تابع مقدماتی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
صفحهای تازه حاوی «در ریاضیات یک تابع مقدماتی (elementary function )، تابعی است یک متغیر (ریاضی)...» ایجاد کرد برچسبها: عدم استفاده از یادکرد و پانویس متن دارای ویکیمتن نامتناظر ویرایشگر دیداری |
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰) +مرتب+تمیز (۱۴.۹ core): + رده:جبر رایانهای+رده:انواع تابع |
||
خط ۱:
در [[ریاضیات]] یک تابع مقدماتی (elementary function )، [[تابع
تابع مقدماتی؛ [[توابع مثلثاتی]]، توابع هذلولوی و معکوس آن ها را هم شامل می شود، چرا که این توابع به وسیله توابع لگاریتمی و نمایی نیز قابل بیان هستند.
خط ۵:
بنا به تعریف مجموعه توابع مقدماتی نسبت به عمل های اصلی (+ - × ÷)، ترکیب توابع و [[مشتق|مشتق گیری]] [[بستار (ریاضی)|بسته]] اند، اما تحت [[سری (ریاضیات)|حد گیری و بی نهایت بار جمع زدن]] بسته نیستند. همچنین توابع مقدماتی، طبق [[:en:Liouville's_theorem_(differential_algebra)|قضیه لیوویل]]، نسبت به عمل [[انتگرال|انتگرال گیری]] بسته نیستند، [[:en:Nonelementary_integral|برای اطلاعات بیشتر به توابع نامقدماتی مراجعه کنید]]. [[:en:Liouvillian_function|توابع لیوویل]] به صورت تابع های مقدماتی، و به طور بازگشتی، انتگرال توابع لیوویل تعریف می شوند.
بعضی از توابع مقدماتی مانند ریشه گیری ها، توابع
اولین بار [[ژوزف لیوویل]] با مجموعه مقالاتی که در طی سال های 1833 تا 1841 نوشت، تابع مقدماتی را معرفی کرد. و بعد ها [[:en:Joseph_Ritt|ژوزف فلز ریت]] در دهه 1930 یک روش جبری برای محاسبه توابع مقدماتی ابداع کرد.
خط ۱۱:
== چند مثال ==
چند مثال برای تابع مقدماتی در ادامه آورده شده است:
* مجموع،
* ضرب کردن، برای مثال <math>2x</math>
* توابع چند جمله ای
* <math>\dfrac{e^{\tan x}}{1+x^2}\sin\left(\sqrt{1+(\ln x)^2}\right)</math>
* <math>-i\ln(x+i\sqrt{1-x^2})</math>
مثال آخر برایر <math>\arccos x</math>، معکوس کسینوس، در دامنه تمام نقاط مجموعه اعداد مختلط بنابراین یک تابع مقدماتی است.
===
اگر بخواهیم یک تابع نامقدماتی مثال بزنیم، می توان تابع خطا را نام برد:
<math>\mathrm{erf}(x)=\frac{2}{\sqrt{\pi}}\int_0^x e^{-t^2}\,dt,</math>
این جقیقت که این تابع نامقدماتی است در نگاه اول واضح نیست، اما می توان با الگوریتم ریچی نشان داد.
همچنین مثال های [[:en:Liouvillian_function#Examples|توابع لیویل# مثال ها]]
== جبر دبفرانسیلی
تعریف ریاضی یک '''تابع مقدماتی'''، یا یک تابع به صورت مقدماتی، به صورت مفهومی از [[:en:Differential_algebra|جبر دیفرانسیلی]] در نظر گرفته می شود. جبر دبفرانسیلی همان جبر معمولی است با یکسری اعمال اضافی ترِ مشتق ( نسخه جبری از دیفرانسیل ). با استفاده از اعمال مشتق می توان رابطه های جدیدی نوشت که راه حل های آن ها در نسخه های [[:en:Field_extension|تعمیم یافته]] جبر استفاده می شود. با شروع مطالعات روی [[میدان (ریاضی)|میدان]] [[تابع گویا|توابع گویا]] ، (توابعی که صورت و مخرج آن ها چند جمله ای است.) دو نوع مخصوص تعمیم غیر جبری شامل (لگاریتم
یک میدان دیفرانسیل ''F'' عضو یک میدان
<math>\partial (u + v) = \partial u + \partial v</math>
و طبق [[قاعده ضرب|فرمول لایب نیتز]]:
خط ۳۸:
<math>\partial(u\cdot v)=\partial u\cdot v+u\cdot\partial v\,.</math>
یک عبارت مانند ''h'' ثابت است اگر
یک تابع مانند ''u'' از یک تعمیم دیفرانسیل مانند ''[0]F''
* در طول بازه تعریف ''F'' به صورت [[:en:Algebraic_function|تابع جبری]] باشد. یا،
▲* تابع نمایی باشد، یعنی، ''a<span lang="en" dir="rtl">∂ u = u∂</span>'' برای هر ''a'' ∈ ''F'' یا،
▲یک تابع لگاریتمی باشد، یعنی ''a/a<span lang="en" dir="rtl">∂=u∂</span>'' برای هر ''a'' ∈ ''F''.
[[رده:انواع تابع]]
▲( [[:en:Liouville's_theorem_(differential_algebra)|عبارت بالا همان قضیه لیوویل است]].)
[[رده:جبر رایانهای]]
|