"به تحقیق می دانم و سوگند بر زبان می رانم که اصرار تو بر انکار حقیقت دین موجبی نیست، مگر آن بیماری که بسیاری از مردمان این روزگار را دامن گیر شده و جمهور خلق بدان مفتون گشته اندگشتهاند. سپردن راه آخرت با نشیب و فرازش در غایت دشواری است، زیرا راهبران جهان آخرت عالمانی توانند بود که وارثان پیامبران باشند، عالمانی که اکنون روزگار از وجودشان خالی گشته و جایشان عالمانی جای گرفته اند که معروف را منکر و منکر را معروف می شمارند. بدین سبب علم دین مندرس شده و آثار یقین ناپیدا گشته است."<ref>غزالی، محمد بن محمد، ''احیاء علوم الدین''، ترجمه موید الدین محمد خوارزمی، به کوشش [[حسین خدیو جم]]، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۵۱ قسمت مقدمه</ref>
==موافقان و مخالفان==
* در طول تاریخ اسلام کمتر کتابی به اندازه ''احیاء'' امام محمد غزالی مورد قبول و در عین حال انکار مسلمانان قرار گرفته است،گرفتهاست، زیرا این کتاب در زمان حیات مولفش در شرق و غرب جهان اسلام از خراسان تا [[اندلس]] منتشر شده وازو از سوی موافقان و مخالفان مورد ستایش و نکوهش بسیار قرار گرفته استگرفتهاست. اهمیت کتاب ''احیاء'' به حدی است که حتی گفته می شودمیشود الهام بخش [[مولانا]] جلال الدین در سرودن ''[[مثنوی معنوی]]'' بوده استبودهاست.
* به روزگار فرمان روایی علی بن یوسف بن تاشفین (حدود ۵۰۲ هجری قمری) این کتاب به [[مغرب عربی|مغرب]] و اندلس رسید و با مخالفت و در عین حال جانبداری گروهی از فقهای آن سرزمین مواجه گردید. مخالفان تمام نسخههای کتاب را گِرد آوردند و در صحن مسجد [[استان کوردوبا (اسپانیا)|قرطبه]] انباشتند و آتش زدند.<ref>همان</ref>
خط ۲۲:
==شرح و خلاصه نویسی==
بزرگ ترینبزرگترین شرحی که بر ''احیاء'' نوشته شده اثر زبیدی است که بیش از سه بار در کشورهای عربی زبان چاپ شده استشدهاست. همچنین کتاب هشت جلدی معروف ''[[احیاء الاحیاء]]'' یا ''[[تهذیب الاحیاء]]'' (با نام کامل ''المحجه البیضاء فی احیاء الاحیاء'') به همت فقیه شیعه اثناعشری، [[ملامحسن فیض کاشانی]] در قرن یازدهم هجری قمری نوشته شده استشدهاست. ملا محسن [[فیض کاشانی]] که [[محدث]]، [[عارف]] و [[فیلسوف]] شیعی است در نیمه دوم [[سده یازدهم هجری]] ''احیاء علومالدین'' را بازنویسی کرده و در تفسیر خود [[احادیث شیعه]] را برای مطالب مرتبط با بحث می آوردمیآورد. کتاب وی بارها در [[ایران]] و [[عراق]] و [[لبنان]] به طبع رسیده استرسیدهاست.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = [[شیخ آقابزرگ تهرانی]]| نام = | پیوند نویسنده = | عنوان = [[الذریعه]]| ترجمه = | جلد =حرف الف و ت | سال = | ناشر = |مکان = | شابک = | صفحه = | پیوند = | تاریخ بازبینی = }}</ref>
کتاب ''[[کیمیای سعادت]]'' خلاصه ایخلاصهای از ''احیاء'' است که غزالی آن را در اواخر قرن پنجم هجری قمری نوشته است.
==ترجمه فارسی==
ترجمه فارسی کتاب ''احیاء'' که کهنترین ترجمه این کتاب است، به نام ''کتاب احیای علوم دین''، و توسط [[موید الدین محمد خوارزمی]] در حدود ۱۵۰ سال پس از تاَلیف یعنی در سال ۶۲۰ هجری قمری در دهلی انجام شده استشدهاست. بنا به گفته خودش او سال هاسالها کتاب ''احیاء'' را به شاگردانش در [[لاهور]] و دهلی درس می داده است.