دموکراسی: تفاوت میان نسخه‌ها

 

== ریشه‌شناسی ==

* «دموس» می‌تواند هم به معنای کلیه شهروندانی باشد که در پولیس یا دولت-شهر زندگی می‌کنند و هم به معنای «اراذل و اوباش» یا «توده عوام» یا «قشرهای فرودست» بکار رود.<ref name="ReferenceA">«دموکراسی» - اثر آنتونی آربلاستر- ترجمه حسن مرتضوی- نشر آشیان - چاپ دوم ۱۳۸۵- ص ۲۹</ref>

* «کراتوس» می‌تواند هم به معنای «قدرت» و هم به معنای «قانون» باشد که این دو معنای یکسانی ندارند. زیرا می‌توان گروه‌ها یا افرادی را به تصور درآورد که بی‌آنکه به صورت رسمی و مشهود حکومت کنند، دارای قدرت باشند. به این ترتیب، ممکن است در یک دموکراسی صوری که به نظر می‌رسد مردم یا نمایندگان مردم حکومت می‌کنند، توزیع قدرت واقعی کاملاً غیردموکراتیک باشد. یا برعکس، در یک نظام سیاسی که در آن سلطنت یا اشراف به صورت فرمایشی حکومت می‌کنند، شاید این واقعیت آشکار نباشد که قدرت واقعی در دستان مردم است.<ref name="ReferenceA" />

* [[دموکراسی نمایندگی چندحزبی]]: نظام‌های دموکراسی نمایندگی چندحزبی در هر یک یا همه این سطوح، هنگامی که رأی‌دهندگان بتوانند از میان چند حزب در فرایند سیاسی یکی را گزینش کنند، یافت می‌شود. ملت‌هایی که شیوه دموکراسی چندحزبی را برگزیده‌اند و در آن توده جمعیت بزرگ‌سال از حق رأی در سطوح گوناگون برخوردار است، معمولاً [[لیبرال دموکراسی]] نامیده می‌شوند. [[ایالات متحده آمریکا]]، کشورهای [[اروپای غربی]]، [[ژاپن]]، [[استرالیا]]، [[نیوزیلند]] و [[هند]] در دسته دموکراسی‌های لیبرال قرار می‌گیرند.

* [[دموکراسی نمایندگی تک‌حزبی]]: بعضی از کشورها مانند [[چین]]، با این که در آن‌ها تنها یک [[حزب]] وجود دارد؛ خود را دموکراسی می‌دانند.{{مدرک|در چین به صورت رسمی چند حزب وجود دارد.}} در این کشورها، در حالی که رأی‌دهندگان امکان انتخاب از میان احزاب گوناگون را ندارند، انتخابات وجود دارد که از راه آن‌ها نمایندگان در سطوح گوناگون محلی و ملی تعیین می‌شوند. این کشورها در دسته "''دموکراسی نمایندگی یک حزبی"'' قرار دارند. اصلی که معمولاً در دموکراسی نمایندگی یک حزبی وجود دارد این است که حزب واحد اراده فراگیر اجتماع را بیان می‌کند. به نظر [[مارکسیسم|مارکسیست‌ها]]، احزاب در دموکراسی‌های لیبرال نماینده منافع [[طبقه اجتماعی|طبقات اجتماعی]] گوناگون هستند. در جوامع [[کمونیسم|کمونیستی]]، تنها یک حزب ضروری شمرده می‌شود؛ بنابراین رأی‌دهندگان، نه از میان احزاب، بلکه از میان نامزدهای انتخاباتی که سیاست‌های گوناگونی دارند؛ نمایندگان خودشان را انتخاب می‌کنند.

[[File:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007 edit.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Elizabeth_II_greets_NASA_GSFC_employees,_May_8,_2007_edit.jpg|بندانگشتی|298x298پیکسل|[[الیزابت دوم]]، نمونه‌ای از [[پادشاهی مشروطه]]]]

 

== دسته‌بندی نظام‌های دموکراتیک ==

{| class="wikitable"

|'''نوع نظام'''

دسته‌بندی چهارگانه فوق اگر چه برای تشخیص تفاوت‌های اصلی نظام‌های سیاسی مفید است اما نمی‌تواند تفاوت میان کشورها در هر گروه را نشان دهد. مثلاً با دسته‌بندی فوق نمی‌توان تفاوت میزان قدرت رئیس‌جمهور در آمریکا و کره جنوبی را تشخیص داد. یا از سوی دیگر نمی‌توان فهمید که قدرت [[مجلس]] در هر یک از کشورهای پارلمانی تا چه میزان متفاوت است.<ref name=":0" />

 

{| class="wikitable"

|'''قدرت مجلس'''

|عدم امکان عزل رئیس‌جمهور

|-

|-

|تعیین وزیران توسط مجلس

== منتقدین ==

{{اصلی|انتقادات دموکراسی}}

 

از نظر منتقدین حکومت دموکراتیک؛ اکثر مردم شایستگی لازم برای تصمیم‌گیری در مسائل سیاسی را ندارند. از نظر ایشان، دموکراسی مانعی برای برنامه‌ریزی متمرکز و تصمیم‌گیری قاطع است و مسیر پیشرفت را دشوار می‌سازد.

 

 

 

== در ایران ==

| توصیف = توضیحات مصدق در مورد [[مردم سالاری]] و نقش ایرانیان در [[نهضت ملی شدن صنعت نفت]]

}}

 

[[محمود احمدی‌نژاد]] ششمین [[رئیس‌جمهور ایران]]، مردم‌سالاری را یک «امر اصیل» در کشور دانسته<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.president.ir/fa/?ArtID=16912| عنوان = هیچ حزب و گروهی نمی‌تواند ادعا کند که قیم یا حاکم بر مردم است | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۲۴ خرداد ۱۳۸۸ | ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری اسلامی ایران | زبان = فارسی}}</ref>