اسلیمی: تفاوت میان نسخه‌ها

اسلیمی گونه‌ای از نقش و نگار است شامل خط‌های پیچیده و منحنی‌ها و قوس‌های دورانی مختلف که در تزئینات و [[کتیبه]]ها و بعضی دیگر از کارهای نقاشی ترسیم می‌کنند. اسلیمی گاهی به صورت نقش اصلی و زمانی همراه با دیگر طرحها، در [[معماری]]٬، [[کتاب‌آرایی]] و [[هنرهای صناعی]] به‌کار رفته‌است.

عبارت'' اسلیمی'' منسوب به ''اِسْلیم''، صورت [https://www.vajehyab.com/amid/%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84ممال ممال] واژهٔ [[اسلام]] است و به این جهت گاهی آن را ''اسلامی'' نیز خوانده‌اند. اسلیمی یکی از هفت نقش اصلی در [[نگارگری ایرانی|نگارگری سنتی ایران]] است. اسلیمی نمودار تجریدی «درخت زندگی» یا صورت عام درخت به ویژه درخت [[انگور|تاک]] است که با گردش‌ها و پیچش‌های پی در پی و هماهنگ شاخه‌های آراسته به برگها و نیم برگ‌ها و گره‌های آن از پایه‌ای که [[بند اسلیمی]] خوانده می‌شود، می‌روید و با نظمی خاص و شکلی چشم‌نواز که میان اجزاء آن وجود دارد، طرحی ویژه از درخت را ارائه می‌دهد. تمام منحنی‌های اسلیمی جهتی به درون و جهتی به بیرون دارند که جزء ذات اسلیمی است که این گرایش به بی‌نهایت دارد و نشانی از جاودانگی در اسلیمی به شماربه‌شمار می‌رود. اسلیمی طرحی است متشکل از قوس‌های دورانی زیبا که با چنگ‌ها، ماهیچه‌ها، سرچنگ‌ها، گره‌ها و انشعاب‌های مناسب کامل می‌شود و زیبایی و شکوه خاصی را دربر می‌گیرد.

در هنر [[طبیعت گراییطبیعت‌گرایی|طبیعت گرای]] [[هخامنشی]] به تجسم انسان و حیوان گرایش بیشتری وجود دارد و به نقش‌های گیاهی کمتر پرداخته شده‌است. با این وجود، به هنگام نمایش گیاهان به ویژه در آراستن اشیاء گرایش به تجرید را به ویژه در ساقه‌های پیچان گل لوتوس و برگ نخل آشکارا می‌توان دید.

آثار بر جای مانده از دورهٔ [[اشکانی]] (۲۵۰ق م - ۲۲۴م) جلوه‌گاه روشنی از روند تکاملی طرح اسلیمی است که در خلال سده‌های بسیار به یکی از زیباترین نقشهای هنر تزیینی ایران تبدیل شد. برخی از نقوش این دوره را می‌توان پیشینهٔ طرح اسلیمی خطایی بعد به شماربه‌شمار آورد و به نمونه‌های بسیار استادانه از طرحهای اسلیمی بر سنگ‌نگاره‌ها، گچ‌بری‌ها و اشیاء فلزی بر می‌خوریمبرمی‌خوریم. در آثار این دوره همچون گذشته، اسلیمی گاه به صورت نقش اصلی و گاهی به جای حاشیهٔ

هنرمندان سنت گرای ایران در [[تاریخ ایران پس از اسلام|دورهٔ اسلامی]] نه تنها چون گذشته اسلیمی را زینت‌بخش دست آفریده‌های هنری خود ساختند، بلکه به نوآوری‌هایی نیز پرداخته‌اند. رونق و گسترش سفالگری و کاربرد روز افزونروزافزون سفالینه، اسلیمی را از نخستین سده‌های هجری به نگارهٔ سفالینه تبدیل کرد. اسلیمی گاهی به صورت نقش اصلی و زمانی همراه با دیگر طرحها، سفالینه‌های نقش دار دورهٔ اسلامی ایران را آراسته استآراسته‌است. گاهی نقش مایه‌های به کار گرفته شده در اسلیمیهای این دوره با نمونه‌های بسیار کهن قابل مقایسه است.

در بناهای سده ۴ تا ۶ق که از دوره‌های پر بارپربار و درخشان تاریخ هنر ایران به‌شمار می‌آید، گوناگونی و نوآوری در طرحهای اسلیمی چشمگیر است و در آثار سدهٔ ۶ق نوعی از اسلیمی هاییاسلیمی‌هایی در آثار [[گچبری]] یا [[آجربری]] نقشبندی شده‌است که به نظر می رسدمی‌رسد از برگ گیاه خاصی الهام گرفته شده اندشده‌اند. درون این اسلیمی هااسلیمی‌ها حالت رگ برگ هایبرگ‌های موازی دیده می شودمی‌شود که به احتمال زیاد بیانگر برگ هایبرگ‌های یک نوع پیچک است که برگهای قلب مانند دارد و بعد از رشد به دور خود می پیچدمی‌پیچد. حتی فرم گردان آن نیز به نوعی نمایانگر گردش پیچک است. این نوع پیچک را در آثار ساسانی مثل درخت زندگی که در حجاری هایحجاری‌های طاق بستان اجرا شده است میشده‌است توانمی‌توان دید. بعدها با دخل و تصرفی که هنرمندان در آن انجام دادند، محیط داخلی آن حذف شد و تنها دو بند در هم فرو رفتهفرورفته از آن باقی ماند.

در سده‌های ۶ و ۷ق ساخت خشتهای کاشی مینایی و زرین فام میدان تازه‌ای پیش پای هنرمندان ایرانی برای پدید آوردنپدیدآوردن طرحهای تازه و زیبای اسلیمی گشود.

در سدهٔ ۹ق که این طرح کهن تکامل یافته نام اسلیمی به خود گرفت، با اوجی از کاربرد آن در تمام شاخه‌های هنرهای تزیینی ایران از کتاب آرایی گرفته تا کنده‌کاری بر چوب و سنگ رو به رو هستیم در این سده اسلیمی یکی از رایج‌ترین نقشها در [[کاشی‌کاری]] است. [[قالی]]ها و قالیچه‌های باز ماندهبازمانده از این سده با طرح‌های اسلیمی بر متن و حاشیه، نشان از گسترش کاربرد این طرح در هنر قالی‌بافی دارد.

در مکتب هنری اصفهان این طرح دیر پا به اوجی تازه رسید. در دست ساخته‌های هنرمندان سده‌های ۱۱ و ۱۲ق اسلیمی با گوناگونی و ظرافت بسیار در تمامی زمینه‌های هنری به ویژه در کاشی کاری و قالی بافی به کار برده شده‌است. این شکوفایی پس از بر افتادنبرافتادن صفویان هرگز به پایهٔ نخستین بازنگشت.

طرح‌های اسلیمی انواع گوناگون دارد: «اسلیمی ساده»، «اسلیمی توپر»، «اسلیمی توخالی»٬ ، «دهن اژدری»، «خرطوم فیلی»٬ ، «ماری» و انواع دیگر.