سویا: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز − رده:آشپزی ژاپنی (هاتکت) |
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰) +املا+تمیز (۱۴.۹ core): + رده:آشپزی چینی+رده:آشپزی ژاپنی |
||
خط ۳۵:
=== پروتئین بافت‌دار سویا ===
'''[[پروتئین بافت دار سویا]]''' یا '''پروتئین بافت دار گیاهی''' (TVP) یکی از محصولات جانبی مهم سویاست که عمدتاً از دانه سویا که روغن آن طی
=== شیر سویا ===
خط ۴۱:
=== توفو ===
[[توفو]]،
== خصوصیات گیاه‌شناسی ==
لوبیا روغنی با [[نام علمی]] Glycine max گیاهی است از [[تیره نخود]] (لگومینوز) که به صورت بوته‌ای استوار و با شاخ بر گ زیاد رشد می‌کند. ریشه سویا مستقیم و با انشعاب زیاد است. اما در شرایط ایران ریشه در عمق ۳۰ [[سانتی‌متر]] خاک پراکنده‌است.
روی ریشه سویا نوعی باکتری همزیست بنام Rhizobium japonicum مشاهده می‌شود. باکتری‌های ریزوبیوم، کربوهیدرات‌ها و سایر [[مواد غذایی]] را از آوند آبکشی گرفته و انرژی دریافتی را صرف تبدیل نیتروژن هوا به یون آمونیوم و در نهایت [[اسیدهای آمینه]] می‌کند.
مقداری از نیتروژن تولید شده که مازاد مصرف باکتری است در اختیار گیاه قرار می‌گیرد و مقداری نیتروژن هم از تجزیه بافت گره‌های مرده (قطع در اثر پیری و رشد ثانویه ریشه) آزاد گردیده و در اختیار گیاه قرار می‌گیرد.<ref name="ReferenceA"
عمق ریشه سویا در مرحله گلدهی ۲ برابر ارتفاع ساقه است ولی وزن خشک ریشه کمتر از اندام‌های هوایی است. رشد ریشه تا زمان تشکیل دانه ادامه پیدا می‌کند و سپس قبل از ورود دانه به مرحله رسیدگی فیزیولوژیک متوقف می‌شود.
باکتری ریزوبیوم ژاپونیکوم به صورت طبیعی در خاک‌های ایران وجود ندارد و باید باکتری‌ها همراه بذر به خاک اضافه شود. برگ‌های سویا در هنگام رسیدگی معمولاً ریزش می‌کنند که این یک صفت مطلوب برای برداشت است.<ref name="ReferenceA"
سویا دارای دو فرم رشد محدود و نامحدود است. در گیاهان با فرم محدود گل‌ها در ابتدای گره‌های فوقانی به ظهور رسیده و به طرف پایین ادامه می‌یابد. در ارقام رشد نامحدود گل دهی در گره‌های پایینی آغاز گردیده و به طرف بالا پیش می‌رود.
در سویا اشکال رشد نامحدود بزرگ‌ترین بر گها در وسط بوته قرار دارند و در بخش‌های بالایی و پایینی بوته از سطح برگ‌ها و طول دمبرگ کاسته می‌شود. در ارقام رشد محدود برگ‌ها ی قسمت انتهایی بوته دارای سطح برگ کمتر و دمبرگ کوتاهتر می‌باشند، ولی نزدیک شدن به طرف پایین بوته، سطح بر گها و طول دمبر گ افزایش می‌یابد.
خط ۵۶:
فاصله اولین غلاف‌های بوته از سطح خاک غالباً تابع ژنوتیپ و تراکم بوته است و در تراکم بالا غلاف در سطح بالاتری از سطح خاک تشکیل می‌شود.
در سویا تعداد ساقه‌های فرعی در ارقام دیررس زیاد بوده و بلعکس، در ارقام زودرس تعداد آن‌ها کمتر است. با افزایش ساقه‌های فرعی در بوته، عملکرد دانه نیز افزایش خواهد یافت. از طرف دیگر بین رسیدگی محصول و ارتفاع بوته همبستگی مثبت وجود دارد به‌طوری‌که ارقام پاکوتاه زودرس و ارقام پابلند دیررس تر می‌باشند.
[[گرده افشانی]] در لوبیا روغنی خودگشنی است و میزان دگرگشنی وابسته به فعالیت حشرات از ۱٪ تجاوز نمی‌کند.<ref name="ReferenceA"
== سازگاری سویا ==
خط ۶۶:
لوبیا روغنی گیاهی گرمادوست است این گیاه درجه حرارت‌های بالا را حتی بیش از ذرت تحمل می‌کند البته این بدین معنا نیست که در درجه حرارت‌های زیاد عملکرد خوبی خواهد داشت زیرا بسیاری از غلاف‌ها در درجه حرارت‌های زیاد ریزش می‌کنند اما بوته زنده می‌ماند و در اثر درجه حرارت‌های بسیار زیاد از بین نمی‌رود هر چند عملکرد مطلوبی هم تولید نمی‌کند. حداقل دما برای رشد لوبیا روغنی ۱۰ [[درجه سانتی گراد]] و دمای ۲- دمای کشنده آن است. دمای بالاتر از ۳۵ درجه در طول دوره رشد برای آن مناسب نیست و بذرهای که در درجه حرارت‌های بالا تولید می‌شوند کیفیت مطلوبی ندارند.
سویا حساس به خشکی است و بذر آن در مرحله سبز شدن حساس به آب ایستادگی می‌باشدالبته سویا حساسیتی به رطوبت نیبی هوا (خشکی هوا) ندارد.<ref name="ReferenceA"
لوبیا روغنی سرمای خفیف را در مرحله گیاهچه و مرحله رسیدگی دانه (کمی بیش از ذرت) تحمل می‌کند.
کشت دیم لوبیا روغنی در مناطق با بارندگی سالانه ۱۰۰۰ [[میلی‌متر]] امکان‌پذیر است (مانند شمال ایران). این گیاه به باد مقاوم است. سویا به عنصر بر و شوری خاک بسیار حساس است.
در غلظت بالای CO2 تثبیت ازت هم افزایش می‌یابد. به صورت معمول غلظت CO2 جو ppm320 می‌باشد اما پیش بینی‌ها نشان می‌دهد که این غلظت تا سال ۲۰۵۰ به ppm600 افزایش یابد. آزمایش‌ها انجام گرفته نشان می‌دهد که در غلظت ppm600 CO2 در سویا ۵۰درصد افزایش عملکرد دیده می‌شود و این افزایش عملکرد بیشتر در نتیجه افزایش تعداد غلاف در بوته است و اثر زیادی بر روی اندازه دانه‌ها ندارد. از طرف دیگر بذرهایی که والد آن‌ها شرایط غلظت بالای CO2 رشد کرده بود نسبت به بذرهای معمولی ریشه چه قوی تری تولید می‌کردند.<ref name="ReferenceA"
'''عوامل مؤثر بر تثبیت ازت در سویا'''
۱-دما:سویا به عنوان یک گیاه گرمسیری برای فعالیت باکتری همزیست به دمای بین ۲۵ تا ۳۰ درجه [[سانتی گراد]] نیاز دارد. وقتی دمای خاک به کمتر از این حد کاهش یابد، تشکیل گره در سویا کاهش می‌یابد و در دمای ۱۰ درجه سانتی گراد تشکیل گره مختل می‌شود.
خط ۸۳:
# فشردگی خاک: فشردگی خاک سبب کاهش رشد ریشه و رشد گره‌های تثبیت ازت شده می‌گردد. قدرت نفوذپذیری ریشه سویا رابطه معکوس با فشردگی خاک دارد و فشردگی خاک سبب [[کاهش وزن]] و تعداد گرهک‌های تثبیت از ت می‌شود.
# تغذیه: کمبود عناصری چون کبالت، کلسیم، منیزیم، فسفر مولبیدن و آهن سبب کاهش یا عدم تشکیل گره‌های باکتریایی سویا می‌شود. عناصر سنگین مانند کادمیوم می‌توانند سبب از بین رفتن گره‌های باکتریایی شود
# آفات و بیماری‌ها:گره‌ها ممکن است سطوحی از ویروس را داشته باشند که فعالیت گره را مستقیماً تحت تأثیر قرار می‌دهند. گره‌های ریشه ممکن است به وسیله حشرات یا لاروهای حشرات خورده شوند.<ref name="ReferenceA"
== اثرات سویا بر سلامتی ==
خط ۱۱۰:
{{دهستان‌های آلابا}}
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
{{شیر گیاهی}}
[[رده:آشپزی چینی]]
[[رده:آشپزی ژاپنی]]
[[رده:آشپزی کره‌ای]]
[[رده:اختراعات چینی]]
| |||