بانکداری الکترونیک: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
برچسب‌ها: حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار برداشتن بخش بزرگی از صفحه ویرایشگر دیداری |
جز ویرایش 188.159.54.224 (بحث) به آخرین تغییری که Yamaha5Bot انجام داده بود واگردانده شد |
||
خط ۱:
{{تجارت الکترونیک}}
[[پرونده:Différents modèles de lecteurs de cartes bancaires.jpg|320px|بندانگشتی|دستگاه توکن امنیتی برای بانکداری برخط.]]
مولر (۲۰۰۸)، بانکداری الکترونیک را استفاده بانکها از [[اینترنت]] برای ارائه خدمات بانکی به مشتریان و استفاده مشتریان از اینترنت برای ساماندهی، کنترل و انجام تراکنش بر روی حسابهای بانکی خود تعریف می‌کند.<ref name="moghadasi">مقدسی، ۱۳۸۹</ref> با این حال، برخی از صاحبنظران تعری'''تگاههای خودپرداز'''▼
'''بانکداری الکترونیک''' یا '''برخط''' یا '''اینترنتی'''، عبارت است از فراهم آوردن امکاناتی برای کارکنان در جهت افزایش سرعت و کارایی آنها در ارائه خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرایندهای بین شعبه‌ای و بین بانکی در سراسر دنیا و ارائه امکانات [[سخت‌افزار|سخت‌افزاری]] و [[نرم‌افزار|نرم‌افزاری]] به مشتریان که با استفاده از آنها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در هر ساعت از شبانه روز (۲۴ ساعته) از طریق کانالهای ارتباطی ایمن و با اطمینان عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند.
به عبارت دیگر بانکداری الکترونیکی استفاده از [[فناوری‌های پیشرفته]] نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مبتنی بر شبکه و مخابرات برای تبادل منابع و اطلاعات مالی به صورت الکترونیکی است و نیازی به حضور فیزیکی مشتری در شعبه نیست.
به مشتریان اجازه می‌دهد تا معاملات اقتصادی را در یک وبسایت امن به طرقی مثل کارهای خرده بانکی یا بانک مجازی، [[موسسه مالی و اعتباری]] یا شرکتهای [[ساخت و ساز]] انجام دهند.
== تعریف ==
▲مولر (۲۰۰۸)، بانکداری الکترونیک را استفاده بانکها از [[اینترنت]] برای ارائه خدمات بانکی به مشتریان و استفاده مشتریان از اینترنت برای ساماندهی، کنترل و انجام تراکنش بر روی حسابهای بانکی خود تعریف می‌کند.<ref name="moghadasi">مقدسی، ۱۳۸۹</ref> با این حال، برخی از صاحبنظران
* '''رایانه‌های شخصی'''
* '''کیوسک'''
* '''شبکه‌های مدیریت یافته'''
* '''تلفن ثابت و همراه'''
* '''دستگاههای خودپرداز'''
* '''پایانه‌های فروش'''
== تاریخچه ==
[[پول الکترونیک]]، برای نخستین بار در سال [[۱۹۱۸ (میلادی)|۱۹۱۸]] در کشور [[آمریکا]] توسط ''بانک‌های [[فدرال رزرو]] (Federal Reserve Banks)'' مورد استفاده قرار گرفت. این بانکها، پرداخت و انتقال وجوه را با استفاده از [[تلگراف]] در دستور کار خود قرار دادند. این بانک بعدها با توسعه موسسات تهاتری خودکار (در سال [[۱۹۷۲ (میلادی)|۱۹۷۲]])، زمینه استفاده گسترده از پول الکترونیک را فراهم کرد.<ref name="majidi">مجیدی پور، ۱۳۹۰</ref>
اولین تجربه ساخت دستگاه [[خودپرداز]] به سال [[۱۹۳۹ (میلادی)|۱۹۳۹]] برمی‌گردد. این دستگاه که توسط سه مخترع به نام‌های ''لاتر''، ''جرج'' و ''سیمجیان'' ساخته شد، مورد توجه بانکها و سازمان‌ها قرار نگرفت. با وجود این تجربه ناموفق، سه مخترع دیگر با نام‌های ''دان وتزل''، ''تام بارنز'' و ''جرج چستین'' در سال [[۱۹۶۸ (میلادی)|۱۹۶۸]]، ساخت دستگاه خودپرداز را با مفهومی جدید آغاز کردند. ساخت اولین نمونه آنها، پنج میلیون دلار هزینه در بر داشت. محصول این پروژه در سال [[۱۹۷۳ (میلادی)|۱۹۷۳]] به عنوان اولین دستگاه خودپرداز در ''بانک کمیکال (Chemical Bank)'' در شهر [[نیویورک]] نصب شد. اولین نسل از دستگاههای خودپرداز، به صورت آفلاین کار می‌کردند و پول به صورت خودکار از حساب مشتریان کسر نمی‌شد. بنابراین فقط مشتریان ویژه‌ای که از اعتبار خاصی برخوردار بودند، مجاز به استفاده از این دستگاه‌ها بودند.<ref name="majidi"/>
منادی سرویس‌های بانکداری خانگی مدرن سرویس‌های بانکداری از راه دور از طریق رسانه‌های الکترونیکی در اوایل دهه هشتاد بودند. در اواخر دهه هشتاد کلمه آنلاین محبوب شد و به استفاده از یک پایانه، صفحه کلید، و [[صفحه نمایش]] برای دسترسی به سیستم بانکی از طریق یک [[خط تلفن]] اطلاق می‌شد. کلمه بانکداری خانگی همچنین می‌تواند به استفاده از یک [[صفحه کلید]] کوچک عددی برای فرستادن صدا از طریق خط تلفن به وسیله دستورالعمل‌هایی برای بانک اطلاق شود. سرویس‌های آنلاین در سال ۱۹۸۱ در نیویورک شروع به کار کردند زمانی که چهار بانک بزرگ شهر سرویس‌های بانکداری خانگی را به وسیله سیستم ویدئوتکس (Videotex) ارائه کردند. به دلیل شکست تجاری تکنولوژی videotext این سرویس‌های بانکداری هرگز محبوب نشد به جز در فرانسه –جایی که استفاده از videotext به وسیله شرکت telecom تامین مالی می‌شد- و انگلستان – که سیستم prestel استفاده می‌شد.
اولین سرویس‌های بانکداری آنلاین خانگی در انگلستان به وسیله شرکت ساخت و ساز ناتینگهام (NBS) در سال ۱۹۸۳ پایه ریزی شد. سیستمی که استفاده می‌شد بر پایهٔ سیستم prestel انگلیسی بود و از یک رایانه – مثل BBC Micro- یا صفحه کلید متصل به سیستم تلفن و دستگاه تلویزیون استفاده می‌کرد. این سیستم (که ارتباط خانگی-homelink- نامیده می‌شد) مشاهده آنلاین صورتحسابها، انتقالات بانکی و پرداخت قبوض را ممکن می‌ساخت. برای انجام انتقال بانکی یا پرداخت قبوض، باید یک دستورالعمل نوشته شده حاوی جزئیات دریافت کننده موردنظر به NBS فرستاده شود و آنجا اطلاعات وارد سیستم homelink شود. اغلب دریافت کنندگان، شرکتهای گاز و برق و تلفن و حساب‌هایی در بانک‌های دیگر بودند. اطلاعات پرداخت انجام شده از طریق Prestel توسط دارنده حساب وارد سیستم NBS می‌شود. یک چک توسط NBS برای دریافت کننده وجه فرستاده می‌شود و یک اطلاعیه حاوی جزئیات پرداخت نیز برای دارنده حساب فرستاده می‌شود. سیستم BACS بعدها برای انتقال مستقیم مستقیم پرداختی ابداع و استفاده شد. موسسه اعتباری فدرال استنفورد اولین موسسه‌ای بود که در اکتبر سال ۱۹۹۴ سرویس‌های بانکداری اینترنتی را به همه اعضای خود ارائه کرد.
== خدمات بانکداری الکترونیک ==
لی (۲۰۰۲)، خدمات بانکداری الکترونیک را از سه جنبه مورد توجه قرار می‌دهد و معتقد است مشتریان بانکها، در سه سطح قادر به دریافت خدمات بانکداری الکترونیک هستند. این سه سطح عبارتند از:<ref name="moghadasi"/>
# '''اطلاع‌رسانی''': این سطح ابتدایی‌ترین سطح خدمات بانکداری الکترونیک است. در این سطح، بانک، اطلاعات مربوط به خدمات و عملیات بانکی خود را از طریق شبکه‌های عمومی یا خصوصی معرفی می‌کند.
# '''تعاملی''': این سطح از خدمات بانکداری الکترونیک، امکان انجام مبادلات بین سیستم بانکی و مشتری را فراهم می‌آورد. ریسک این سطح در خدمات بانکداری الکترونیک بیشتر از شیوه سنتی است و به ابزارهای مناسبی برای [[کنترل دسترسی]] کاربران به شبکه بانک نیاز دارد.
# '''[[تراکنش مالی|تراکنشی]]''': در این سطح، مشتری قادر است با استفاده از یک سیستم امنیتی کنترل شده، فعالیتهایی از قبیل [[چک (سند)|صدورچک]]، [[انتقال وجه]] و افتتاح حساب را انجام دهد. این سطح از خدمات بانکداری الکترونیک، از بالاترین سطح ریسک برخوردار است.
== ویژگی‌ها ==
سطر ۱۳ ⟵ ۳۶:
** ارائه و پرداخت قبوض الکترونیکی
** انتقال پول بین [[حساب جاری]] و پس انداز خود فرد یا به حساب مشتری دیگر
** خرید و فروش اوراق [[سرمایه گذاری]]
** عملیات و تراکنش‌های مربوط به وام مثل بازپرداخت اقساط
* غیر تراکنشی (مثل: صورتحساب آنلاین، ارتباطات توسط چک، گفتگو)
** صورتحساب‌های بانکی
* مدیریت موسسات مالی: ویژگی‌هایی که به موسسات مالی اجازه می‌دهد که عملیات آنلاین کاربران نهایی خود را مدیریت کنند.
* مدیریت ASP/Hosting: ویژگی‌هایی که به شرکتهای اراده دهنده فضای وب اجازه می‌دهد تا روش‌های ارتباط با موسسات مالی را مدیریت کند.
ویژگی‌هایی که به طور عادی منحصر به بانکداری تجاری هستند شامل:
* پشتیبانی از چندین کاربر با سطوح مجوز متفاوت
* فرایند موافقت تراکنش
سطر ۲۳ ⟵ ۵۲:
* بانکداری اینترنتی
* بانکداری مبتنی بر [[تلفن همراه]] و فناوری‌های مرتبط با آن
* بانکداری
* بانکداری مبتنی بر نمابر
* بانکداری مبتنی بر دستگاههای خودپرداز
* بانکداری مبتنی بر پایانه‌های فروش
* بانکداری مبتنی بر شعبه‌های الکترونیکی
* بانکداری مبتنی بر دستگاه های کارت خوان
== مزایای بانکداری الکترونیک ==
مزایای بانکداری الکترونیک را می‌توان از دو جنبه مشتریان و موسسات مالی مورد توجه قرار داد از دید مشتریان می‌توان به صرفه جویی در هزینه‌ها، صرفه جویی در زمان و دسترسی به کانالهای متعدد برای انجام عملیات بانکی نام برد. از دید موسسات مالی می‌توان به ویژگی‌هایی چون ایجاد و افزایش شهرت بانکها در ارائه نوآوری، حفظ مشتریان علی‌رغم تغییرات مکانی بانکها، ایجاد فرصت برای جستجوی مشتریان جدید در بازارهای هدف، گسترش محدوده جغرافیایی فعالیت و برقراری شرایط رقابت کامل را نام برد.<ref name="gholipoor"/>
براساس تحقیقات موسسه Data Monitor مهمترین مزایای بانکداری الکترونیک عبارت‌اند از: تمرکز بر کانالهای توزیع جدید، ارائه خدمات اصلاح شده به مشتریان و استفاده از راهبردهای [[تجارت الکترونیک]]. البته مزایای بانکداری الکترونیک از دیدگاه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت نیز قابل بررسی است. رقابت یکسان، نگهداری و جذب مشتریان از جمله مزایای بانکداری الکترونیک در کوتاه مدت (کمتر از یکسال) هستند. در میان مدت (کمتر از ۱۸ ماه) مزایای بانکداری الکترونیک عبارت‌اند از: یکپارچه سازی کانالهای مختلف، [[مدیریت اطلاعات]]، گستردگی طیف مشتریان، هدایت مشتریان به سوی کانالهای مناسب با ویژگی‌های مطلوب و کاهش هزینه‌ها، کاهش هزینه پردازش معاملات، ارائه خدمات به مشتریان [[بازار هدف]] و ایجاد در آمد نیز از جمله مزایای بلند مدت بانکداری الکترونیک هستند.
=== خلاصه مزایا ===
سطر ۳۷ ⟵ ۷۲:
== گستره جهانی ==
براساس گزارش تحقیقاتی موسسه Data Monitor (مرکز تجزیه و تحلیل اطلاعات بانکداری در [[اروپا]]) آمار استفاده کنندگان از سیستم‌های بانکداری الکترونیک در هشت کشور [[فرانسه]]، [[آلمان]]، [[هلند]]، [[اسپانیا]]، [[سوئد]]، [[سوئیس]] و [[انگلیس]] از ۴٫۵ میلیون نفر در سال ۱۹۹۹ به حدود ۲۲ میلیون نفر در سال ۲۰۰۴ رسیده است. در سال ۲۰۰۵ بیش از ۷۵ درصد شرکتهای فعال در [[کشورهای توسعه یافته]] حداقل یکی از خدمات بانکداری الکترونیکی استفاده می‌کنند.
== امنیت ==
حفاظت از طریق تایید [[رمز عبور]] تکی اگر چه در امن‌ترین سایت‌های فروش اینترنتی به کار می‌رود ولی برای فعالیت‌های بانکداری آنلاین شخصی در برخی کشورها به اندازه کافی امن به نظر نمی‌رسد.
* سیستم PIN/TAN که PIN نشان دهنده یک رمز عبور برای ورود است و TAN نشان دهنده رمزهای عبور یکبار مصرف است که برای اعتباربخشی و امنیت تراکنش هاست. TANها به شیوه‌های گوناگونی توزیع می‌شوند که معمولترینش اینست که یک لیست از TANها توسط نامه پستی به کاربر بانکداری آنلاین فرستاده می‌شود. امن‌ترین راه استفاده از TANها اینست که آنها رو بر حسب نیاز توسط یک نشان امنیتی تولید کنیم. این TANهای تولید شده توسط نشانه، وابسته به زمان و یک راز امنیتی واحد که در [[نشانه امنیتی]] ذخیره شده (که تاییدیه ۲عاملی خوانده می‌شود) هستند. معمولاً بانکداری آنلاین با PIN/TAN از طریق مرورگرهایی که از ارتباطات امن SSL استفاده می‌کنند انجام می‌شود بنابراین نیازی به رمزنگاری اضافه‌ای نیست.
* بانکداری آنلاین مبتنی بر امضا که تمام تراکنش‌ها امضا شده و به طور رقمی رمزنگاری می‌شوند. کلیدها برای تولید امضا و رمزنگاری می‌تواند روی کارتهای اعتباری یا هر نوع رسانه حافظه دار بسته به نوع پیاده سازی آن ذخیره شوند.
;حملات:
بیشترین حملات به بانکداری آنلاین امروزه بر پایه فریب کاربر برای دزدیدن اطلاعات ورود و TANهای معتبر است. یک مثال شناخته شده برای این حملات ساخت صفحه مشابه یک سایت برای فریب کاربر است تا با وارد کردن اطلاعات شخصی خود آنها را در اختیار دزدان قرار دهد. همچنین نوشتن اسکریپت سایت‌های عبور یا استفاده از ضبط کننده‌های کیبورد (تروجان‌ها) هم به عنوان راه‌هایی برای سرقت اطلاعات افراد به کار می‌رود.
بیشترین حملات به بانکداری آنلاین امروزهش یافته است. تخلفات رایانه‌ای بین چارک اول و دوم سال ۲۰۰۷ ۱۵۰ درصد افزایش داشته است. گزارش‌ها حاکیست در ۸۰ درصد موارد منبع تجاوز نامعلوم است ولی در حین بانکداری آنلاین انجام گرفته است.{{پانویس}}▼
یک روش برای حمله به بانکداری آنلاین مبتنی بر امضا اینست که نرم‌افزار مورد استفاده را جوری دستکاری کنند که روی صفحه نمایش تراکنش صحیح را نشان دهد ولی در پشت صحنه، یک تراکنش دروغین امضا شود.
▲
;اقدامات متقابل:▼
اقدامات متقابل زیادی وجود دارند که سعی می‌کنند از تجاوز جلوگیری کنند. گواهینامه دیجیتال برای مقابله با صفحات مشابه دروغین به کار می‌روند، استفاده از کارتخوان‌های گروه ۳ تلاشی برای جلوگیری از دستکاری تراکنش‌ها به وسیله نرم‌افزار در انواع روش‌های بانکداری آنلاین مبتنی بر امضا است. برای محافظت سیستمشان از تروجان‌ها، کاربران باید از نرم‌افزارهای تشخیص دهنده ویروس استفاده کنند و مراقب نرم‌افزارهای دانلودی و فایلهای پیوستی به ایمیل‌ها باشند.
در سال ۲۰۰۱ موسسه FFIEC راهنمای تشخیص هویت چند معیاره (MFA) را منتشر کرد و از آن پس، تا اواخر ۲۰۰۶ نیاز به حضور در محل بود.
== پانویس ==
▲;اقدامات متقابل
{{پانویس}}
== جستارهای وابسته ==
| |||