رویداد خانه فاطمه زهرا: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خط ۲۳:
== دیدگاه شیعه ==
منابع و نویسندگان [[شیعه]] مانند روحانیان و مراجعی مانند بروجردی، روحانی، شاهرودی و حسین خراسانی معتقدند که فاطمه در اثر صدمات و جراحات وارده که در حین [[رویداد خانه فاطمه]] اتفاق افتاد و منجر به شکستگی پهلو و [[سقط جنین]] وی گردید، کشته شده‌است. در عین حال این نویسندگان بر این نظر دارند که فاطمه بین ۷۵
[[سید جعفر شهیدی]]، رویداد تهدید به آتش زدن را تأیید می‌کند. از نظر او با توجه به اینکه شیعیان یا دسته‌های سیاسی موافق آنها در سنین اول هجرت نیرویی نداشته‌اند، جعل روایات مربوط به این رویداد ناممکن می‌نماید. به علاوه او بیان می‌دارد که برخی از این روایات در نوشتارهای مغرب اسلامی (اندلس) هم آمده‌است. اما در مورد اینکه «آیا بازوی دختر پیغمبر را با تازیانه آزرده‌اند»، یا «می‌خواسته‌اند با زور به درون خانه راه یابند و او که پشت در بوده‌است، صدمه دیده» می‌نویسد «در آن گیر و دارها ممکن است چنین حادثه‌هایی رخ داده باشد».<ref>زندگانی حضرت زهرا نوشته سید جعفر شهیدی قابل دسترسی در [http://www.tebyan.net/index.aspx?CONTENT=&PageIndex=18&METADATAID=736&PERSONALID=0&PID=102834&PageSize=1&VOLUME=1&NAVIGATEMODE=TextSearch&BOOKID=17058&PARENTID=0 اینجا] صص ۱۶، ۱۹ و ۲۰</ref> [[مرتضی مطهری]] وصیت فاطمه به [[علی بن ابی‌طالب|علی]] در دفن وی در هنگام شب را سیاستی برای ممانعت از حضور کسانی در مراسم تدفین می‌داند که به گفته مطهّری دشمنان فاطمه بودند: «این بزرگترین سیاستی است که زهرای مرضیه اعمال کرد که این در را به روی تاریخ باز بگذارد»<ref>مرتضی مطهّری، سیری در سیره نبوی، قابل دسترسی در [http://www.rasekhoon.net/library/content-35405-6.aspx اینجا]</ref>▼
▲[[سید جعفر شهیدی]]،
بسیاری از نویسندگان مشهور شیعه در طول تاریخ به درگیری فیزیکی یا سقط جنین ([[محسن پسر علی|محسن]]) در روز رویداد خانه فاطمه معتقد بوده‌اند. از جمله آنها می‌توان به [[شیخ صدوق]] (متوفای سال ۳۸۱)، [[مرتضی علم‌الهدی|سید مرتضی]] (متوفای سال ۴۳۶)، [[شیخ طوسی]] (متوفای سال ۴۶۰)، [[علامه حلی]] (متوفای سال ۷۲۶) و [[تفسیر عیاشی|عیاشی]] (متوفای سال ۳۲۰) اشاره کرد.<ref>و آتش زبانه می‌کشید (احراق بیت فاطمه در منابع امامیه)، علی لباف زیر نظر مرتضی فرج پور، صفحهٔ ۱۶,مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر</ref><ref>به رنگ خون (سیری در نصوص شهادت حضرت زهرا)، علی لباف و میثم توکلی بینا، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر صص ۱۷–۱۹</ref> به شهادت [[عبدالجبار|قاضی عبدالجبار]] نویسنده اهل سنت (متوفای سال ۴۱۵) این اعتقاد شیعیان ناشی از حدیثی منسوب به [[جعفر صادق]] است.<ref>میراث جاودان (فهرستی موضوعی از کتاب "دراست و تحلیل حول الهجوم علی بیت فاطمه")، به اهتمام علی لباف، صفحهٔ ۱۹, مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر</ref> [[ابن قولویه]] (متوفای سال ۳۵۷) در [[کامل الزیارات]] حدیثی از جعفر صادق نقل می‌کند که در آن جبرئیل به پیامبر اسلام در مورد آینده اهل بیت وی خبر می‌دهد. در این حدیث از ضرب و شتم فاطمه در حالی که باردار است و سقط جنین و مرگ او به خاطر جراحت وارده سخن رانده می‌شود.<ref>به رنگ خون (سیری در نصوص شهادت حضرت زهرا)، علی لباف و میثم توکلی بینا، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، صفحهٔ ۱۳</ref><ref group="پانویس">[[کامل الزیارات]]، باب نوادر الزیارات، حدیث شماره یازده</ref>▼
[[مرتضی مطهری]] وصیت فاطمه به [[علی بن ابی‌طالب|علی]] در دفن وی در هنگام شب را سیاستی برای ممانعت از حضور کسانی در مراسم تدفین می‌داند که به گفته مطهّری دشمنان فاطمه بودند:
نویسندگان شیعه همچنین به حدیثی از پیامبر اسلام استناد می‌کنند که در کتاب «فرائد المسمطین»<ref>فرائد المسمطین، جلد ۲، صفحه ۳۵، حمویئی جوینی، ابراهیم بن محمد، مؤسسه المحمودی، بیروت. [http://s21.postimg.org/446wgv1o7/joveyni.jpg تصویر صفحه مذکور از کتابخانه دیجیتال نور]</ref> نوشته [[امام‌الحرمین جوینی]]، فقیه اهل سنّت آمده‌است. در این حدیث پیامبر اسلام با ذکر اوصاف دختر خود فاطمه خبر از آینده وی می‌دهد که در آن «اهانت، وارد خانه‌اش شده و حرمتش هتک گردیده و حقّش غصب شده و ارثش گرفته شده‌است. پهلویش شکسته و جنینش سقط شده‌است.» در این حدیث از فاطمه با عنوان «مقتول» یاد شده‌است.<ref>با کاروان جوین (سوگنامه شهادت حضرت زهرا در میراث مکتوب نیشابور) به اهتمام سید جعفر خلخالی، بازنویسی علی لباف، با راهنمایی آیت‌الله سید علی حسینی میلانی، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، صص ۹–۱۴</ref><ref group="پانویس">این حدیث در منابع امامیه همچون أمالی [[شیخ صدوق|صدوق]]، مجلس بیست و چهارم نیز آورده شده‌است.</ref>▼
{{نقل قول|«علی جان! خودت مرا غسل بده و تجهیز و دفن کن. شب مرا دفن کن، نمی‌خواهم کسانی که به من ظلم کرده‌اند در تشییع جنازه من شرکت کنند.» تاریخ کارش همیشه لوث است. افرادی جنایتی را مرتکب می‌شوند و بعد خودشان در قیافه یک دلسوز ظاهر می‌شوند برای اینکه تاریخ را لوث بکنند، عین کاری که مأمون کرد: امام رضا را شهید می‌کند، بعد خودش بیش از همه مشت به سرش می‌زند و فریاد می‌کند و مرثیه‌سرایی می‌نماید، و لهذا تاریخ را در ابهام باقی گذاشته که عده‌ای نمی‌توانند باور کنند که مأمون بوده‌است که امام رضا را شهید کرده‌است. این لوث تاریخ است. زهرا برای اینکه تاریخ لوث نشود فرمود مرا شب دفن کن. لااقل این علامت استفهام در تاریخ بماند: پیغمبر یک دختر که بیشتر نداشت، چرا باید این یک دختر شبانه دفن بشود و چرا باید قبرش مجهول بماند؟! این بزرگترین سیاستی است که زهرای مرضیه اعمال کرد که این در را به روی تاریخ باز بگذارد...<ref>مرتضی مطهّری، سیری در سیره نبوی، قابل دسترسی در [http://www.rasekhoon.net/library/content-35405-6.aspx اینجا]</ref>}}
=== پیشینه ===
▲بسیاری از نویسندگان مشهور شیعه در طول تاریخ به درگیری فیزیکی و یا سقط جنین ([[محسن پسر علی|محسن]]) در روز [[رویداد خانه فاطمه]] معتقد بوده‌اند. از جمله آنها می‌توان به [[شیخ صدوق]] (متوفای سال ۳۸۱)، [[مرتضی علم‌الهدی|سید مرتضی]] (متوفای سال ۴۳۶)، [[شیخ طوسی]] (متوفای سال ۴۶۰)، [[علامه حلی]] (متوفای سال ۷۲۶) و [[تفسیر عیاشی|عیاشی]] (متوفای سال ۳۲۰) اشاره کرد.<ref>و آتش زبانه می‌کشید (احراق بیت فاطمه در منابع امامیه)، علی لباف زیر نظر مرتضی فرج پور، صفحهٔ ۱۶,مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر</ref><ref>به رنگ خون (سیری در نصوص شهادت حضرت زهرا)، علی لباف و میثم توکلی بینا، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر صص ۱۷–۱۹</ref> به شهادت [[عبدالجبار|قاضی عبدالجبار]] نویسنده اهل سنت (متوفای سال ۴۱۵) این اعتقاد شیعیان ناشی از حدیثی منسوب به [[جعفر صادق]] است.<ref>میراث جاودان (فهرستی موضوعی از کتاب "دراست و تحلیل حول الهجوم علی بیت فاطمه")، به اهتمام علی لباف، صفحهٔ ۱۹, مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر</ref> [[ابن قولویه]] (متوفای سال ۳۵۷) در [[کامل الزیارات]] حدیثی از جعفر صادق نقل می‌کند که در آن جبرئیل به پیامبر اسلام در مورد آینده اهل بیت وی خبر می‌دهد. در این حدیث از ضرب و شتم فاطمه در حالی که باردار است و سقط جنین و مرگ او به خاطر جراحت وارده سخن رانده می‌شود.<ref>به رنگ خون (سیری در نصوص شهادت حضرت زهرا)، علی لباف و میثم توکلی بینا، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، صفحهٔ ۱۳</ref><ref group="پانویس">[[کامل الزیارات]]، باب نوادر الزیارات، حدیث شماره یازده</ref>
▲نویسندگان شیعه همچنین به حدیثی از پیامبر اسلام استناد می‌کنند که در کتاب «فرائد
=== اختلاف در سرنوشت [[محسن پسر علی|محسن]] در متون قدیمی اهل سنت و اتّهام تحریف ===
در متون تاریخی اهل سنت بعضاً نظرات متفاوتی در مورد چگونگی درگذشت [[محسن پسر علی]] آمده است. به عنوان مثال ابن صباق مالکی (متوفای سال ۸۵۵) و صفوری شافعی (متوفای سال ۸۹۴) می‌نویسند محسن سقط شده بود. حال آنکه ابن هضم اندلسی (متوفای سال ۴۵۶) و بدخشانی (متوفای سال ۱۱۲۶) معتقد به درگذشت محسن پس از تولد و در شیرخوارگی هستند.<ref>تازیانه بر وحی (حضرت محسن در منابع اهل سنت)، علی لباف، با همفکری سید رضا هاشمی گلپایگانی، با راهنمایی آیت‌الله سید علی حسینی میلانی، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، صص ۷–۹</ref> به علاوه نویسندگان شیعه به اشاراتی در مورد جزئیات [[رویداد خانه فاطمه]] در برخی کتاب‌های قدیمی اهل سنت استناد می‌کنند که از نظر آنها نشان از تغییر و تحریف دارد. به عنوان مثال [[ابن شهر آشوب مازندرانی]] (متوفای سال ۵۸۸) در «مناقب آل ابی طالب» و گنجی شافعی (متوفای سال ۶۵۸) در کتاب «کفایه الطالب» از [[ابن قتیبه دینوری]] نقل می‌کنند که نام برده در کتاب «المعارف» خود مرگ محسن را بر اثر سقط شدن و مربوط به ضربه سنگین قنفذ می‌داند. حال آنکه در چاپ‌های امروزی کتاب المعارف دینوری اثری از این موضوع نیست و صرفاً گفته شده محسن در کودکی درگذشته است.<ref>زخم آتش (احراق بیت فاطمه در منابع اهل سنت)، به اهتمام علی لباف، حیدر برکت، سید محمد حسینی قزوینی، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر صص ۳۶–۳۷</ref> همچنین [[ابن ابی الحدید]] معتزلی (متوفای سال ۶۵۶) در کتاب «شرح نهج البلاغه» به نقل از کتاب «مروج الذّهب» تألیف [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] (متوفای سال ۳۴۶) به ماجرای تهدید به آتش زدن خانه فاطمه اشاره می‌کند. اما در برخی چاپ‌های امروزی کتاب مسعودی نام خلیفه دوم به عنوان عامل اصلی حذف شده و ماجرا با صیغه مجهول تعریف شده است.<ref>حقایق پنهان (تأملی کوتاه در تحریف اسناد فاطمیه)، علی لباف، عدنان درخشان، شیخ محمد رضا مامقانی، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، صص ۶–۷</ref> به علاوه صفوری شافعی (متوفای سال ۸۹۴) در کتابش به نام «المحاسن المجتمعه فی الخلفا الاربعه» سقط شدن محسن را از کتاب «الاستیعاب» تألیف [[:ar:ابن عبد البر|ابن عبدالبر]] (متوفای سال ۴۶۳) نقل می‌نماید در حالی که در چاپ‌های فعلی از کتاب الاستیعاب نشانی از آن یافت نمی‌شود.<ref>تازیانه بر وحی (حضرت محسن در منابع اهل سنت)، علی لباف، با همفکری سید رضا هاشمی گلپایگانی، با راهنمایی آیت‌الله سید علی حسینی میلانی، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، صفحهٔ ۹</ref>
البته لازم به یادآوری است که مسعودی شیعهٔ ۱۲ امامی بوده است، و در کتب رجالی برای او کتابی در اثبات امامت بلافصل علی بن ابی طالب ذکر کرده‌اند. همچنین ابن شهر آشوب نیز شیعه بوده است و طبرسی از او با القاب «فخر الشیعة» و «تاج الشریعة» یاد کرده است.<ref>خاتمة المستدرک، حسین النوری الطبرسی، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، ج 3، ص 57</ref>
=== استفاده از واژه وفات به جای شهادت ===
[[ابن شهر آشوب]] مازندرانی در کتاب مناقب آل ابی طالب از کلمه وفات برای تاریخ درگذشت فاطمه استفاده می‌کند. از نظر نویسندگان شیعه این مسئله منافاتی با اعتقاد ابن شهر آشوب مبنی بر به قتل رسیدن و شهادت فاطمه ندارد. زیرا به گفته آنها ابن شهر آشوب برای تاریخ به قتل رسیدن علی ابن ابی طالب هم از کلمه وفات استفاده نموده است. علاوه بر این آنها به این مسئله اشاره می‌کنند که ابن شهر آشوب در جایی از کتابش به قتل [[حسن مجتبی]] در اثر مسموم شدن اشاره کرده و در جایی دیگر از کلمه وفات برای وی استفاده نموده است.<ref>به رنگ خون (سیری در نصوص شهادت حضرت زهرا)، علی لباف و میثم توکلی بینا، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر صص ۲۵–۲۷</ref>
=== روابط علی و خلفا<ref group="پانویس">پاره‌ای از نویسندگان با استناد به مشاوره علی به خلفا و تزویج دخترش أم کلثوم با عمر بر این مسئله حکم می‌کنند که [[رویداد خانه فاطمه]] نمی‌توانسته شامل درگیری فیزیکی (منجر به سقط جنین و مرگ) بوده باشد.</ref> ===
برخی نویسندگان شیعه موارد مشاوره علی با خلفا را نشانه رابطه نزدیک وی با آنها نمی‌دانند. به عنوان مثال با بررسی ۱۰۷ مورد مشاوره علی با ۳ خلیفه قبل از خود به این نتیجه رسیده‌اند که در اکثریت موارد مشاوره با علی پس از رجوع به دیگران صورت گرفته است:<ref>دانشنامه روابط سیاسی حضرت علی با خلفا، به اهتمام علی لبباف، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، صص ۶۶–۹۱</ref>
<blockquote>«این طور نبوده است که خلفا از آن حضرت به عنوان مشاور و وزیر دعوت به شرکت در اداره حکومت کنند و آن حضرت نیز بپذیرند و سپس این مطلب نشانی بر موافقت و همدلی حضرت با خلفا دانسته شود. بلکه خلفا ... مردم را از تدبیر و درایت امیرالمؤمنین محروم کردند و آن حضرت در انزوای سیاسی و اجتماعی به کشاورزی و حفر چاه مشغول گشتند؛ و اگر گهگاه برای حل مشکلات به سراغ آن حضرت می‌رفتند از این جهت بود که برای بازشدن گره‌ها چاره‌ای جز این نداشتند.»</blockquote><ref>بر آستانه غدیر (گفتارهایی با موضوع غدیر و امامت، مقاله "موضع امیرالمؤمنین در عصر خلفا")، دکتر سید محمد تقی نبوی، مؤسسه فرهنگی اعراف نور، زمستان ۸۰، صفحهٔ ۱۹</ref>
به علاوه آنها معتقدند ازدواج ام کلثوم با عمر پس از انکارها و اعتذارهای مختلف از جانب علی و با تهدیدهای گوناگون از طرف عمر بدون رضایت قلبی علی<ref group="پانویس">طبقات کبری [[محمد بن سعد بن منیع|ابن سعد]] (ترجمه مهدوی دامغانی ج ۸ صص ۴۶۱–۴۶۳) و [[تاریخ یعقوبی]] (ترجمه محمد ابراهیم آیتی ج ۲، ص ۳۵) به نارضایتی علی اشاره می‌کنند</ref> و با واسطه [[عقیل بن ابی‌طالب|عقیل]] و [[عباس بن عبدالمطلب|عباس]] انجام شده است. آنها معتقدند پس از مدتی کوتاه عمر کشته شد و علی دخترش را به منزل خودش برگرداند.<ref>دانشنامه روابط سیاسی حضرت علی با خلفا، به اهتمام علی لبباف، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، ص ۲۰۲</ref>
== دیدگاه سنّی ==
| |||