سامانه‌های مدیریت دانش: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ویرایش 81.90.149.201 (بحث) به آخرین تغییری که LetsDoItBot انجام داده بود واگردانده شد |
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB |
||
خط ۵:
دوران کنونی، دوران دگرگونی و تغیر پرشناب دانش است. هر پنج و نیم سال حجم دانش دو برابر می‌شود، البته عمر میانگین آن که به «دارایی» و «منبع ارزشمند راهبردی» ارتباط دارد، کمتر از چهار سال است.
«مدیریت دانش» یکی از گفتمانهایی است که در دوران جدید در زمینه مدیریت مطرح گردیده و به شدت مورد توجه سازمان‌ها و مبحث مدیریت قرار گرفته‌است. از مهم‌ترین ارکان مدیریت دانش، پیاده‌سازی سیستم و اثربخشی آن در سطح سازمان می‌باشد. چرا که دیگر مطالب مرتبط با آن همگی به عنوان مقدمه‌ای جهت بسترسازی و استفاده از آن‌ها برای تحقق عملی [[مدیریت دانش]]
== تعریف مدیریت دانش ==
خط ۱۹:
نکته قابل توجه آن است که باید از راکد ماندن دانش جلوگیری کرد زیرا تنها [[جریان سیال]] دانش است که می‌تواند چون [[آب جاری]] ارزش خود را حفظ کند و زندگی بخش باشد تا هر که تشنه آن است از آن سیراب شود. با توزیع و انتشار و اشتراک گذاری دانش بصورتی روان و سیال در می‌آید و از راکد بودن آن جلوگیری می‌کند.
==
پس از انجام گامه‌های فوق مدیریت دانش در سطح سازمان پیاده‌سازی می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خط ۲۷:
* دانش مکانیزه: دانشی که حامل وظایف ویژه یکپارچه در سخت افزارماشین است، در واقع شامل دانش مربوط به تجهیزات سازمان می‌باشد.
* دانش مستند: دانشی که به شکل بایگانی، کتاب، سند، [[دفتر کل]]، دستورات، نمودارها و… ذخیره می‌شود.
* دانش خودکار (اتوماتیک): دانشی است که
از سوی دیگر دانش را به دو نوع نهفته یا ضمنی و آشکار تقسیم‌بندی می‌کنند:
دانش نهفته معمولاً در قلمرو دانش شخصی، شناختی وتجربی قرار می‌گیرد. فرآوردهٔ تجربیات افراد می-باشد و از همین رو در جایی ثبت نمی‌گردد بلکه با گفتگو، بحث، مشورت و … به اشتراک گذاشته می‌شود.
دانش آشکار بیشتر به دانشی گفته می‌شود که جنبه عینی تر -عقلانی تر و فنی‌تر دارد (داده‌ها، خط مشی‌ها، روش‌ها، نرم‌افزارها، اسناد و …). دانش آشکار
== تبدیل دانش ==
خط ۴۲:
'''''۲. برونی‌سازی از نهفته به آشکار'''''
برونی‌سازی یعنی تبدیل دانش شخصی افراد که کیفیت نهفته دارد، به دانش آشکاری که دسترس پذیر باشد و به افراد یا گروه‌های دیگر به سادگی انتقال یابد؛ که این امر از طریق بیان و اظهار دانش شخصی افراد و ثبت آن تحقق می‌یابد، مثل یک گزارش یا مستندسازی؛ که در این حوزه سیستم‌های گروه افزار و
'''''۳. تلفیق از آشکار به آشکار '''''
خط ۸۸:
در این مرحله یک سیستم بازخورد مناسب برای اصلاح سیستم در نظر گرفته می‌شود. بطور معمول شش ماه پس از پیاده‌سازی سیستم صورت می‌گیرد و طی آن توصیه‌های اصلاحی ارائه می‌گردد.
==
این سیستم‌ها
=== دانشگران ===
خط ۱۰۹:
=== پورتالهای دانش ===
پورتالها نشان دهنده چهره مدیریت دانش بوده
مثالی از پورتال دانش: Price Waterhouse Cooper’s Knowledge Curve
خط ۱۱۷:
که امکانات مشارکتی مثل زمان‌بندی پیوسته و اشتراک مدارک را نیز دربردارند.
گروه افزارها علاوه بر گزینه‌های ارتباطی ناهمزمان مثل [[پست الکترونیک]]، فهرست‌های پست و گروه‌های مباحثه موضوعی، شامل ابزارهای
=== کارگزاران ===
کاربرد دیگر [[هوش مصنوعی]] کارگزاران هستند که ممکن است با عناوین متفاوت مثل کارگزاران ای. آی یا [[کارگزار هوشمند]]، یا کارگزاران خودکار نام برده شوند. این کاربردها به
=== سیستم‌های گردش کار ===
خط ۱۲۷:
=== گروه‌های مباحثه موضوعی ===
برخی از کاربردهای گروه افزارها که ذکر شد به روش مشابهی عمل می‌کنند: برای مثال استفاده از گروه‌های مباحثه موضوعی به اشتراک‌گذاری دانش و [[حل مسئله]] تسریع می‌بخشد و شامل اطلاعات کدبندی شده (دانش صریح) نیز هستند که بعداً مورد استفاده دیگران قرار گیرد. برای مثال شیرمن و استرلینگ به یک شرکت حقوقی اشاره می‌کند که از سیستم اکتشاف دانش لوتوس برای جمع‌آوری و سازماندهی تصمیمات و افکار سازمان استفاده می‌کند و
=== مدیریت محتوا ===
بخش اصلی مدیریت دانش مدیریت محتوا است که با ابزارهای مدیریت اطلاعات مثل:
*
* سیستم‌های مدیریت مدارک الکترونیکی (که ذخیره و [[دسترس پذیری]] طیفی از مدارک رسمی سازمانی را انجام می‌دهند)
* و سیستم‌های مدیریت [[پایگاه داده]] سنتی (مثل [[اوراکل]])
بخوبی تحت پوشش قرار گرفته‌است.
سرانجام برخی
اینها به عنوان ابزارهای نرم‌افزاری تعریف می‌شوند که باید در تولید دانش درطول فرایند [[طراحی محصول]] با ایجاد یک محیط مجازی که دستکاری بینش‌ها را به ویژه در حوزه [[تحقیق و توسعه]] برمی-انگیزد و خصیصه هائی نظیر پایگاه‌های اطلاعاتی فنی و خصیصه [[شبیه‌سازی]] گرافیکی را در بر می‌گیرد؛ مشارکت داشته باشند.
خط ۱۴۲:
بر اساس تعاریف سنتی از سیستم‌های تصمیم‌گیر، هدف DSSها کمک به تصمیم گیران برای در نظر گرفتن تصمیمات ساختاری و نیمه ساختاری است.
سیستم‌های توصیه‌گر
* '''''صافی سازی تجمعی CF'''''
در رویکرد الگوریتم‌های CF یا صافی سازی تجمعی، از نظرات و رتبه‌بندی‌های انجام شده توسط کاربران و استفاده کنندگان برای ارائه پیشنهاد، استفاده می‌شود. در واقع لیست اقلام پیشنهادی، بر اساس رضایت کاربران مشابه با کاربر فعال تهیه می‌شود. از این رو واضح است که در این روش تمرکز روی یافتن شباهت بین کاربران است بدین ترتیب پیشنهادات در CF، بر اساس تشابه رفتاری کاربرفعال با کاربران دیگر صورت می‌گیرد.
* '''''محتوا محور CB'''''
در این روش، اقلام پیشنهادی بر اساس شباهت با اقلامی که کاربر فعال نسبت به
* '''''دانش محور KB '''''
سیستم‌های دانش محور براساس درک و شناختی که از نیازهای مشتری و ویژگی‌های کالاها پیدا کرده‌اند، توصیه‌هایی را پیشنهاد می‌دهند. در این گونه از سیستم‌های توصیه‌گر برای تولید لیست اقلام پیشنهادی براساس شباهت مواد اولیه مورد استفاده، با ویژگی‌های مورد نظر مشتری و کالا است. سیستم‌های دانش محور از متدهای مختلفی برای تحلیل دانش بهره می‌برند. [[الگوریتم‌های ژنتیک]]، فازی، [[شبکه‌های عصبی]] و … از جمله متدهای رایج است. یکی از رایج‌ترین متدهای تحلیل دانش درسیستم‌های توصیه‌گر دانش محور ،CBR یا روش استدلال نمونه‌محور (استدلال موردی) است.
خط ۱۵۵:
جی لیبوویتس اشاره می‌کند که ریشه‌های مدیریت دانش عمدتاً در دو حوزه سیستم‌های خبره و هوش مصنوعی واقع شده‌اند.
هوش مصنوعی (AI) تلاش می‌کند تا رفتار هوشمندانه‌ای از خود به نمایش بگذارد که این امر، ساختن ماشین‌هایی همچون کامپیوتر را محقق می‌سازد. چندین تکنیک AI وجود دارد که می‌توان در جهت توسعه (KBS) به کار گرفت.
سیستم‌های خبره و سیستم‌های استدلال مبتنی بر مورد (CBR)
== سیستم‌های مبتنی بر دانش یا (KBS) ==
خط ۱۶۳:
سیستم‌های خبره ESS به بررسی انواع روش‌ها وتکنیک‌های ساخت سیستم‌های انسان-ماشین می-پردازد و مشکلات این سیستم‌ها را با مهارتهای تخصصی حل می‌کند. عملکرد سیستم‌های هوشمند با تکیه بر متخصصانی است که در زمینه‌های به خصوصی مهارت و دانش دارند و مشکلات را به خوبی درک و حل می‌کنند. در [[سیستم خبره]] دانش ضمنی به شکل یک سری قواعد معین [[تصمیم‌گیری]] از متخصصان فراخوانده می‌شود؛ مثلاً به شکل قواعد THEN,IF. بعلاوه فرض می‌شود که این قوانین تصمیم‌گیری نسبتاً ثابت هستند یعنی موارد مهمی در طی زمان تغییر نمی‌کند. هدف سیستم‌های ES فرایند کسب دانش است یعنی فرایندهای جستجو و قوانین تجربی که مورد استفاده کارشناس قرار می‌گیرند را محاسبه می‌کند.
نقایص سیستم‌های قاعده‌ای باعث توسعه
== سیستم‌های استدلالی موردی ==
خط ۱۷۳:
فرایند دنبال شده در یک سیستم CBR بصورت زیر است.
* مورد یا موارد قبلی مشابه با مشکل تصمیم‌گیری جدید (مورد جدید) احیا می‌شوند.
* مورد قبل
* طرح پایه برای به حساب آوردن تفاوت‌هایی بین موارد جدید و قبلی تطبیق داده می‌شود.
* طرح تطبیق یافته از جنبه‌های مختلف
* در این مرحله در مورد راه حل ارزیابی شده تصمیم‌گیری قطعی انجام خواهد شد.
بدین ترتیب [[CBR]] امکان کسب و استفاده مجدد از دانش ضمنی را به شکل مدیریت موردی فراهم می‌آورد.
خط ۱۸۱:
برای مثال:
یک سیستم CBR به نام CASELINE توسط [[شرکت هواپیمایی بریتانیا]] برای کمک به مهندسان پشتیبان تکنیکی بویینگ ۷۴۷ در تشخیص نقص هواپیما و تعمیر بین عزیمت و رسیدن هواپیما استفاده می‌شود. این سیستم بر اساس نقصهای گذشته و
شرکتهای دلویت و تاچ یک سیستم CBR به نام ابزار تشخیص تقلب مدیریت ارشد به کار می‌برند بدین صورت که به حسابرسان کمک می‌کند تا احتمال تقلب مدیریت ارشد را در شرکت ارزیابی کنند.
=== مشکلات سیستم‌های CBR ===
کاربرد کنونی سیستم‌های CBR معمولاً در حمایت از یک حوزه کاری ویژه با توانایی کم برای تطبیق فرایندهای بازیابی
برای حل این مشکل می‌توان از یک طرح تطبیقی CBR استفاده کرده که از [[سیستم‌های اطلاعاتی]] هوشمند در حمایت از دسترسی به اطلاعات لازم برای انواع مختلفی از تصمیم گیران استفاده می‌کند.
== نمونه‌هایی از بکارگیری مدیریت دانش ==
۱)شرکتی بین‌المللی با شعباتی که درچندین کشور دارد در کل چهل هزار نفر کارمند و پانصد موقعیت توسط اشخاصی که ترجیحاً در داخل سازمان مشارکت دارند پرشود. مدیر دانش و گروه کوچک نیروی مشاور، برای حل این مسئله نیاز به یک سیستم اطلاعاتی دارند که نه تنها شامل داده‌های استاندارد شبیه نام، سن، موقعیت و حالت‌های فیزیکی است بلکه می‌تواند شامل اطلاعات توصیفی، دوره‌های آموزشی کامل شده، موقعیت‌های قبلی و امکان ارزیابی
۲)در کارخانهٔ [[شیشه سازی]] متوسطی، انجام وظایف در سطوح مختلف نیاز به دانش ویژه‌ای دارد. صاحبان کارخانه در فرایند تولید شیشه تولیداتی مانند نسوج و پلاستیک‌های تقویت شده به کار می‌برند. این کارخانه برای حل مشکلات خود نیاز به مدیریت دانش دارد. کارشناسان سیستمی را به کار گرفته‌اند که در جوابگویی به مسائل
۳)دربیمارستانها نیز با توجه به نیاز اطلاعات مختلف دربارهٔ بیماران، وضعیت دارویی، گزارش‌های روزانه از وضعیت بیمار، نتیجه بخش بودن داروها و تخمین زمان لازم برای جراحی به سیستم‌های خبره نیاز است.
خط ۲۰۱:
۴)این سیستم در یک کارگاه بزرگ شیمیایی و سایت تحقیقاتی در شهر Delft که مخصوص تولیدات [[زیست فناوری]] برای غذا و بازارهای دارویی است طراحی شد.
در سال ۱۹۹۸ گروه تحقیقاتی شرکت با مشارکت دانشگاه TWAIO یک [[نرم‌افزار کاربردی]] ناظم (Locator) خبره طراحی کردند که در سال ۱۹۹۹ به بهره‌برداری رسید. وقتی کاربران سیستم با سؤالی ویژه روبرو می‌شوند می‌توانند در سیستم راه‌های مناسب و مرتبط با هر چالش ایجاد شده را پیدا می‌کنند. در این سیستم پایگاه داده‌هایی تعبیه شده‌است که در ازای هر موضوع پاسخ لازم را ارائه می‌دهد. این سیستم بعد از تقریباً یک سال
با توجه به اینکه برای ایجاد دانش نیاز به اطلاعات می‌باشد و به منظور استفاده بهینه از دانش نیاز به مدیریت دانش می‌باشد. مدیریت دانش یک روند آگاهانه ایجاد دانش، اعتباربخشی به دانش، ارائه دانش، توزیع دانش، و کاربرد آن است. هماهنگی بین این اجزاء ضروری است چرا که نقصان در یکی از
== منابع ==
{{پانویس}}
* [[سید محمد]] [[جواد جلالی]] و فاطمه افرازه و نوید نظافتی، طراحی و
* فضل‌الله زارع پور، معرفی سیستم مدیریت دانش، آبان ۸۷،
* آرام اسدزاده و ملیحه جلالیان، مدیریت دانش
| |||