شهاب‌الدین اشراقی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ویرایش و تصحیح
ویرایش و تصحیح کلی
خط ۱۰۲:
حاصل این ازدواج هفت فرزند به نام‌های: [[نفیسه اشراقی|نفیسه]]، [[زهرا اشراقی|زهرا]]، [[نعیمه اشراقی|نعیمه]]، [[علی اشراقی|علی]]، [[عاطفه اشراقی|عاطفه]]، [[محمدتقی اشراقی|محمدتقی]] و [[مرتضی اشراقی (خاندان خمینی)|مرتضی]] می‌باشد.
 
'''== تحصیلات:''' ==
ویشهاب‌الدین اشراقی پس از گذراندن دبیرستان وارد [[حوزه علمیه قم]] شد. واو دوره ادبیات و منطق و تفسیر را از پدرش آموخت و فلسفه را نزد [[علامه طباطبایی]] گذراند و درس خارج فقه و اصول را نزد استادان نامداری همچون:[[حائری یزدی]]، [[سید محمد محقق داماد]]، [[سید حسین طباطبایی بروجردی]] و [[سید روح‌الله خمینی]] حاضر شد و به مقام [[مجتهد|اجتهاد]] دست یافت. وی همچنین به [[زبان فرانسوی|زبان فرانسه]] نیز تسلط داشت.
 
== فعالیت سیاسی ==
وی پس از گذراندن دبیرستان وارد حوزه علمیه قم شد و دوره ادبیات و منطق و تفسیر را از پدرش آموخت و فلسفه را نزد [[علامه طباطبایی]] گذراند و درس خارج فقه و اصول را نزد استادان نامداری همچون:[[حائری یزدی]]، [[سید محمد محقق داماد]]، [[سید حسین طباطبایی بروجردی]] و [[سید روح‌الله خمینی]] حاضر شد و به مقام اجتهاد دست یافت. وی همچنین به زبان فرانسه نیز تسلط داشت.
شهاب الدین اشراقی با شروع نهضت انقلاب اسلامی به جمع یاران روح‌الله خمینی پیوست و با تبعید روح‌الله خمینی و [[سید مصطفی خمینی|مصطفی خمینی]] به [[ترکیه]] و سپس نجف،[[نجف]]، مسئولیت دفتر وی را در [[قم]] به عهده گرفت و به همین دلیل توسط [[ساواک]] دستگیر و در سال ۱۳۴۴ به مدت ۵ سال به [[همدان]] تبعید شد.
 
شهاب الدین اشراقی با شروع نهضت انقلاب اسلامی به جمع یاران روح‌الله خمینی پیوست و با تبعید روح‌الله خمینی و مصطفی خمینی به ترکیه و سپس نجف، مسئولیت دفتر وی را در قم به عهده گرفت و به همین دلیل توسط ساواک دستگیر و در سال ۱۳۴۴ به مدت ۵ سال به همدان تبعید شد.
شهاب الدین اشراقی پس از پایان دوران پنج ساله تبعید و بازگشت به قم و نیز در آستانه آغاز مبارزات مردم و با گرم شدن تنور مبارزات مردمی نقش مهم‌تری را به عنوان امین و وکیل تام‌الاختیار رهبر نهضت اسلامی به عهده گرفت. وی در حقیقت یکی از حلقه‌های وصل نجف و ایران به‌شمار می‌رفت و خصوصاً پس از به دست گرفتن دوباره اداره دفتر روح‌الله خمینی در قم، وظیفه سنگین‌تر حمایت از خانواده زندانیان سیاسی را نیز انجام می‌داد.
با هجرت روح‌الله خمینی از نجف به [[نوفل‌لوشاتو|نوفل لوشاتو]] فرانسه،[[فرانسه]]، شهاب الدین اشراقی نیز به نوفل لوشاتوآنجا رفت و تا بازگشت روح‌الله خمینی به ایران، بعنوان امین و وکیل کنارش ماند.
 
'''== مسئولیت‌ها:''' ==
داماد ارشد روح‌الله خمینی ۹ مأموریت مهم را بنا به خواسته وی انجام داد. وی با اینکه یک بار در سال ۵۸ سکته قلبی کرد و نیاز به استراحت داشت اما از انجام ماموریتهاییماموریت‌هایی که روح‌الله خمینی به دوش وی می‌گذاشت دریغ نورزید و بالاخره جان خود را نیز در راه انجام یکی از این ماموریتهاماموریت‌ها گذاشت. شاید عدم قبول وی برای پذیرش مسولیت ریاست [[شورای عالی قضایی]] که از سوی روح‌الله خمینی به ایشاناو پیشنهاد شده بود و انجام کارهای سخت و بی هیاهوبی‌هیاهو، دلیلی مهم باشد بربرای علو طبع و تواضع او باشد.
 
شهاب الدین اشراقی در رابطه با عدم پذیرش مسولییت ریاست شورای عالی قضایی طی مصاحبه ای که با روزنامه کیهان مورخه ۲۵ اسفند ۵۸ داشت بیان می‌کند: «من تاکنون هیچ پست اجرایی را که بارها به من پیشنهاد شده‌است نپذیرفته ام،نپذیرفته‌ام، حتی شغل آقای [[سید محمد بهشتی|دکتر بهشتی]] (ریاست شورایعالی قضایی) را امام به من توصیه فرمودند که من قبول نکردم».
داماد ارشد روح‌الله خمینی ۹ مأموریت مهم را بنا به خواسته وی انجام داد. وی با اینکه یک بار در سال ۵۸ سکته قلبی کرد و نیاز به استراحت داشت اما از انجام ماموریتهایی که روح‌الله خمینی به دوش وی می‌گذاشت دریغ نورزید و بالاخره جان خود را نیز در راه انجام یکی از این ماموریتها گذاشت. شاید عدم قبول وی برای پذیرش مسولیت ریاست شورای عالی قضایی که از سوی روح‌الله خمینی به ایشان پیشنهاد شده بود و انجام کارهای سخت و بی هیاهو دلیلی مهم باشد بر علو طبع و تواضع او باشد.
شهاب الدین اشراقی در رابطه با عدم پذیرش مسولییت ریاست شورای عالی قضایی طی مصاحبه ای که با روزنامه کیهان مورخه ۲۵ اسفند ۵۸ داشت بیان می‌کند: «من تاکنون هیچ پست اجرایی را که بارها به من پیشنهاد شده‌است نپذیرفته ام، حتی شغل آقای دکتر بهشتی (ریاست شورایعالی قضایی) را امام به من توصیه فرمودند که من قبول نکردم».
 
شهاب الدین اشراقی در برههٔ حساس بعد از انقلاب اسلامی به نمایندگی و دستور روح‌الله خمینی برای بررسی معضلات و مشکلات و حوادث پیش آمده مسوولیت‌های خطیری را بر عهده گرفت که از آن جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
خط ۱۲۸:
* عضو هیئت سه نفره حل اختلاف قوا
 
هیئت سه نفره حل اختلاف یکی از حساس‌ترین مأموریت‌های شهاب الدین اشراقی،اشراقی نمایندگیبود. رئیس‌جمهوراو به نمایندگی [[ابوالحسن بنی‌صدر]] رئیس‌جمهور وقت در هیئت سه نفره حل اختلاف مسئولان مملکتی بودشرکت می‌کرد. این مأموریت که به توصیه و تأکید روح‌الله خمینی انجام گرفت، در تاریخ ۱۹/۱/۱۳۶۰ آغاز شد و در تاریخ ۲۵/۳/۱۳۶۰ به پایان رسید. این دو ماه و شش روز از دوره‌های پرالتهاب تاریخ سیاسی کشور محسوب می‌شدمی‌شود و با تلخی بسیاری برای شهاب الدینشهاب‌الدین اشراقی همراه بود و شاید تنها مأموریتی محسوب می‌شد که به سرانجام مورد نظر وی نرسید.
هیئت سه نفره حل اختلاف
یکی از حساس‌ترین مأموریت‌های شهاب الدین اشراقی، نمایندگی رئیس‌جمهور ابوالحسن بنی‌صدر در هیئت سه نفره حل اختلاف مسئولان مملکتی بود. این مأموریت که به توصیه و تأکید روح‌الله خمینی انجام گرفت، در تاریخ ۱۹/۱/۱۳۶۰ آغاز شد و در تاریخ ۲۵/۳/۱۳۶۰ به پایان رسید. این دو ماه و شش روز از دوره‌های پرالتهاب تاریخ سیاسی کشور محسوب می‌شد و با تلخی بسیاری برای شهاب الدین اشراقی همراه بود و شاید تنها مأموریتی محسوب می‌شد که به سرانجام مورد نظر وی نرسید.
 
ریشه درگیری‌های این دوره به اختلاف دیدگاه‌های رئیس‌جمهور و رؤسای قوای دیگر مربوط می‌شد. پیشترپیش‌تر [[محمدرضا مهدوی کنی]] به نمایندگی از سوی روح‌الله خمینی و [[محمد یزدی]] به نمایندگی از سوی دو قوه ([[سید محمد بهشتی|بهشتی]] ریاست شورای عالی قضایی، [[اکبر هاشمی رفسنجانی|هاشمی رفسنجانی]] رئیس قوه مقننه و [[محمدعلی رجایی]] نخست‌وزیر) انتخاب شده بودند و قرار بر این بود که این گروه به اقوال و اعمال هر یک از طرف‌ها که موجب اختلاف و تشنج در کشور می‌شود، رسیدگی نمایند و ابتدا با شور و حکمیت به نتیجه برسند و سپس با تذکر به خاطی از تکرار موارد مشابه جلوگیری نمایند و در صورت تکرار اقدامات دیگری را انجام دهند. در تمام موارد هم دادستان کل کشور ([[سید عبدالکریم موسوی اردبیلی|عبدالکریم موسوی اردبیلی]]) را در جریان بگذارند.
 
با ابلاغ حکم محمدرضا مهدوی کنی، روح‌الله خمینی پیام نسبتاً مفصلی خطاب به مردم ایران صادر کرد که در آن ضمن اشاره به وضعیت حساس کشور، هفت تذکر را پیرامون ضرورت حفظ وحدت مطرح نمود که نشان‌دهنده حساسیت فوق‌العاده وی نسبت به اختلافات بود. از همین رو شهاب الدین اشراقی با وجود آنکه شأنی اجل بر نمایندگی هر یک از طرف‌های درگیری داشت، به دلیل شرایط حساس و جنگی و به خاطر توصیه و تأکید و فرمان روح‌الله خمینی، نمایندگی رئیس‌جمهور را پذیرفت و بدین ترتیب شخصیتی که همواره به عنوان فردی بی‌طرف، مستقل و نماینده ویژه رهبر انقلاب اسلامی مشهور بود، با وجود احترام قلبی به تمام جناح‌های مملکتی، مسئولیتی را پذیرفت که قلباً به آن راضی نبود.{{مدرک|date=نوامبر ۲۰۱۷}}
تا پیش از آنکه شهاب الدینشهاب‌الدین به عنوان نماینده رئیس‌جمهور در هیئت سه نفره حل اختلاف انتخاب شود، رابطه مسالمت‌آمیزی با گروه‌های مختلف حاکم در کشور داشت؛ رئیس‌جمهور نیز درآن زمان علاوه بر ریاست قانونی، از سوی روح‌الله خمینی به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح انتخاب شده بود و شهاب الدینشهاب‌الدین اشراقی نیز علی الاصول با ایشان رابطه حسنه‌ای داشت. به هر حال جلسات هیئت سه نفره حل اختلاف جلساتی را برگزار می‌کند ولی به دلایل متعدد رئیس جمهور روز به روز از روح‌الله خمینی دورتر می‌شود.
 
در همین ایام صدوبیستصد و بیست تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی با امضای نامه‌ای خواستار رسیدگی به کفایت سیاسی رئیس‌جمهور می‌شوند. متعاقب بالاگرفتن بحران و به بن‌بست رسیدن کار هیئت سه نفره حل اختلافاختلاف، در ساعت ۲۲ و ۲۵ دقیقه روز دوشنبه ۲۵/۳/۱۳۶۰، دفتر روح‌الله خمینی، متن استعفانامه شهاب الدین اشراقی، ازنمایندگیاز نمایندگی رئیس‌جمهور، ابوالحسن بنی صدر را به شرح زیر در اختیار [[ایرنا|خبرگزاری پارس]] قرار داد:
متن استعفانامه به شرح زیر است:
 
{{گفتاورد|بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
مردم شریف ایران، من با اجازه حضرت امام مدظله‌العالی نمایندگی آقای بنی‌صدر را برای هیئت حل اختلاف پذیرفتم، تا بلکه او را به راه قانون بیاورم، ولی متأسفانه نشد که نشد. بعضی از اطرافیان ایشان به قدری وابسته‌اند و خطرناک که هیچ شکی نیست که هر چه می‌شود درست در خط اجانب است. چقدر امام امت او را موعظه کردند که بر خلاف قانون نکن. دیدید که نگذاشتند گوش کند. من انشاءالله در یک مصاحبه تمام چیزهایی را که از نزدیک خود شاهد آن بوده‌ام، برای مردم مبارز ایران شرح خواهم داد، ولی فعلاً از نمایندگی او استعفا می‌نمایم.|شهاب‌الدین اشراقی {{سخ}} ۲۵/۳/۶۰|}}
 
مردم شریف ایران، من با اجازه حضرت امام مدظله‌العالی نمایندگی آقای بنی‌صدر را برای هیئت حل اختلاف پذیرفتم، تا بلکه او را به راه قانون بیاورم، ولی متأسفانه نشد که نشد. بعضی از اطرافیان ایشان به قدری وابسته‌اند و خطرناک که هیچ شکی نیست که هر چه می‌شود درست در خط اجانب است. چقدر امام امت او را موعظه کردند که بر خلاف قانون نکن. دیدید که نگذاشتند گوش کند. من انشاءالله در یک مصاحبه تمام چیزهایی را که از نزدیک خود شاهد آن بوده‌ام، برای مردم مبارز ایران شرح خواهم داد، ولی فعلاً از نمایندگی او استعفا می‌نمایم.
شهاب‌الدین اشراقی ـ ۲۵/۳/۶۰
 
در پی استعفای شهاب الدین اشراقی، هیئت سه نفره منحل شد و روز بیست و ششم خرداد ماه سال ۱۳۶۰ مجلس شورای اسلامی نیز دو فوریتی طرح ۱۲۰ نماینده را مبنی بر عدم کفایت سیاسی ریاست‌جمهوری تصویب کرد.
 
== درگذشت ==
'''آثار'''
شهاب الدین اشراقی یکبار در بهمن ماه ۱۳۵۸ بر اثر [[سکته قلبی]] بستری شد،شد. سکته دوم وی در مأموریتی که از سوی روح‌الله خمینی برای رسیدگی به خانواده بازماندگان [[کودتای نوژه|اتفاقات نوژه]] به وی محول شده بود در مرداد ماه سال ۱۳۶۰ در شهر [[همدان]] رخ داد و پس از یک دوره بیماری در ۲۱ شهریور ماه سال ۱۳۶۰ درگذشت و در مسجد بالاسر [[حرم فاطمه معصومه]] مدفون گردید. از وی چهار دختر و سه پسر به نام‌های: [[زهرا اشراقی|زهرا]]، عاطفه، نفیسه، [[نعیمه اشراقی|نعیمه]]، محمدتقی، علی و [[مرتضی اشراقی]] به‌جامانده‌است.
 
از وی چهار دختر و سه پسر به نام‌های: [[زهرا اشراقی|زهرا]]، عاطفه، نفیسه، [[نعیمه اشراقی|نعیمه]]، محمدتقی، علی و [[مرتضی اشراقی]] به‌جامانده‌است.
شهاب الدین اشراقی در کنار فعالیت‌های سیاسی ـ اجتماعی، از فعالیت‌های علمی نیز دریغ نمی‌کردند. حاصل زحمات وی تألیف چندین کتاب فقهی و تفسیری و کلامی بود که هر یک ابعادی از اندیشه وی را نمایان می‌سازد.
 
# کتاب «سخن حق» (در پنج مجلد) که با شیوه ای نوین و منحصر بفرد در تفسیر قرآن کریم نگاشته شده‌است.
# کتاب «چهره‌های درخشان» که شرحی مبسوط در رابطه با آیه تطهیر می‌باشد.
# کتاب «پاسداران وحی» که نقدی بر کتاب «شهید جاوید» مرحوم صالحی نجف آبادی می‌باشد.
# کتاب «حقیقت جهاد در مکتب اسلام» که پیرامون مبحث جهاد بحث شده‌است.
# شرح و تعلیقة بر کتب عروة الوثقی و الوسیلة النجاة
این آثار توسط فرزندش [[مرتضی اشراقی]] پس از بازنگری و تحقیقات علمی چاپ و در اختیار عموم قرار گرفته‌است.
 
'''زمان فوت:'''
 
شهاب الدین اشراقی یکبار در بهمن ماه ۱۳۵۸ بر اثر سکته قلبی بستری شد، سکته دوم وی در مأموریتی که از سوی روح‌الله خمینی برای رسیدگی به خانواده بازماندگان اتفاقات نوژه به وی محول شده بود در مرداد ماه سال ۱۳۶۰ در شهر همدان رخ داد و پس از یک دوره بیماری در ۲۱ شهریور ماه سال ۱۳۶۰ درگذشت و در مسجد بالاسر [[حرم فاطمه معصومه]] مدفون گردید. از وی چهار دختر و سه پسر به نام‌های: [[زهرا اشراقی|زهرا]]، عاطفه، نفیسه، [[نعیمه اشراقی|نعیمه]]، محمدتقی، علی و [[مرتضی اشراقی]] به‌جامانده‌است.
 
== آثار ==
شهاب الدین اشراقی در کنار فعالیت‌های سیاسی ـ اجتماعی، از فعالیت‌های علمی نیز دریغ نمی‌کردندنمی‌کرد. حاصل زحمات وی تألیفاو چندین کتاب فقهی و تفسیری و کلامی بودتالیف کرد که هر یک ابعادی از اندیشه وی را نمایان می‌سازد.
<ref>[http://www.irdc.ir/news.asp?id=3727 مرکز اسناد انقلاب اسلامی - تصاویری از مرحوم آیت الله شهاب‌الدین اشراقی (داماد امام خمینی)<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
# [http://www.jamaran.ir/بخش-فقه-حقوق-10/23140-زندگی-نامه-مرحوم-آیت-الله-حاج-شیخ-شهاب-الدین-اشراقی کتاب «سخن حق» (در پنج مجلد ) که با شیوه ای نوین و منحصر بفرد در تفسیر قرآن کریم نگاشته شده‌است.]
# [http://www.jamaran.ir/بخش-فقه-حقوق-10/23140-زندگی-نامه-مرحوم-آیت-الله-حاج-شیخ-شهاب-الدین-اشراقی کتاب «چهره‌های درخشان» که شرحی مبسوط در رابطه با آیه تطهیر می‌باشد.]
سطر ۱۶۸ ⟵ ۱۵۵:
# [http://www.jamaran.ir/بخش-فقه-حقوق-10/23140-زندگی-نامه-مرحوم-آیت-الله-حاج-شیخ-شهاب-الدین-اشراقی کتاب «حقیقت جهاد در مکتب اسلام» که پیرامون مبحث جهاد بحث شده‌است.]
# [http://www.jamaran.ir/بخش-فقه-حقوق-10/23140-زندگی-نامه-مرحوم-آیت-الله-حاج-شیخ-شهاب-الدین-اشراقی شرح و تعلیقة بر کتب عروة الوثقی و الوسیلة النجاة]
این آثار توسط فرزندش [[مرتضی اشراقی]] پس از بازنگری و تحقیقات علمی چاپ و در اختیار عموم قرار گرفته‌است.
 
{{تبارنامه سید روح‌الله خمینی}}