تپه چغامیش: تفاوت میان نسخه‌ها

'''چغامیش''' شهری از دوران پیش از اختراع خط است و قدمت آن به حدود ۳۴ قرن پیش از میلاد می‌رسد. چغامیش را باید نخستین مرکز در ایران دانست که خط و کتاب، اول بار در آنجا ظاهر شده استشده‌است. وجود چنین [[تپه‌های باستانی]] در [[شهرستان دزفول]] سبب شده که دزفول را شهری از سپیده دم تاریخ بنامند.

هلن کانتور دربارهٔ کاوشهای چغامیش در [[موزه ایران باستان]] و در سال ۱۳۵۱ سخنرانی ای با عنوان «شهری در سپیده دم تاریخ» ایراد کرده و در آن به این مطلب اشاره کرده استکرده‌است:

«در این تپه این واقعیت نهفته استنهفته‌است که از هفتمین هزاره پیش از عصر جدید تا شکوفایی کامل تمدن شوش فرهنگهایی در این منطقه بی وقفه جانشین یکدیگر بوده‌اند. از قاعده تا راس این تپه ۱۵ لایه روی هم قرار گرفته استگرفته‌است. بر خاک زرین آثاری از فرهنگ و تمدن و مدنیت در ۹ هزار سال پیش به چشم می‌خورد این انسانها چگونه می‌زیسته‌اند؟ دربارهٔ اینان نمی‌توان گفت عیلامی بوده‌اند. مردم این شهر کوچک ۷ هزار سال [[قبل از میلاد]] از کشاورزی و دامپروری گذران می‌کردند.» (افشار: ۱۷:۱۳۷۳)

حفاری و کاوش علمی دراین [[تپه عظیم]] باستانی در گذشته انجام شده کاوشهای علمی تپه چغامیش در سالهای ۱۳۴۱_۱۳۴۵ [[ه‍.ش]]._۱۹۶۲_۱۹۶۶م) ادامه یافت و حفاریهای آن در پاییز ۱۹۶۹ م. (۱۳۴۸ ه‍. ش) دنبال شد. برای اولین بار، چهارمین فصل کاوشها در تپه چغامیش به صورت حفاریهای مشترک ایران و مؤسسه شرقی دانشگاه کالیفرنیای [[لس آنجلس]] انجام پذیرفت. عملیات حفاری هیئت در این فصل از ۲۸ اکتبر ۱۹۶۹ تا اوایل آوریل ۱۹۷۰ م. به طول انجامید. بقایای فشرده استقرار در تپه چوغامیش، بر روی ناحیه‌ای به وسعت بیش از ۵۰ جریب گسترده شده بود. در برخی نقاط، ارتفاع تپه بیش از ۲۰ متر بود که شامل بقایایی از دوره‌های مختلف می‌شد. نتایج حاصل از این حفاری، با توجه به اشیای بدست آمده، از جدیدترین تا کهنترین دورانها، به طوربه‌طور اجمال به شرح زیر است:

امتیاز حفاری این تپه را هیئت مشترک باستان شناسان اعزامی از [[دانشگاه کالیفرنیا]] و [[مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو]] به سرپرستی پروفسور پینهاوس دولوگازدلوگاز<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/delougaz ENCYCLOPÆDIA IRANICA]</ref> به نام مؤسسه اورینال از ایران درخواست کرد. پس از وی دکتر هلن کانتور در سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۷۶ میلادی کاوش کرد. این دانشمندان ۴ بار و به تناوب در تپه‌های چغامیش به کاوش‌های [[باستان‌شناسی]] پرداختند.

در میان اشیای مکشوفه، قدیمی‌ترین سند [[دریانوردی]] را که ریشه فرهنگی آن به ۶ هزار سال قبل از میلاد برمی گردد کشف شده استشده‌است. این مهر گلین، یک کشتی را با سرنشینانش نشان می‌دهد.

در کاوش‌هایی که از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۶ توسط مؤسسه شرقی [[دانشگاه شیکاگو]] انجام گرفت، مُهری به دست آمد که یکی از سندهای مهم تاریخ تکامل [[موسیقی]] در تمدن انسان به شماربه‌شمار می‌رود. این مهر توسط دو [[باستان‌شناس]] از دانشگاه شیکاگو به نام‌های پیناس دلوگاسدلوگاز (pinhas delougaz) و هلن کانتور (Helene Kantor) کشف و در گزارش کاوش آنها معرفی شد. در این گزارش آمده استآمده‌است:

«این تصاویر با توجه به ارزشی که از نظر هنری و آگاهی ما نسبت به زندگی این دوران دارند از ارزشهای والایی برخوردارند و به راستی نخستین یافته‌های بشری هستند که ارزش جهانی دارند. یکی از این نمونه‌ها، نخستین سندی است که بشر از موسیقی به شکل سازمان یافته دارد. دراین تصویر گروهی نوازنده نشان داده می‌شوند که در حقیقت پیشرو و نخستین شکل ارکسترهای امروزی را مجسم می‌کند. دراین تصویر چنگ بزرگی مشاهده می‌شود که در پشت سر آن نیمرخ نوازنده‌ای در حال زانو زدن دیده می‌شود. فرد دیگری با دستهای باز در حال طبل زدن به چشم می‌خورد. نوازنده سوم دو آلت شاخ مانند در دست دارد که نشان می‌دهد نوازنده در حال نواختن [[ساز بادی]] است که احتمالاً بوق می‌باشد و آن دیگری که در دست دارد ظاهراً نواختنش متفاوت است. نفر چهارم خواننده را در حال آواز خواندن نشان می‌دهد که دستش را زیر گوشش نهاده، این حالت در آواز خوانی [[مصر باستان]] مشاهده می‌شود. این شیوه آواز خوانی هنوز در خاورمیانه متداول است؛ بنابراین در این تصویر ارکستری را مشاهده می‌کنیم که [[سازهای زهی]]، بادی و کوبه‌ای را دربردارد و خواننده با آن‌ها همکاری می‌کند. اما این ارکستر گوشه‌ای از صحنه اصلی را نشان می‌دهد و نوازندگان به جز طبل زن همه به سمت راست چرخیده‌اند. در برابر، مردی مشاهده می‌شود که روی بالشی نشسته و میزی در جلویش قرار دارد که روی آن خوراکی‌های گوناگون چیده شده استشده‌است و خدمتکار در حال پذیرایی از اوست. می‌توان چنین پنداشت که این تصویر صحنه‌ای را نشان می‌دهد که به مراسم مذهبی بستگی دارد.»(Delouoaz-kantor: 1996)

'''=== ابداع اپرا توسط بشر:''' ===

از مهمترین مُهرنگاره‌های خنیاگری (:موسیقی) در جهان؛ باید از آنچه که در «چوغامیش» [[خوزستان]] برجای مانده، یاد کرد که در سالهای ۱۹۶۱–۱۹۶۶ میلادی، یافت شده استشده‌است. این مهرنگاره ۳۴۰۰ ساله؛ سیمایی از بزم رامشگران را نشان می‌دهد. در این بزم باستانی، دسته‌ای خنیاگر(:نوازنده) دیده می‌شوند که هر کدام، به نواختن سازی سرگرم هستند. چگونگی نواختن و نشستن این رامشگران، نشان می‌دهد که آنها، نخستین دسته خنیاگران(:[[ارکستر]]) جهان هستند. در این گروه رامشگران، می‌بینیم که نوازنده‌ای «[[چنگ]]» و دیگری «[[شیپور]]» و آن دیگر «[[تنبک]]» می‌نوازد. چهارمین رامشگر در این میان، خواننده‌ای است که «[[آواز]]» می‌خواند. همچنین در این بزم کهن، آزاده‌ای را می‌بینیم که بر فرشی نشسته و از او پذیرایی می‌شود.<ref>''[[امرداد (هفته‌نامه)|هفته‌نامه امرداد]]''، شنبه ۲۵ آذر ۱۳۹۱، سال سیزدهم، شماره ۲۸۸، ص ۶.</ref>

یکی از این مهرها پادشاهی را نشان می‌دهد که از جنگ برمی گردد که در قایقی نشسته و عده‌ای اسیر دست بسته در جلوی پاهای او افتاده‌اند. در یک دست فرمانده، گرز و در دست دیگرش ریسمانی است که با آن اسیران را نگاه داشته استداشته‌است. در این کشتی تصویر دریانوردی به چشم می‌خورد که یکی از آنها روی دماغه کشتی نشسته و شیئی شبیه علامت یا پرچمی را در دست دارد.

به اعتقاد پروفسور دولوگاز این تصویر نمایشگر یک [[جنگ دریایی]] است که به احتمال زیاد در رودخانه‌های داخلی روی داده. چند لوح گلی نیز با اشکالی از نقطه و خط فشرده کشف شده و عقیده بر این است که اینها تنها سیستم اعداد بود که به احتمال قوی برای مقاصد حسابداری به کار می‌رفته استمی‌رفته‌است. اما مشاهده گاو لوح روی این نقش گلی که یکی از جاشوها به مراقبت از آن می‌پردازد حاکی از آن است که فرمانده کشتی از راه دوری برمی گردد و نیز رسم همراه بردن حیوانات زنده در کشتی‌ها از زمان‌های گذشته میان دریانوردان ایرانی [[خلیج فارس]] معمول بوده استبوده‌است.

صحنه‌ها و موضوع‌هایی که صدها اثر مهر یافته شده در چغامیش را نشان می‌دهند بسیار تنوع دارد. در این نقش‌ها جانور، آدم و دیو هر کدام به فعالیتی سرگرم هستند و ساده‌ترین این طرح‌ها که تنها جانوران و گیاهان را نشان داده از هنر پیشرفته حکاکی روی سنگ حکایت می‌کند. حالت‌های اصلی جانوران با برجستگی‌های دقیق تجسم یافته استیافته‌است. در آنها صحنه‌های فعالیت انسانی با واقع بینی ترسیم شده استشده‌است. از جمله در آنها مردانی دیده می‌شوند که بز و گوسفندی را راهنمایی می‌کنند، قسمت‌های خالی صحنه عموماً با ظرف‌هایی پر شده که ظاهراً شبانان و ماست بندان به کار می‌برده‌اند، روی دو قطعه گل که اثر یک مهر منعکس است ۲ زن دیده می‌شود، یکی سمت راست نشسته نخ می‌ریسد و دیگری مشکی دو دهانه را می‌زند.

بخش بزرگی از مهرهای چغامیش موضوع‌های نظامی را نشان می‌دهد. روی دیگر نمونه‌هایی از جنگ‌ها دیده شده استشده‌است. روی یک اثر مهر چهره بزرگ تیراندازی دیده می‌شود که تجهیزات وی جزو به جزو پیداست. این صحنه که تا به امروز در هیچ کجاهیچ‌کجا مانندی ندارد گروهی مرد را نشان می‌دهد که با گام‌های فشرده راه می‌روند، گویا یک واحد نظامی آزموده و با انضباط است. همچنین در این تپه تعداد زیادی الواح گلی (شمارشی) و قطعات و ظروف و کاسه‌های سفالی مشهور به «لبه واریخته» که از سفالینه‌های شاخص دوره آغاز کتابت است به دست آمده است؛آمده‌است؛ سفال‌هایی که سخت صیقل یافته و اغلب این سفال‌ها با موضوع‌هایی نقاشی شده که به طرز شگفت‌انگیزی به نسبت آن زمان پیشرفته بوده استبوده‌است. سفال‌های دوران‌های بعدی با نقش‌های هندسی تزئین شده که تَنگ هم و با موتیف‌های مخصوص قلم خورده استخورده‌است.

* [http://www.khouznews.ir/fa/news/22934/ظرف-سفالی-باستانی-چغامیش-دزفول-عکس ظرف سفالی باستانی چغامیش دزفول]

* [http://anthropology.ir/node/13095 سازشناسی و سازهای اقوام ایرانی]

* http://fararu.com/fa/news/233287/%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1تصاویر-%D8%AA%D9%BE%D9%87تپه-%DA%86%D8%BA%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B4چغامیش-%D8%B1%D8%A7را-%D8%B4%D8%AE%D9%85شخم-%D8%B2%D8%AF%D9%86%D8%AFزدند