سویا: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز خنثیسازی ویرایش 22045702 توسط 5.235.125.81 (بحث) برچسب: خنثیسازی |
←محصولات ساخته شده از سویا: ابرابزار |
||
خط ۳۲:
مواد مغذی موجود در یک فنجان ۸۸ گرم آرد سویا بدون چربی:
[[کالری]] ۲۹۰ - [[کربوهیدرات]] ۳۴ گرم - [[پروتئین]] ۴۱ گرم - [[کلسیم]] ۲۱۲
=== پروتئین بافتدار سویا ===
=== خصوصیات گیاهشناسی ===▼
'''[[پروتئین بافت دار سویا]]''' یا '''پروتئین بافت دار گیاهی''' (TVP) یکی از محصولات جانبی مهم سویاست که عمدتاً از دانه سویا که روغن آن طی فرآیندی گرفته میشود، تهیه میشود. پروتئین بافت دار سویا، در ایران در بسیاری از اوقات، بهطور خلاصه با عناوین «پروتئین سویا» یا «سویا» خوانده میشود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = |عنوان =ویکیپدیای انگلیسی | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۷ فوریه ۲۰۱۸}}</ref>
لوبیا روغنی با [[نام علمی]] Glycine max گیاهی است از [[تیره نخود]] (لگومینوز) که به صورت بوتهای استوار و با شاخ بر گ زیاد رشد میکند. ریشه سویا مستقیم و با انشعاب زیاد است. اما در شرایط ایران ریشه در عمق ۳۰ [[سانتیمتر]] خاک پراکنده است.▼
=== شیر سویا ===
[[شیر سویا]]، نوشیدنی ای شیرمانند تهیه شده از سویا
=== توفو ===
[[توفو]]، فرآورده ای نرم، سپیدرنگ و پنیرمانند که از سویا به دست میآید.
▲لوبیا روغنی با [[نام علمی]] Glycine max گیاهی است از [[تیره نخود]] (لگومینوز) که به صورت بوتهای استوار و با شاخ بر گ زیاد رشد میکند. ریشه سویا مستقیم و با انشعاب زیاد است. اما در شرایط ایران ریشه در عمق ۳۰ [[سانتیمتر]] خاک
روی ریشه سویا نوعی باکتری همزیست بنام Rhizobium japonicum مشاهده میشود. باکتریهای ریزوبیوم، کربوهیدراتها و سایر [[مواد غذایی]] را از آوند آبکشی گرفته و انرژی دریافتی را صرف تبدیل نیتروژن هوا به یون آمونیوم و در نهایت [[اسیدهای آمینه]] میکند.
مقداری از نیتروژن تولید شده که مازاد مصرف باکتری است در اختیار گیاه قرار میگیرد و مقداری نیتروژن هم از تجزیه بافت گرههای مرده (قطع در اثر پیری و رشد ثانویه ریشه) آزاد گردیده و در اختیار گیاه قرار میگیرد.<ref name="ReferenceA" />
عمق ریشه سویا در مرحله گلدهی ۲ برابر ارتفاع ساقه است ولی وزن خشک ریشه کمتر از اندامهای هوایی است. رشد ریشه تا زمان تشکیل دانه ادامه پیدا میکند و سپس قبل از ورود دانه به مرحله رسیدگی فیزیولوژیک متوقف میشود.
باکتری ریزوبیوم ژاپونیکوم به صورت طبیعی در خاکهای ایران وجود ندارد و باید باکتریها همراه بذر به خاک اضافه شود. برگهای سویا در هنگام رسیدگی معمولاً ریزش میکنند که این یک صفت مطلوب برای برداشت است.<ref name="ReferenceA" />
سویا دارای دو فرم رشد محدود و نامحدود است. در گیاهان با فرم محدود گلها در ابتدای گرههای فوقانی به ظهور رسیده و به طرف پایین ادامه مییابد. در ارقام رشد نامحدود گل دهی در گرههای پایینی آغاز گردیده و به طرف بالا پیش میرود.
در سویا اشکال رشد نامحدود
در ارقام سویا دارای رشد محدود دانههایی که در قسمت پایین بوته تولید میشوند نسبت به دانههایی که در قسمت بالای بوته تولید میشوند کوچکتر هستند.
آرایش بر گها در بوته میتواند عملکرد را تحت
در سویا هر چه فاصله غلاف بندی ازسطح خاک بیشتر باشد، به همان اندازه برداشت مکانیزه راحت تر خواهد بود و غلاف به جای مانده بر روی بوته در حداقل خواهد بود.
فاصله اولین غلافهای بوته از سطح خاک غالباً تابع ژنوتیپ و تراکم بوته است و در تراکم بالا غلاف در سطح بالاتری از سطح خاک تشکیل میشود.
در سویا تعداد ساقههای فرعی در ارقام دیررس زیاد بوده و بلعکس، در ارقام زودرس تعداد آنها کمتر است. با افزایش ساقههای فرعی در بوته، عملکرد دانه نیز افزایش خواهد یافت. از طرف دیگر بین رسیدگی محصول و ارتفاع بوته همبستگی مثبت وجود دارد به طوری که ارقام پاکوتاه زودرس و ارقام پابلند دیررس تر میباشند.
[[گرده افشانی]] در لوبیا روغنی خودگشنی است و میزان دگرگشنی وابسته به فعالیت حشرات از ۱٪ تجاوز نمیکند.<ref name="ReferenceA" /> وزن هزار دانه سویا ۶۰ تا ۲۰۰ گرم و با میانگین ۱۵۰ گرم است (بذر ارقام مختلف سویا اندازههای متفاوتی دارند مثلاً بذر کلارک درشت و رقم هیل ریز است) و روغن در پروتئین در لپهها ذخیره میشود.<ref name="ReferenceA" />
فعالیتهای به نژادی سویا منجر به تولید ارقام متفاوتی از نظر طول دوره رشد
با این که سویا گیاهی روز کوتاه است اما بسیاری از ارقام دیگر به طول روز حساسیت ندارند. لوبیا روغنی بر حسب طول روز و در نتیجه زودرسی به ۱۳ گروه شامل
به جز طول روز، [[شدت نور]] نیز نقش زیادی در رشد و عملکرد سویا دارد به طوری که آزمایشها انجام گرفته نشان میدهد که وجود سایه و کمی شدت نور سبب کاهش عملکرد سویا تا ۴۰ درصد میشود.
ارقام کلارک ۶۳، ویلیامز و استیل در گروه رشد نامحدود قرار دارند. در ایران بیشتر از ارقام گروه II مانند هارکو و استیل به عنوان زودرس و ارقام گروه III مانند ویلیامز، کلارک ۶۳ و هابیت به عنوان میان رس و ارقام گروه V مانند لی و هیل به عنوان دیررس استفاده میشود. سویاهای دیررس
لوبیا روغنی گیاهی گرمادوست است این گیاه درجه حرارتهای بالا را حتی بیش از ذرت تحمل میکند البته این بدین معنا نیست که در درجه حرارتهای زیاد عملکرد خوبی خواهد داشت زیرا بسیاری از غلافها در درجه حرارتهای زیاد ریزش میکنند اما بوته زنده میماند و در اثر درجه حرارتهای بسیار زیاد از بین نمیرود هر چند عملکرد مطلوبی هم تولید نمیکند. حداقل دما برای رشد لوبیا روغنی ۱۰ [[درجه سانتی گراد]] و دمای ۲- دمای کشنده آن است. دمای بالاتر از ۳۵ درجه در طول دوره رشد برای آن مناسب نیست و بذرهای که در درجه حرارتهای بالا تولید میشوند کیفیت مطلوبی ندارند.
سویا حساس به خشکی است و بذر آن در مرحله سبز شدن حساس به آب ایستادگی می باشدالبته سویا حساسیتی به رطوبت نیبی هوا (خشکی هوا) ندارد.<ref name="ReferenceA" />
لوبیا روغنی سرمای خفیف را در مرحله گیاهچه و مرحله رسیدگی دانه (کمی بیش از ذرت) تحمل میکند.
کشت دیم لوبیا روغنی در مناطق با بارندگی سالانه ۱۰۰۰ [[میلیمتر]] امکانپذیر است (مانند شمال ایران). این گیاه به باد مقاوم است. سویا به عنصر بر و شوری خاک بسیار حساس است.
در غلظت بالای CO2 تثبیت ازت هم افزایش مییابد. به صورت معمول غلظت CO2 جو ppm320 میباشد اما پیش بینیها نشان میدهد که این غلظت تا سال ۲۰۵۰ به ppm600 افزایش یابد. آزمایشها انجام گرفته نشان میدهد که در غلظت ppm600 CO2 در سویا ۵۰درصد افزایش عملکرد دیده میشود و این افزایش عملکرد بیشتر در نتیجه افزایش تعداد غلاف در بوته است و اثر زیادی بر روی اندازه دانهها ندارد. از طرف دیگر بذرهایی که والد آنها شرایط غلظت بالای CO2 رشد کرده بود نسبت به بذرهای معمولی ریشه چه قوی تری تولید میکردند.<ref name="ReferenceA" />
'''عوامل مؤثر بر تثبیت ازت در سویا'''
۱-دما:سویا به عنوان یک گیاه گرمسیری برای فعالیت باکتری همزیست به دمای بین ۲۵ تا ۳۰ درجه [[سانتی گراد]] نیاز دارد. وقتی دمای خاک به کمتر از این حد کاهش یابد، تشکیل گره در سویا کاهش مییابد و در دمای ۱۰ درجه سانتی گراد تشکیل گره مختل میشود.
▲۲-میزان ازت خاک:گره زایی در سویا به وسیله نیترات زیاد بازداری میشود مطالعات نشان داده است که تاخیر بیشتری در تشکیل گره به واسطه نیترات در مقایسه با آمونیوم و اوره حاصل میشود.
▲۳-دسترسی به آب: دسترسی به آب اثر عمدهای بر تشکیل گره و تثبیت نیتروژن دارد، گره زایی با افزایش [[محتوای آب]] خاک تا زمانی که غرقابی شدن روی میدهد افزایش مییابد. تنش آبی به طور قابل توجهی تعداد رشتههای سرایت تشکیل شده را کاهش میدهد و از گره زایی جلوگیری میکند.
▲۴-غلظتهای بالای نمک: در غلظتهای بالای نمک در آب فعالیت گره به صورت منفی به واسطه بازداری اسمزی گرهها کاهش مییابد.
۵-اسیدیته پایین: اسیدیته معمولاً گره زایی کاهش میدهد و اسیدیته کمتر از ۶ سبب کاهش گره بندی فعالیت ریزویبوم میشود. در صورتیکه اسیدیته خاک مورد کشت ما کمتر از این میزان باشد می باست با دادن آهک اسیدیته خاک را بالا برد تا مناسب فعالیت باکتری شود و هم از سمیت ناشی از آلمینیوم و منگنز در خاکهای اسیدی جلوگیری کرد.
۶-افزایش CO2: تحقیقات نشان داده با افزایش CO2 تثبیت ازت هم افزایش مییابد. علت اینکه افزایش CO2 باعث افزایش فتوسنتز میشود این است قند بیشتری در اختیار باکتری قرار میگیرد. باکتریهایی که بر روی گیاه قرار دارند در عوض ترکیبات مورد نیازشان را از گیاه میگیرند
▲۷-عوامل زراعی: عواملی چون آتش زدن مزرعه، آب ایستادگی، سله ممتد و خشکی موجب کاهش فعالیت باکتری میشود.
▲۸-فشردگی خاک: فشردگی خاک سبب کاهش رشد ریشه و رشد گرههای تثبیت ازت شده میگردد. قدرت نفوذ پذیری ریشه سویا رابطه معکوس با فشردگی خاک دارد و فشردگی خاک سبب [[کاهش وزن]] و تعداد گرهکهای تثبیت از ت میشود.
▲۹-تغذیه: کمبود عناصری چون کبالت، کلسیم، منیزیم، فسفر مولبیدن و آهن سبب کاهش یا عدم تشکیل گرههای باکتریایی سویا میشود. عناصر سنگین مانند کادمیوم میتوانند سبب از بین رفتن گرههای باکتریایی شود
▲۱۰-آفات و بیماریها:گرهها ممکن است سطوحی از ویروس را داشته باشند که فعالیت گره را مستقیماً تحت تاثیر قرار میدهند. گرههای ریشه ممکن است به وسیله حشرات یا لاروهای حشرات خورده شوند.<ref name="ReferenceA"/>
== اثرات سویا بر سلامتی ==
|