پرویز ناتل خانلری: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB
خط ۶۰:
 
پرویز ناتل خانلری در سال ۱۳۳۴ معاون [[وزارت کشور]] (در دورهٔ وزارت [[اسدالله علم]]) شد. از همان دوران، [[سناتور]] انتصابیِ [[مازندران]] شد و چند دوره تا سال ۱۳۵۷ در آن سمت بود. از شهریور ۱۳۴۱ تا بهمن ۱۳۴۲ مقام وزارت فرهنگ را در [[کابینه|کابینهٔ]] اسدالله علم داشت. در مقام وزارت فرهنگ، طرح ایجاد [[سپاه دانش]] را پیشنهاد کرد و به تصویب رساند و اجرای آن را آغاز کرد.
از مهم‌ترین خدمات خانلری به فرهنگ ایرانی، تأسیس [[بنیاد فرهنگ ایران]] با جلب همکاری عده‌ای از پژوهشگران بود که در سال ۱۳۴۴ آغاز به کار کرد. بنیاد فرهنگ ایران در مدت فعالیت خود بیش از سیصد عنوان کتاب را منتشر کرد که غالب آنهاآن‌ها متون و تحقیقات مهمی در جنبه‌های مختلف ادبی و تاریخی و علمی بود. ریاست بنیاد فرهنگ از ابتدای تأسیس تا سال ۱۳۵۷ بر عهدهٔ خانلری بود.<ref>جلال متینی، «پیمان پایدار با فرهنگ ایران»، ''ایران‌شناسی''، تابستان ۱۳۷۰، ص۲۳۳–۲۳۷</ref> خانلری همچنین ریاست [[فرهنگستان ادب و هنر ایران]] را برعهده داشت. مدتی نیز مدیرکلیِ [[سازمان پیکار با بیسوادی]] را برعهده گرفت.
 
پس از انقلاب اسلامی ایران (۱۳۵۷)، پرویز ناتل خانلری به مدت صد روز زندانی شد و از همهٔ فعالیت‌های رسمی و دانشگاهی کناره گرفت. پرویز ناتل خانلری در شهریور ۱۳۶۹، پس از یک دوره بیماری طولانی، در ۷۷سالگی در تهران درگذشت.<ref>Abbas Milani: ''Eminent Persians'', Syracuse University Press, 2008, p. 971-977</ref> وی در بهشت زهرای تهران قطعه ۷۳، ردیف ۳۰، شماره ۶۶ به خاک سپرده شده استشده‌است.
 
== دستاوردها و آثار ==
خط ۷۸:
 
=== فرهنگ تاریخی زبان فارسی ===
از دیگر کارهای عمدهٔ خانلری، طرح‌ریزی تألیف و انتشار ''فرهنگ تاریخی زبان فارسی'' بود. در این نوع فرهنگ، برخلاف روش رایج [[فرهنگ‌نگاری]] فارسی، که مآخذ اصلی مورد استفاده در آن، فرهنگ‌های موجود است، مؤلفان نخست همهٔ متن‌های موجود در زبان را به ترتیب تاریخی از پی هم قرار می‌دهند و واژه‌ها و معنی‌های گوناگون آن هاآن‌ها را، نه از روی فرهنگ‌های دیگر، بلکه از متن‌ها بگیرند. بدین‌ترتیب روشن خواهد شد که هر واژه دست‌کم در زبان مکتوب از چه تاریخی وارد زبان شده و هریک از معنی‌های گوناگون آن از چه روزگاری بر جا مانده‌ است. وجود چنین فرهنگی در هر زبان، شناسنامهٔ تاریخیِ یک‌یک واژه‌های آن زبان است و فایده‌های در دست داشتن چنین سندی برای زبان‌شناسان و ادیبان و محققان و شاعران چندان فراوان و گوناگون است که در آغاز کار نمی‌توان تمام آن هاآن‌ها را پیش‌بینی کرد.
 
دکتر خانلری طرح تهیهٔ ''فرهنگ تاریخی زبان فارسی'' را تهیه کرد و آن را در [[بنیاد فرهنگ ایران]] به موقع اجرا گذاشت. همکاران این طرح بزرگ را، که تعدادشان انگشت‌شمار بود، با تحقیق و تجسس بازشناخت و گروهی جوانان علاقه‌مند را به این کار برگماشت. نخستین جلد ''فرهنگ تاریخی زبان فارسی'' در سال ۱۳۵۷ انتشار یافت. جلد دوم آن نیز به زیر چاپ رفته‌ بود که با کناره‌گیری خانلری معلق ماند و به سرنوشت نامعلومی دچار شد.<ref>محمدجعفر محجوب، همان‌جا</ref>
خط ۸۸:
خانلری خود باآن‌که در جوانی در شاعری گرایش‌هایی مشابه [[نیما یوشیج]] داشت، ولی با مطالعهٔ بیشتر به این نتیجه رسید که [[عروض فارسی]] ظرفیت‌های گسترده‌ای دارد و آنچه نیازمند تغییر و تحول است، زبان شعر است که باید امروزی شود. مجموعه اشعار او با نام ''ماه در مرداب'' در سال ۱۳۴۳ انتشار یافت و بارها تجدید چاپ شد.
 
پرآوازه‌ترین شعر او «عقاب» است که به [[صادق هدایت]] تقدیم شده استشده‌است و این‌گونه آغاز می‌شود:
 
{{شعر}}