اسحاق‌آباد (زبرخان): تفاوت میان نسخه‌ها

این روستا یکی از روستاهای قدیمی شهرستان نیشابور می‌باشد و دارای یک ارگ قدیمی است. پیران روستا می‌گویند تونلی بزرگ از زیر این ارگ شروع شده و در دامنه کوه‌های درود پایان می‌یافته استمی‌یافته‌است. در ایام قدیم هنگامی که ترکمانان برای غارت به روستاهای نیشابور از جمله اسحاق آباد حمله می‌کردند مردم روستا برای در امان ماندن از حمله غارتگران در ارگ روستا پناه می‌گرفتند. ارگ به علت داشتن برج‌های متعدد و دیوارهای ضخیم و بسیار بلند، غیرقابل نفوذ بود بنا براین ترکمانان قلعه را محاصره می‌کردند و منتظر پایان یافتن آذوقه اهالی می‌شدند. اما مردم روستا از راه تونلی که بنا به گفته معمرین تا درود امتداد داشت آذوقه مورد احتیاج خود را تهیه می‌کردند.

روستای اسحق آباد دارای آّب و هوای گرم و خشک است. این روستا تا قبل از انقلاب دارای ۱۲ رشته قنات بزرگ بوده استبوده‌است که متأسفانه امروز بر اثر کم‌آبی یا عدم انجام لایروبی آبدهی گذشته را ندارند.

تپه ایتپه‌ای است باستانی مربوط به دوران پس از اسلام که در گویش محلی تپه حسن نو تلفظ می‌شود.

میدان اصلی روستا قتلگاه یا سرخدو (سر یخدان (محل نگهداری یخ در فصل گرما)) نام دارد. این میدان از این رو قتلگاه نامیده می‌شود که هر ساله در روزهای تاسوعا و [[عاشورای حسینی]] مراسم شبیه خوانی (تعزیه) در آنجا با شکوه و بی نظیربی‌نظیر برگزار می‌شود. اما سرخدو مخفف سر یخدان است. سابق بر این که نیروی برق کشف نشده و یخچال اختراع نشده بود، در کنار این میدان یخدان بزرگی دایر بود که یخ مورد نیاز در تابستان را در آن ذخیره می‌نمودند.

این اثر در داخل روستای اسحاق آباد در بخش زبرخان قرار دارد، آن طور که از تصویر ماهواره [[ای گوگل]] بر می‌آید ارگ به صورت دایره ایدایره‌ای که ۵ [[برج دیده بانی]] اطراف آن را احاطه کرده استکرده‌است طراحی شده استشده‌است. کاربری این برج‌ها دیده بانی و حفاظت از قلعه بوده استبوده‌است.

مساحت قلعه حدود ۳۰۰۰ [[متر مربع]] و به ابعاد ۶۶ در ۵۵ متر می‌باشد قلعه بصورتبه صورت دایره ساخته شده استشده‌است قنات معروف آن در سمت جنوبی خارج از قلعه و بفاصله ۱۵ متری آن قرار دارد که منبع تأمین [[آب آشامیدنی]] ساکنین قلعه بوده استبوده‌است. ضخامت دیوارهای قلعه ۵/۱ تا ۳ متر متغیر است. ارتفاع دیوارها نیز حدود ۸ متر است که احتمالاً بیشتر از این بوده و فرسایش یافته استیافته‌است. مصالح قلعه از گل و چینه می‌باشد قلعه دارای حیاط مرکزی بوده و اتاق‌ها و فضاهای متعدد معماری در اطراف آن قرار داشته‌اند با توجه به فرم معماری و شواهد موجود این قلعه در [[دوره تیموری]] احداث و در دوره‌های بعدی مورد بازسازی و استفاده قرار گرفته استگرفته‌است.

ورودی برج، از سمت شرقی می‌باشد که از طریق یک راهرو با یک سقف ضربی، وارد طبقهٔ هم‌کف آن می‌گردد. در ابتدای مدخل و در سمت راست، یک ردیف پلکان باریک و کم عرض به سمت طبقات بالا ایجاد شده، عرض این پلکان ۷۰ سانتی‌متر است که با ۱۲ پله به طبقهٔ دوم دسترسی پیدا می‌کند. قطر داخلی طبقهٔ هم‌کف ۵۰/۳ متر است که در دیوار قسمت پی آن، چینه و قلوه سنگ و گاهی آجر به‌کار رفته، و از ارتفاع ۷۰ سانتی‌متری به بالا، با خشت خام کار شده استشده‌است. دیوار برج، دوجداره می‌باشد که از طریق دریچه‌هایی میان این دو جداره مشهود است. عرض ورودی طبقهٔ هم‌کف، ۱۲۰ سانتی‌متر و ارتفاع سقف تا کف، حدود ۳ متر است.

ورودی طبقهٔ دوم از سمت شمال غربی است که با ۱۲۰ سانتی‌متر عرض دهانهٔ ورود، فضایی هشت ضلعی که بر روی دیوارها تعداد ۷ (طاق) تاق‌نما ایجاد شده. تاق‌نماها حالت تزئینی دارند ولی روی آنهاآن‌ها هیچ‌گونه اندودی کار نشده است. عرض تاق‌نماها به‌طور یک در میان ۸۰سانتی‌متر و ۱۲۰ سانتی‌متر است و حالت یک هشت ضلعی را به وجود می‌آورد. ارتفاع طبقهٔ دوم از سقف تا کف، حدود ۵/۲ متر می‌باشد. طبقهٔ دوم هیچ‌گونه روزنه‌ای به بیرون ندارد و فقط در مسیر راه‌پله‌ها، تعداد زیادی روزنهٔ دیدبانی، به سمت خارج تعبیه شده استشده‌است. پوشش سقف طبقهٔ دوم، به صورت عرق‌چین (کلمبو) می‌باشد و بالای تاق‌نما، یک ردیف تزئینات آجرکاری دندان‌موشی به کار برده شده استشده‌است. ابعاد این اتاق ۳ در ۳ متر می‌باشد.

از طبقهٔ دوم، پس از طی ۱۰ پله به سمت بالا، وارد طبقهٔ سوم می‌شویم. ورودی طبقهٔ سوم از سمت جنوب غربی است که با ۱ متر عرض دهانه و ۱۳۰ سانتی‌متر ارتفاع به اتاقی مربع شکل، متصل می‌شود. ابعاد اتاق ۳ در ۷۰/۲ می‌باشد. در اطراف این اتاق، تعداد ۸ تاق‌نمای کوچک به عرض ۳۵ سانتی‌متر، و نیز تعداد ۳ پنجرهٔ کوچک، به عرض ۱ متر، ایجاد شده که این پنجره‌ها از سه طرف به سمت اراضی مشرف است. ارتفاع طبقهٔ سوم از سقف تا کف، ۲ متر می‌باشد. برای پوشش سقف در چهار طرف، گوشه‌سازی با خشت انجام شده و سقف بر روی آن قرار داده شده استشده‌است. متأسفانه، سقف طبقهٔ سوم به‌طور کامل تخریب شده و فرو ریخته و بر اثر سنگینی، قسمتی از سقف طبقهٔ دوم نیز تخریب شده و به داخل طبقهٔ دوم ریزش نموده است، اما دیوارها سالم‌اند. از داخل اتاق طبقهٔ سوم و سمت غربی اتاق (سمت چپ ورودی اتاق)، پلکانی به سمت طبقهٔ چهارم وجود داشته که متأسفانه بر اثر تخریب سقف طبقهٔ سوم، این پلکان نیز از بین رفته استرفته‌است. ابعاد خشت‌ها ۲۴ در ۲۴ در ۵ می‌باشد.

در قسمت شرقی برج آسیاب اسحاق‌آباد، بقایای معماری اتاق‌های درخت و گل وجود دارند که به بدنهٔ برج الحاق گردیده‌اند. فقط قسمتی از دیوارها باقی‌مانده، اما سقف به‌طور کامل تخریب شده استشده‌است.

در قسمت شمال شرقی برج آسیاب، تأسیسات ساختمان یک [[آسیاب آبی]]، به فاصلهٔ ۵ متری از برج وجود دارد. این [[آسیاب قدیمی]] که در مسیر نهر آب یک قنات قرار داشته از مصالح آجر با ملات ماسه و گچ و آهک ساخته شده استشده‌است. قسمت تنورهٔ آسیاب سالم است، اما اتاق آسیاب و فضاهای دیگر، به‌طور کامل تخریب گردیده. ارتفاع تنوره، بیش از ۵ متر می‌باشد. ابعاد آجرهای به‌کار رفته در تنوره، متفاوت و از آجرهایی در ابعاد ۲۳ در ۲۳ در ۵/۴ یا ۲۵ در ۲۵ در ۵ ساخته شده استشده‌است. قدمت این آسیاب به اوایل دورهٔ پهلوی می‌رسد.

زبان مردم روستا فارسی است. مردم روستا فارسی را با لهجه ایلهجه‌ای نزدیک به سایر شهرهای خراسان تلفظ می‌کنند. لهجه این روستا شباهت بسیار زیادی با لهجه شهر نیشابور دارد اما تفاوت‌هایی جزیی نیز در تلفظ حروف مصوت در آن دیده می‌شود.