ویکی‌پدیا

بمبئی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز Modern Sciences صفحهٔ بمبئی را به مومبای منتقل کرد
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
{{Infobox settlement
| name =بمبئیمومبای
| official_name =Mumbai
| native_name = मुंबई
| native_name_lang = mr
خط ۱۶:
| pushpin_label_position = right
| pushpin_map_alt =
| pushpin_map_caption = موقعیت بمبئیمومبای در [[مهاراشترا]]، هند
| latd = ۱۸
| latm = ۵۸
خط ۷۷:
| footnotes =
}}
'''بمبئیمومبای''' با نام جدیدسابق '''مومبایبمبئی''' ([[زبان انگلیسی|انگلیسی]]: Mumbai [[زبان مراتی|مراتی]]:मुंबई) پایتخت ایالت [[ماهاراشترا]] از مهم‌ترین شهرهای [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] [[هند]] است.
 
بمبئی در [[زبان هندی]] به معنای ساحل خوب است. این نام را استعمارگران [[پرتغال]]ی بر این شهر نهادند. در سال [[۱۹۹۶ (میلادی)|۱۹۹۶]]<ref>{{
خط ۸۴:
}}</ref> نام این شهر به «مومبای» تغییر یافت که نام یکی از خدایان زن هندی است. اما در خارج از هند، این بندر بزرگ همچنان به بمبئی معروف است.
 
این شهر با وسعتی برابر ۶۰۳ کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر ۱۳٫۳ میلیون نفر (در سال ۲۰۰۶) یکی از چهار شهر بزرگ و پرجمعیت [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] [[هندوستان]] است. این شهر در غرب [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] هند در ساحل [[دریای عرب]] واقع شده‌است. بمبئیمومبای یکی از شهرهای بزرگ و پرجمعیت هندوستان و پایتخت تجارتی آن به شمار می‌رود.<ref name="ویکی‌پدیای انگلیسی">[[:بمبئی]]</ref>
 
شهر بمبئیمومبای بزرگترین بندر [[هند]] در ساحل غربی این [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] است. این شهر در واقع مرکز بانکداری، تجارت، مبادلات مالی، بازرگانی و صنعت کشتی‌سازی هند به شمار می‌رود. تمرکز امور اقتصادی و تجاری در بمبئیمومبای پس از استقلال هند نیز ادامه یافته و بعنوان شاهراه ارتباطی هند با ایران و جهان عرب اهمیت راهبردی خود را حفظ کرده‌است.<ref name="وبگاه خبرگزاری فارس">[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8611290037 وبگاه خبرگزاری فارس]</ref> بندر بمبئی،مومبای، بزرگترین مرکز تولید پارچه‌های پنبه‌ای و فیلم‌های سینمائی شبه قاره هند است و از این رو به «[[بالیود]]» نیز شهرت دارد.
 
در حال حاضر از جمعیت حدود ۷۰ میلیون نفری ایالت مهاراشترا بیش از ۲۰ درصد زیر خطر فقر زندگی می‌کنند و خود بمبئیمومبای بزرگترین جمعیت کپرنشینان هند را در خود جای داده‌است. درآمد سرانه در هند حدود ۱۰۸۹ دلار می‌باشد، لیکن ایالت مهاراشترا با داشتن بیشترین سهم در اقتصاد یک تریلیون دلاری هند رتبه یازدهم را در مقیاس درآمد سرانه در بین ایالت‌های هند داراست.<ref name="وبگاه خبرگزاری فارس"/> جمعیت شهر، همراه با حومه‌اش به حدود بیست میلیون نفر می‌رسد. شدیدترین جلوه‌های تضاد طبقاتی جامعه هند را می‌توان در این شهر یافت. از یک سو صاحبان ثروت‌های سرشار در این شهر زندگی می‌کنند و از سوی دیگر توده‌های فقیری که حتی قادر به سیر کردن شکم خویش نیستند. بیش از نیمی از جمعیت شهر در حصیرآبادها و حلبی‌آبادها به تیرگی روزگار می‌گذرانند از شهرهای بسیار آلوده جهن میباشد.
 
بمبئیمومبای از اتصال ۷ جزیره به یکدیگر در زمان حضور بریتانیا در هند به وجود آمده‌است. بسیاری از شهروندان هندی از ایالت‌های مختلف به امید فرصت‌های شغلی به این شهر مهاجرت می‌کنند. از همین رو تعداد ساکنان این شهر در روز ۳ میلیون نفر بیش از ساکنان در شب برآورد می‌شود. در زمان استعمار انگلیس بر هند، بمبئیمومبای مرکز بخش‌های اداری و حکومتی انگلستان [[در شبه قاره هند]] به شماره رفته و از نظر [[انگلستان]] «دروازه هند» بود.<ref name="وبگاه خبرگزاری فارس"/> امروزه بمبئیمومبای یکی از مراکز بزرگ تجاری، فرهنگی و گردشگری هندوستان است.
 
== اقتصادی ==
[[پرونده:Wadala slums - Mumbai.jpg|بندانگشتی|280px|تصویری از یک [[زاغه]] در بمبئی،مومبای، [[هند]]. در حدود ۵۵٪ از جمعیت شهر بمبئیمومبای در زاغه‌نشین‌ها زندگی می‌کنند. این در حالی است که مساحت کل زاغه‌نشین‌ها در بمبئیمومبای برابر با حدود ۶٪ از زمین‌های شهری است.<ref>[http://www.spiegel.de/international/spiegel/0,1518,469031,00.html Slums, Stocks, Stars and the New India]</ref> میزان رشد زاغه‌نشین‌ها در بمبئیمومبای بیشتر از نرخ کلی رشد شهری است.<ref>[http://www.macalester.edu/courses/GEOG61/espencer/slums.html Slums]</ref>]]
 
شهر بمبئیمومبای به دلیل تمرکز شرکت‌های مختلف تجاری به عنوان پایتخت تجاری هند به شمار می‌رود.
* شهر بمبئیمومبای یک سوم سهم درآمد مالیاتی [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] هند و بیش از ۵۰ درصد مالیات گمرکی و یک پنجم مالیات بر تولید را به خود اختصاص داده‌است.
* حدود یک ششم ارزش تولیدی [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] متکی به این شهر است.
* ۸۰ سرکنسولگری در این شهر وجود دارد که از این تعداد ۴۰ سرکنسولگری رسمی (از این تعداد ۱۳ سرکنسولگری مربوط به [[فهرست کشورهای مستقل|کشورهای]] اسلامی می‌باشند) و بقیه توسط سرکنسول‌های افتخاری اداره می‌شود. همچنین دفاتر متعدد تجاری خارجی نیز در این شهر مستقر هستند.
* سیستم بانکی و فعالیت‌های اقتصادی هند در این شهر متمرکز است. همچنین دفتر مرکزی تقریباً تمام بانک‌های معتبر، موسسات مالی و شرکتهای بیمه در این شهر قرار دارند.
* صندوق معاملات ارزی بانکها در بمبئیمومبای است. بیش از ۲۵ درصد اعتبارات بانکی [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] را بانکهای مستقر در این شهر تأمین می‌نمایند.
* بیش از ۳۵ درصد معاملات چک نیز در این شهر انجام می‌گردد.
* دفتر اصلی بازار سهام هند که یکی از قدیمی‌ترین بازارهای بورس سهام هند بشمار می‌رود تحت عنوان Bombay Stock Excahange در مومبای فعالیت می‌نماید.
* بیش از ۹۰۰ شرکت در خرید و فروش سهام هند حضور دارند که اکثریت آنها در بمبئیمومبای مستقر هستند.
* حدود ۴۴ درصد ترافیک دریایی کل [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] در بندر بمبئیمومبای تخلیه و بارگیری می‌گردد. در بندر بمبئیمومبای چهار اسکله تخلیه و بارگیری نفت خام وجود دارد.
* مهاراشترا بالاترین رقم تولید برق را در هندوستان دارا بوده که ۸۲ درصد آن از طریق انرژی گرمائی تولید می‌شود گفتنی است ۴۷۵۰ مگاوات برق هسته‌ای در کل هند تولید می‌گردد، کل میزان تولید برق در هند در سال ۲۰۰۴ میزان twh۶۵۰ بوده‌است
* [[فرودگاه بین‌المللی بمبئی]] سالانه بیش از ۲۰ میلیون مسافر داخلی و خارجی را پذیراست.
- شهر بمبئیمومبای از مهم‌ترین مراکز تجارت الماس به شمار می‌رود. تا جایی که ۸۰ درصد الماسهایی که در ایالت [[گجرات]] تراش داده می‌شوند به بمبئیمومبای می‌رسد. بیش از ۷۵۰۰۰ نفر در این شهر از فعالیتهای مربوط به الماس امرار معاشق می‌کنند.
* صنعت فیلم هند تا حدود زیادی در بمبئیمومبای متمرکز است و سهم عمده‌ای از تولید سالانه ۹۰۰ تا هزار فیلم در این شهر و در مرکز سینمایی آن موسوم به [[بالیوود]] انجام می‌شود.<ref name="وبگاه خبرگزاری فارس"/> بالیوود افزون بر مسائل اقتصادی نقش عمده‌ای در مسائل فرهنگی این شهر و [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] هند و حتی [[فهرست کشورهای مستقل|کشورهای]] همجوار به‌عهده دارد.
 
هفت شرکت عمده هندی که از شهرت آسیایی و بین‌المللی برخوردارند:
خط ۱۱۶:
* ۲) شرکت [[ریلاینس]] از صاحبان عمده صنایع نفتی از جمله پالایشگاهی به ظرفیت ۶۶۰ هزار بشکه در روز می‌باشد. ضمناً ریلاینس دومین شرکت بزرگ در امور مخابرات و صنایع پتروشیمی به شمار می‌آید. این شرکت همچنین ۲۰ درصد از بازار رو به رشد تلفن همراه را در هند به خود اختصاص داده‌است.
* ۳) شرکت صنایع [[آسار]]: آسار با ۴/۴ میلیارد دلار سرمایه، یکی از چند شرکت بزرگ مالی و تولیدی هندی با دامه فعالیت گسترده‌است. رشته‌های اصلی کار آسار در زمینه‌های فولاد، مخابرات، کشتیرانی، نفت و گاز، برق و انرژی و مهندسی ساخت است. اخیراً این شرکت در حال مذاکره جهت احداث یک سکارخانه تولید فولاد با ظرفیت ۵/۲ میلیون تن در سال با همکاری بخش صنایع ایران می‌باشد.
* ۴) شرکت [[ماهیندرا]] یکی از بزرگترین تولیدکنندگان اتومبیل، کامیون و تراکتور در بمبئیمومبای است. اخیراً، این شرکت به بازار تولید مینی‌بوس و وانت‌بارهای سه چرخه نیز وارد شده‌است. صادرات این شرکت به بازارهای اروپا، آفریقا، خاورمیانه و حتی آمریکا قابل توجه می‌باشد. شرکت‌های فرعی وابسته به ماهیندرا در زمینه‌های فناوری اطلاعات، توسعه و عمران نیز فعال است. این شرکت با جمهوری اسلامی ایران نیز رابطه بازرگانی دارد.
* ۵) شرکت [[هندوجا]] که با نام شرکت برادران هندوجا شهرت دارد از نظر دارایی این شرکت جزو ثروتمندترین شرکتهای آسیایی به شمار می‌آید. شرکت مذکور روابط بازرگانی متعددی با جمهوری اسلامی ایران دارد.
* ۶)شرکت [[لارسن و توبرو]] یکی از بزرگترین شرکت‌های مهندسی هند محسوب می‌شود. این شرکت در صنایع مختلف از جمله نفت و گاز، سیمان، خدمات مهندسی، مقاطعه‌کاری و غیره فعالیت دارد. مانند دیگر شرکتهای بزرگ هندی این شرکت نیز در بخش فناوری اطلاعات فعال می‌باشد.
خط ۱۲۲:
 
== آب و هوا ==
در مجموع هوای بمبئیمومبای گرم و شرجی است و مانند بسیاری از نقاط جنوبی و مرکزی هند دارای ۳ فصل می‌باشد:
* تابستان، که از فروردین شروع شده و تا اوایل خرداد ماه ادامه دارد در این فصل هوا بسیار گرم و درجه رطوبت بالا است.
* [[فصل باران‌های موسمی]] یا [[مانسون]] که از اوایل خرداد شروع و تا اوایل مهرماه اامه دارد و توأم با بارندگی‌های بسیار شدید و سیل آسا است.
* زمستان که از اواخر شهریور شروع و تا اوایل اسفند ادامه پیدا می‌کند. با توجه به هوای ملایم، (بین ۱۵ الی ۲۵ درجه) این فصل از توریستی‌ترین فصول بمبئیمومبای به شمار می‌رود.<ref name="وبگاه خبرگزاری فارس"/>
 
== اماکن تاریخی و دیدنی ==
[[پرونده:Mumbai Train Station.jpg|چپ|بندانگشتی|[[پایانه چاتراپاتی شیواجی]] در شهر بمبئیمومبای.]]
[[پرونده:Taj Mahal Palace Hotel at night.jpg|چپ|بندانگشتی| نمای [[هتل تاج محل]] در شب]]
[[پرونده:Highcourt.jpg|چپ|بندانگشتی| [[دادگاه عالی بمبئی]]، نمونه‌ای از معماری دوران استعمار بریتانیا]]
خط ۱۳۴:
[[پرونده:India-Elephanta-Carving.jpg|چپ|بندانگشتی| حجاری‌های شگفت‌انگیز در جزیره غار فیل‌ها]]
 
[[پرونده:Image-Mumbai fountain.jpg|چپ|بندانگشتی| مجسمه [[فلورا فانتین]] یا الهه گیاهان در میدان هوتاتما در بمبئیمومبای این مجسمه در سال ۱۸۶۴ ساخته شده]]
[[پرونده:Bombay-Stock-Exchange-2.jpg|چپ|بندانگشتی| [[بازار بورس بمبئی]] قدیمی‌ترین [[بازار بورس]] در آسیا]]
[[پرونده:Brabourne.jpg|چپ|بندانگشتی|[[استادیوم باربورنه]] از قدیمی‌ترین استادیوم‌های [[کریکت]] در بمبئی]]
[[پرونده:Mumbai Airport.jpg|چپ|بندانگشتی|[[فرودگاه بین‌المللی چاتراپاتی شیواجی]]]]
[[پرونده:Bolywood.jpg|چپ|بندانگشتی| [[بالیوود]] در بمبئیمومبای قرار دارد]]
 
طی یک سده حکومت [[بریتانیا]] بر این شهر ساختمانهای زیبا و مجلل و بناهای تاریخی متعددی از ایشان در این شهر بزرگ برجای مانده‌است.
* [[دروازه هند]] (Gate of India):
{{اصلی|دروازه هند}}
این بنا، که بازمانده دوران استعمار انگلیس است، در سال ۱۹۲۴ به عنوان یادبود سفر [[جورج چهارم]] پادشاه انگلستان و همسرش ملکه ماری ایجاد شد. شاه و ملکه، در سال ۱۹۱۱ به بمبئیمومبای سفر کرده بودند. در سال ۱۹۴۸ استعمارگران انگلیسی خاک هند را از همین دروازه ترک کردند. با توجه به این سابقه تاریخی، دروازه هند یکی از محبوب‌ترین محل‌ها برای گردهمائی [[گردشگر]]ان خارجی است. دروازه هند، در عین حال در کنار [[هتل تاج محل]] واقع شده که محل اقامت خارجی‌های ثروتمندتر است.
* [[موزه پرنس ویلز]]:
 
خط ۱۴۹:
* [[پایانه چاتراپاتی شیواجی]] یا ایستگاه ملکه ویکتوریا:
 
که بزرگ‌ترین ایستگاه قطار در بمبئیمومبای و یکی از بناهای دیدنی دوران [[استعمار بریتانیا]] است.<ref name="بمبئی تاریخ وتجارت">بمبئیمومبای تاریخ وتجارت</ref> این بنای زیبا به‌عنوان نمونهٔ کاملی از سبک [[گوتیک]] در معماری شناخته می‌شود<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&id_site=945| عنوان = Chhatrapati Shivaji Terminus (formerly Victoria Terminus)| تاریخ بازدید = اسفند ۱۳۸۸| تاریخ = ۱۲ اسفند ۱۳۸۸| ناشر = وب‌گاه رسمی | زبان = انگلیسی}}</ref> و اکنون با تأسیسات جانبی‌اش و با نام «ترمینال چاتراپتی شیواجی» (یا CST) مورد استفاده عموم است و ایستگاه اولیه و اصلی قطارهای بیرون شهری و درون شهری بمبئیمومبای به‌شمار می‌رود.
در سال [[۲۰۰۴ (میلادی)|۲۰۰۴]] میلادی، این بنا در [[فهرست میراث جهانی یونسکو]] به ثبت جهانی رسید.<ref name = WHS>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= UNESCO World Heritage |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= [http://www.worldheritagesite.org/sites/chhatrapatishivaji.html Chatrapati Shivaji Station] |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-12-03.</ref>
* [[دادگاه عالی بمبئی]]:
خط ۱۵۹:
* [[هتل تاج محل]]:
{{اصلی|هتل تاج محل}}
هتل مجلل و مدرنی است که روبروی [[دروازه هند]] در منطقهٔ «کُّلابه» قد علم کرده است. این هتل یکی از بناهای زیبا و دیدنی بمبئیمومبای و هند به شمار می‌رود و محل اقامت [[گردشگر]]ان ثروتمندتر است. در رشته [[حملات نوامبر ۲۰۰۸ در بمبئی]] این هتل در کانون حملات تروریستی بود و خسارات قابل توجهی دید که به سرعت بازسازی شد.
* [[دانشگاه بمبئی]]:
 
ساختمان این دانشگاه قدیمی که در نزدیکی دادگاه عالی واقع شده‌است دیدنی است و از شاهکارهای معماری سبک [[گوتیک]] در بمبئیمومبای است. قسمت کتابخانه و برج ساعت آن نمونه کوچکی از [[برج بیگ بن]] لندن است.<ref name="وبگاه خبرگزاری فارس"/>
* [[مجموعه هنری جهانگیر]]:
 
این گالری در ۱۹۵۲ توسط جامعه هنر بمبئیمومبای بنا گردید. امروزه به منظور نمایش آثار هنری برای همگان از آن استفاده می‌شود و مجموعاً دارای چهار سالن نمایش است.<ref name="وبگاه خبرگزاری فارس"/>
* [[کتابخانه دیوید ساسون]]:
 
کار احداث بنای کتابخانه در ۱۸۷۰ به پایان رسیده‌است. این بنا نیز در منطقه نزدیک دانشگاه بمبئیمومبای واقع است.<ref name="وبگاه خبرگزاری فارس"/>
* [[غار فیل‌ها]]:
 
یا غارهای الفانتا که آثار باستانی شگفت‌انگیزی در آنجاست. در جزیره‌ای به همین نام به فاصله‌ای حدود ۴۵ دقیقه با قایق یا کشتی تفریحی در جنوب بمبئیمومبای واقع شده که از طرف [[یونسکو]] به‌عنوان میراث فرهنگی اعلام شده‌است.<ref name="وبگاه خبرگزاری فارس"/> حرکت به سمت این جزیره که یه جزیرهٔ میمونها نیز شهرت دارد از دروازه هند و توسط قایق و کشتی‌های کوچک صورت می‌گیرد.
* [[حاجی علی درگاه]]:
{{اصلی|حاجی علی درگاه}}
خط ۱۷۷:
* [[زیارتگاه بهره‌ها]]:
 
مقبره دکتر [[سید ابومحمد طاهر سیف الدین]] پنجاه و یکمین دایی مطلق فرق [[فرقه بهره|بُهره‌ها]] در منطقه بندی بازار شهر بمبئیمومبای قرار دارد. دوره داعی وی ۵۳ سال بوده‌است. بنای این مقبره در سال ۱۹۷۵ توسط یک معمار مصری تکمیل شده و تمام دیواره‌ها از سنگ سفید ساخته شده‌است. داخل این مقبره ۱۱۴ نوع «بسم الله الرحمن الرحیم» در سنگ‌های قیمتی مانند الماس، لول، مرجان و غیره نوشته شده‌است. شعرهای نوشته شده توسط دکتر طاهر سیف الدین که چند تا از آن بدون نقطه و بدون الف نوشته شده در دیوارهای مقبره کنده کاری شده‌است.<ref name="وبگاه خبرگزاری فارس"/>
* [[مارین درایو]]:
 
خط ۱۸۶:
* [[مغول مسجد]]:
 
مسجد ایرانیان که به مغول مسجد مشهور است به‌وسیله شخصی بنام مرحوم حاج محمد شیرازی بیش از ۱۵۰ سال قبل بنا شده‌است. وی که از تجار ایرانی مقیم بمبئیمومبای بوده‌است، این مسجد را در محل [[امام باره]] رود نزدیک محله مسلمان نشین بندی بازار بنا نموده‌است. این مسجد یکی از مهمترین مراکز تشیع در بمبئیمومبای و حتی در هند محسوب می‌گردد. طبق [[وقف نامه|وقف‌نامه]] موجود، متولیان این مسجد را اعضای [[خانواده نمازی شیرازی]] تشکیل می‌دهند و در گذشته پیوسته پیشنماز این مسجد نیز فردی ایرانی بوده‌است. اما در حال حاضر اشخاصی از شهرها و ایالت‌های مختلف هند این وظیفه را بعهده دارند. این مسجد دارای موقوفات و ساختمانهای متعددی است که پشتیبانی مالی این مکان به‌شمار می‌روند.<ref name="وبگاه خبرگزاری فارس"/>
* [[چپاتی]]:
 
خط ۱۹۵:
* بازار [[کَرافت مارکت]]:
 
یکی از قدیمی‌ترین بازارهای بمبئیمومبای است.<ref name="بمبئی تاریخ وتجارت">بمبئی تاریخ وتجارت</ref> این بازار در کنار دیگر بازارهای سنتی و انبوه فروشگاه‌های بزرگ و چند ملیتی امروزی، هنوز رونق خود را حفظ کرده‌است.
* [[بازارهای بمبئی]]:
 
افزون بر بازار تاریخی کرافت مارکت در شهر بمبئیمومبای بازارهای متعددی وجود دارد که اغلب به فروش منسوجات، پوشاک، [[صنایع دستی]]، مصنوعات و زیورآلات طلا و نقره و غیره در این شهر بزرگ، پرجمعیت و پر رونق اشتغال دارند. مانند [[بهیندی]] بازار، بازار [[کُلابه]] و بازار [[بندیرا]]. شهر بمبئیمومبای به عطر «دهن العود»، «عود»، «صندل»، «مسک» و «عنبر» مشهور است.<ref name="بمبئی تاریخ وتجارت">بمبئی تاریخ وتجارت</ref> همچنین انبوه بازارهای مدرن و فروشگاه‌های [[برند]]های مشهور جهانی در این شهر به فراوانی یافت می‌شوند.
 
افزون براین هم‌اکنون بسیاری از مراکز جدید و ساختمان‌های نوین جزو دیدنی‌های این شهر بزرگ به‌شمار می‌روند.
 
== آموزشی ==
شهر بمبئیمومبای از مراکز مهم فرهنگی و آموزشی هندوستان محسوب می‌شود. مراکز آموزش عالی زیادی در این شهر به تربیت دانشجو در رشته‌های گوناگون و مقاطع مختلف مشغول هستند. [[دانشگاه بمبئی]] یکی از دانشگاه‌های بزرگ و بسیار قدیمی است که به لحاظ تنوع رشته‌های تحصیلی یکی از بزرگترین دانشگاه‌های دنیا محسوب می‌شود. علاوه بر آن [[موسسات فناوری هندوستان|موسسه هندی فناوری بمبئیمومبای]] یا IIT Bombay که معتبرترین دانشگاه‌های فنی هند و یکی از معتبرترین دانشگاه‌های هند و دنیا به‌شمار می‌رود. همچنین [[انستیتوی فناوری ورماتا جیجابای]] به همراه صدها دانشگاه، کالج و مؤسسه معتبر آموزشی دیگر در این شهر فعال هستند.<ref name="ویکی‌پدیای انگلیسی"/>
 
== ادیان ==
از نظر ادیان مختلف، حدود ۸۱ درصد جمعیت در ایالت مهاراشترا [[هندو]]، ۱۶ درصد [[مسلمان]]، [[مسیحیت]] ۱ درصد، [[جینیسم]] ۱ درصد، و ادیان دیگر مانند [[زرتشتی]] و [[یهودی]] مجموعاً ۱ درصد ترکیب جمعیتی را تشکیل می‌دهند.
مسلمانان این ایالت را فرق [[سنی]]، [[شیعه ۱۲ امامی]]، [[شیعه ۶ امامی]] یا [[بوهره]]، [[آقاخان]] یا [[اسماعیلی]] و [[وهابی]] تشکیل می‌دهند. تعداد مسلمانان شهر بمبئیمومبای ۴ میلیون نفر برآورد شده‌است. از این تعداد حدود پانصد هزار نفر شیعه ۱۲ امامی و ۲۰۰ هزار نفر شیعه ۶ امامی هستند.<ref name="وبگاه خبرگزاری فارس"/>
 
افزون بر اکثریت قاطع [[هندو]]ها حضور [[مسلمان]]ان و اقلیت [[زرتشتی]] (که با جمعیتی بیشتر از ۹۰هزار تن از کوچکترین جماعتهای مذهبی هندوستان به شمار می‌روند و با نام [[پارسیان هند|پارسیان]] شناخته می‌شوند.<ref name="رادیو زمانه"/>) در این شهر مشهود است.
خط ۲۲۸:
[[متروی بمبئی]] در سال ۲۰۱۴ تأسیس شده و هم‌اکنون دارای ۱ خط و ۱۲ ایستگاه می‌باشد.
 
== ایرانیان در بمبئیمومبای ==
ایرانیان مقیم بمبئیمومبای به دو دستهٔ ایرانیان مهاجر یا مقیم و دانشجویان مشغول به تحصیل در این منطقه تقسیم می‌شوند:
 
=== ایرانیان مهاجر ===
اغلب ایرانیان مهاجر که اکنون مقیم [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] هندوستان هستند از اهالی پیشین شهرستانهای [[یزد]]، [[تفت]] و روستاهای مجاور و برخی از شهرهای [[استان فارس]] یا جنوب ایران هستند. محل سکونت اکثر ایرانیان مهاجر شهرهای بمبئیمومبای و [[پونا]] می‌باشد این عده در ۹۰ سال گذشته به مرور اقدام به مهاجرت به هندوستان نموده‌اند.
 
براساس شواهد تاریخی، موثرترین عامل مهاجرت ایرانیان به هند وقوع دو دوره خشکسالی در اوایل قرن اخیر در مناطق مرکزی ایران بوده‌است. در ابتدای مهاجرت، اکثر ایرانیان در مشاغلی همچون چای فروشی که یکی از تولیدات عمده هند می‌باشد و نیز در مشاغل دیگری چون اغذیه فروشی و قهوه‌خانه‌داری فعال بوده‌اند. این مشاغل بطور سنتی از پدران به فرزندان به ارث رسیده‌است. لازم است ذکر شود در حال حاضر درصد تعدادی از ایرانیان مقیم دارای تحصیلات عالی در مقاطع دکتری، فوق لیسانس و لیسانس می‌باشند.
 
ایرانیان مقیم بمبئیمومبای از مشکلاتی که گریبانگیر مهاجرین ایرانی در دیگر [[فهرست کشورهای مستقل|کشورهای]] جهان است نیز مصون نیستند. به‌عنوان نمونه می‌توان از فاصله‌ای که بین نسل دوم و سوم ایرانیان مهاجر با زبان و فرهنگ ایرانی ایجاد شده‌است نام برد.
 
اگرچه ۹۰ سال از مهاجرت ایرانیان به هند می‌گذرد، اما آنها عمدتاً علاقه‌مند به حفظ هویت ایرانی خود هستند و در این راستا خود را قویا به اخلاق و فرهنگ ایرانی پایبند می‌دانند. البته داشتن شناسنامه ایرانی و گذرنامه هندی تقاضای روادید آنها را برای سفر به ایران با مشکل مواجه کرده‌است.
 
دو تشکل ایرانیان در شهرهای بمبئیمومبای و پونا از گذشته فعالیت داشته‌اند. [[انجمن شیعیان اثنی‌عشری یزدیان مقیم]] (فتوت) در شهر بمبئیمومبای (تأسیس در سال ۱۹۲۸) و نیز [[انجمن شیعیان اثنی‌عشری یزدیان مقیم پونا]] (حمیت) با در دست داشتن موقوفات به جا مانده محل مناسبی جهت فعالیت‌های مذهبی و اجتماعی ایرانیان مهاجر بوده‌اند.
 
بخش دیگری از مهاجران ایرانی که در طی دهه‌های اخیر به هند و به‌ویژه منطقه غرب هند مهاجرت کرده‌اند زرتشتیان می‌باشند. این گروه نیز تشکلی به نام انجمن زرتشتیان ایرانی برای خود سامان داده‌اند و دارای روابط نزدیکی با پارسیان هند می‌باشند.<ref name="وبگاه خبرگزاری فارس"/>
 
=== دانشجویان ایرانی ===
تعداد کل دانشجویانی که در حال حاضر در بمبئیمومبای و پونا تحصیل می‌کنند بیش از ۳۵۰۰ نفر تخمین زده می‌شود (برای ۲۵۰۰ نفر در کنسولگری ایران در بمبئیمومبای پرونده دانشجویی وجود دارد) که اغلب آنان در [[پونا]] مشغول به تحصیل هستند. شهر پونا در ۱۵۰ کیلومتری شهر مومبای از مراکز مهم علمی [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] هند محسوب می‌شود. به دلیل آب و هوای معتدل و مطلوب و همچنین سابقه حضور ایرانیان در پونا اکثر دانشجویان ایرانی جذب دانشگاه‌های این شهر می‌شوند که در سالهای اخیر سیر صعودی قابل توجهی را شاهد هستیم.<ref name="وبگاه خبرگزاری فارس"/>
 
== سازمان‌های جمهوری اسلامی ایران مستقر در بمبئیمومبای ==
افزون بر [[سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در بمبئی]] که قدیمی‌ترین سرکنسولگری ایران در خارج از [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] است، ارگانهای زیر وابسته به دولت ایران در بمبئیمومبای فعال هستند:
 
۱- ''خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران''
 
خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در بمبئیمومبای در سال ۱۳۳۵ شروع به فعالیت نموده‌است. در این سال بخشی از مدرسه متعلق به پارسیان هند جهت ترویج زبان فارس به دولت وقت ایران تحویل گردید و بعد از چند سال به خانه فرهنگ تغییر نام داد. پس از انقلاب اسلامی عمده فعالیت این مرکز علاوه بر زبان فارس ترویج شعائر انقلاب اسلامی بوده و با توجه به گستردگی حوزه امور فرهنگی در جنوب هند امور مربوط به این منطقه از هند توسط دفتر فوق انجام می‌پذیرد.
 
۲- ''دفتر هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران''
 
از حدود ۴۰ سال پیش با برقراری پرواز مستقیم بین [[تهران]] و بمبئیمومبای فعالیت [[ایران ایر]] در هند شروع شد. در حال حاضر روزهای جمعه و سه شنبه یک پرواز رفت و برگشت بین تهران و بمبئیمومبای وجود دارد.
 
۳- ''کشتیرانی ایران و هند (کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران)''
خط ۲۶۴:
۴- ''دفتر بازرگانی پتروشیمی''
 
این دفتر از سال ۱۳۷۶ همزمان با دفاتر پتروشیمی در لندن، هامبورگ، دبی، سنگاپور، شانگهای و پکن در بمبئی،مومبای، افتتاح گردید. ماهیت دفتر عمدتاً بازاریابی محصولات پتروشیمی و فروش آن است.
 
۵- ''مدرسه بمبئیمومبای و مجتمع آموزشی شهر پونا''
 
مدرسه بمبئیمومبای در محل ساختمان قدیمی سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران موسوم به چرچگیت مستقر می‌باشد. علاوه بر آن در مجتمع آموزشی شهر پونا تعداد بیشتری دانش آموز رسمی در مقاطع مختلف و تعدادی بطور مستمع آزاد در مقاطع دبیرستان مشغول هستند که ۱۱ دبیر مسئولیت آموزشی آنها را بعهده دارند.
 
۶- ''شرکت ملی نفت ایران NIOC''
 
مطالعات اولیه در خصوص تأسیس دفتر و نیز اخذ مجوزهای مربوطه انجام شده و به زودی دفتر شرکت فوق در بمبئیمومبای افتتاح خواهد شد.
 
== حملات تروریستی ۲۰۰۸ ==
{{اصلی|حملات نوامبر ۲۰۰۸ در بمبئی}}
شهر بمبئیمومبای به عنوان یکی از مراکز عمده تجاری، فرهنگی و گردشگری هند همواره یکی از اهداف حملات تروریستی بوده است از جمله یک رشته حملات همزمان مسلحانه در ۲۶ نوامبر ۲۰۰۸ در شهر بمبئیمومبای صورت گرفت که موجب کشته شدن بیش از ۱۹۵ نفر شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/world/2008/11/081128_nh_mumbai_scenes.shtml|عنوان=پایان گروگان گیری در یکی از هتل‌های بمبئی|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی}}</ref> دستکم ۱۰ منطقه در این شهر به طور همزمان مورد حمله واقع شدند. [[پایانه چاتراپاتی شیواجی]]، هتل‌های مجلل نظیر [[هتل کاخ تاج‌محل|هتل تاریخی تاج محل]] و هتل پنج ستارهٔ اوبروی، یک بیمارستان، یک مرکز یهودیان متعلق به [[خبد|سازمان خبد]]،<ref>[http://www.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1227702336066&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull State official: 8 hostages freed from Mumbai Chabad House] (''[[اورشلیم پست|The Jerusalem Post]]'')</ref> یک سینما، یک بار و اداره پلیس و چند مرکز اداری-تجاری دیگر از این جمله‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3824513,00.html|عنوان=عملیات زنجیره‌ای ترور در هند|ناشر=دویچه وله فارسی}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/world/2008/11/081126_pm_shooting_mumbai.shtml|عنوان=حملات مرگبار بمبئی را به لرزه درآورد|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی}}</ref>
 
== نگارخانه ==
<center>
<gallery>
پرونده: Mumbai Skyline1.jpg | [[عکس هوایی|عکسی هوایی]] از کلان شهر بمبئیمومبای
| پایانه چاتراپاتی شیواجی در شب
<!-- توضیح شد زیرا تصویر حذف شده‌است.: پرونده: BREECH CANDI.jpg| سر در ورودی [[بیمارستان بریچ کندی]] مربوط به [[پارسیان هند]] -->
| فلورا فانتین
پرونده:Kanheri-stupa1.jpg | [[غار کنهری]] در بمبئیمومبای که در زمان گذشته مرکزی برای [[بودائی]]ان غرب هند بود.
پرونده: Brabourne.jpg | استادیوم ورزشی باربورنه در بمبئیمومبای
پرونده:Bombay Stock Exchange.jpg | ساختمان بورس سهام بمبئیمومبای
پرونده: Rajabai Tower.jpg | برج [[راجابای]] در [[دانشگاه بمبئی]]
پرونده: Dharavi Slum in Mumbai.jpg | منطقه داراوی دومین بزرگترین [[زاغه]]نشین دنیا
خط ۳۰۲:
{{ویکی‌انبار-رده|Mumbai}}
{{ویکی گفتاورد}}
* بنشاهی، اردشیر، ''بمبئی تاریخ وتجارت''، چاپ مطبعه محمدی، بمبئی،مومبای، سال ۱۹۳۰ میلادی، به زبان اردو.
* [[:بمبئی]]
* [http://www.radiozamaneh.com/dariush/2007/12/post_119.html گزارش داریوش رجبیان در وبگاه رادیو زمانه]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/بمبئی»