]] بوده‌است. علت اینکه تاریخ نگاران نام مرو را آورده‌اند این است که در آن دوره شمال شرقی ایران را بنام مرو می شناختند و در خراسانبرهه بیشترینای شهرتاز رازمان داشتهمعروف وترین شهر مقرآن حکومتیمنطقه خراسانجغرافیایی بوده است.

== درب صوفهدرصوفه پیر ==

[[File:Darb Soufeh. a sassanid castel.JPG|thumb|DarbDar Soufeh.Sufa]]

در صوفه[[درصوفه]] یک ایوان مرتفع و یک پناهگاه طبیعی در درون یک دیواره کوهستانی است که در فاصله کمی از قله شاه نشین قرار دارد و در بالای این ایوان یک قلعه سنگی وجود داشته و گفته شده که آنجا قبر پیران ویسه بوده است. از بالای قله شاه نشین درب صوفهدرصوفه و تنها گذرگاه کوهستانی منطقه قابل دیدن است.ایوان درب صوفهدرصوفه یک پناهگاه طبیعی است اما بخشهایی از آن توسط انسان کنده شده است