|
[[پرونده:E coli at 10000x, original.jpg|thumbبندانگشتی|250px|leftچپ|یک گوی از [[باکتری]] [[ای کلای]] که ۱۰۰۰۰ برابر بزرگتر شده‌است]]
'''میکروب'''، '''میکروارگانیسم'''، '''ریزسازواره''' یا '''ریزاندامگان'''<ref>از واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی</ref> [[جاندار|جاندارانی]]انی<nowiki/> هستند که با [[چشم غیرمسلح]] دیده نمی‌شوند.<ref name="Oxford">{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی۱ = Hine| نام۱ = Robert S. | نام خانوادگی۲ = Martin| نام۲ =Elizabeth| عنوان = Oxford Dictionary of Biology | سال = 2015 | ناشر = Oxford University Press | مکان = New York| شابک = 9780198714378 | نشانی = https://books.google.com.au/books?id=gMf9CAAAQBAJ&vq | زبان = en }}</ref> ریزاندامگان‌ریزاندامگان شامل [[باکتری]]ها، [[ویروس]]ها، [[آغازیان]]، و برخی [[قارچ]]ها هستند.<ref name="Oxford"/> ریزاندامگان‌ها در همه جا، از آب و هوا گرفته تا خاک، روی پوست بدن و مخاط بدن انسان و جانوران به میزان فراوان وجود دارند. به گونه‌ای که زندگی برای جانوران و گیاهان، بدون وجود میکروب امکان‌پذیر نیست. یعنی این میکروب ها فلور نرمال بدن جانوران و موجودات زنده هستند.
میکروارگانیسم‌ها به دو گروه یعنی مفید و مضر تشکیل می‌شود.
بطور کلی در طبیعت '''۳''' نمونه ریزاندامگان (میکروارگانیسم) وجود دارد:
* تجزیه (فاسد) کننده‌های تدریجی(به انگلیسی: Degenerative Microorganisms)
* خنثی‌ها، سازشکارها، فرصت طلب‌ها (به انگلیسی: Neutral Microorganisms)
[[ابن سینا]] دانشمند ایرانی سده‌های دهم و یازدهم میلادی به این موضوع پی برده بود که موجودهای ریزی موجب بیماری می‌شوند. هرچند نمی‌توان به او، عنوان کاشف میکروب‌ها را نسبت داد و این کار توسط [[آنتونی فان لیوونهوک]] انجام شد. هوک با [[میکروسکوپ]] ابتدایی‌اش به مشاهده آب [[برکه]] پرداخت و دریافت که موجودهای ریزی در آن وجود دارد. از دیگر افراد مهم این زمینه می‌توان به [[رابرت کخ|رابرت کُخ]] اشاره کرد که [[باکتری]] بیماری [[سل]] را کشف نمود.
احتمال وجود میکروارگانیسم‌ها یا میکروب‌ها قرن‌ها قبل از کشف این موجودات زنده مورد بحث دانشمندان گوناگونی واقع شده بود. تا اینکه نهایتاً در قرن ۱۷ میلادی بشر به وجود چنین موجوداتی اطمینان حاصل کرد. احتمال وجود چنین موجودات در آیین برهمایی ذکر شده‌است. همچنین فردی به نام [[مارکوس ترنتیوس]] که یک رومی بود در مورد زندگی یا کشاورزی در نزدیکی لجن زار هشدار داد و اینگونه نوشت: «.... و موجوداتی وجود دارند که با چشم دیده نمی‌شوند و در هوا معلق هستند و از طریق دهان و بینی وارد بدن می‌شوند و بیماری ایجاد می‌کنند.» این کتاب که کشاورزی نام داشت در قرن ۱ قبل از میلاد نوشته شده بود.
[[آنتونی فان لیوونهوک]] (۱۶۳۲ - ۱۷۲۳) تقریباً اولین انسانی بود که توانست میکروارگانیسم‌ها را ببیند. او این کار را با میکروسکوپی انجام داد که خودش ساخته بود. او اولین کسی بود که از ابزاری به نام میکروسکوپ برای مشاهده اشیا استفاده کرد. کتاب میکروگرافی که در سال ۱۶۶۵ توسط [[آنتونی فان لیوونهوک|فان لیوونهوک]] منتشر شد,شد، به بررسی میکروسکوپی سلول‌های گیاهی پرداخته‌است.
قبل از کشف میکروارگانیسم‌ها توسط [[آنتونی فان لیوونهوک|فان لیوونهوک]] در ۱۶۷۵,۱۶۷۵، چگونگی تبدیل انگور به سرکه یا شیر به پنیر و ماست یا چگونگی فساد مواد غذایی برای همه معمایی حل نشدنی بود. بعد از اینکه هوک گزارش داد موجودات زنده‌ای وجود دارند که با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند برای مدت کوتاهی این سؤال باز هم بی جواب ماند چرا که هوک نتوانست ارتباط بین میکروارگانیسم‌ها با این معماها را توجیه کند. ولی چند سال بعد از کشف میکروارگانیسم‌ها و با مطالعه‌هایی که اسپالانزانی و پاستور انجام دادند علاوه بر پاسخگویی به این معما ها,ها، به فرضیه اشتباه و خرافاتی به وجود آمدن موجودات زنده از مواد غذایی در حال فساد هم پایان داده شد.
[[لازارو اسپالانزانی]] (۱۷۲۹ - ۱۷۹۹) با مطالع‌های خود نشان داد که جوشاندن یک ماده غذایی میکروارگانیسم‌های داخل آن را از بین می‌برد و این موضوع از فساد ماده غذایی جلوگیری می‌کند. همچنین او نشان داد میکروارگانیسم‌ها فقط باعث فساد مواد غذایی ای می‌شوند که در مجاورت هوا قرار داشته باشند.
[[لویی پاستور]] (۱۸۲۲ - ۱۸۹۵) مطالعه‌های اسپالانزانی را ادامه داد و به نتایج جالب تری دست یافت. او با مطالعه‌های خود نشان داد حتی اگر ماده غذایی را در تماس هوایی که از فیلترهای خاصی عبور داده شده‌است هم قرار دهیم باز هم ماده غذایی فاسد نمی‌شود. این فیلترها از عبور میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می‌کردند. پاستور با این آزمایش‌هایش نشان داد که عوامل فساد مواد غذایی همان میکروارگانیسم‌ها هستند که از طریق هوا و گرد و غبار وارد مواد غذایی می‌شوند و با رشد و تکثیر در آن منجر به فساد مواد غذایی می‌گردند.
در سال ۱۸۷۶,۱۸۷۶، [[رابرت کخ]] (۱۸۴۳ - ۱۹۱۰) نشان داد که میکروارگانیسم‌ها عامل به وجود آمدن برخی از بیماری‌ها هستند. رابرت کخ در مطالعه‌های خود متوجه شد در خون افراد آلوده به سیاه‌زخم تعداد زیادی باکتری باسیلوس آنتراسیس وجود دارد. کخ متوجه شد می‌تواند با انتقال مقدار جزئی خون از حیوان آلوده به حیوان سالم,سالم، باعث بیمار شدن حیوان سالم شود. همچنین کخ توانست باکتری‌هایی که از خون یک فرد آلوده گرفته بود را در یک محیط مغزی کشت داده و سپس با انتقال آن‌ها به جانور سالم باعث بیماری آن جانور شود. بنابر این آزمایش‌ها و بررسی‌ها کخ اصول و قواعدی را مطرح کرد که می‌توان از آن‌ها برای تشخیص بیماری زایی یک میکروب استفاده کرد. این اصول و قواعد به طور گسترده در میکرب شناسی استفاده می‌شوند و اصول کخ نام دارند.<ref>[http://www.madrase.ir دانشنامه مدرسه] / [http://www.madrase.com/همه-مقاله-ها/allnews/علمی/زیست-شناسی/172-2012-05-18-17-16-03/696-میکروارگانیسم-ها-میکروب میکروب‌ها]</ref>
واژهٔ میکروب برگرفته از واژهٔ لاتین Microbios است که تشکیل‌شده از دو جزء Micro (به معنی کوچک) و Bios (زنده) است.
== میکروب‌ها ==
کلمۀکلمهٔ [میکروب] از دو کلمۀکلمهٔ یونانی به معنی (کوچک) و (زیستن) گرفته شده‌است و به هر موجود ریز و ذرّه‌بینی گفته‌می‌شود.به عبارتی، به موجودات بسیارکوچکی که تنها با میکروسکوپ، قابل‌دیدن هستند، میکروب گفته‌می‌شود.
1-موجود زندۀزندهٔ خاصّی به نام میکروب وجود ندارد.
2-تعداد میکروب‌های مفید، بیش از انواع زیان‌آور است.
3-موجوداتی که در بدنِ ما ایجاد بیماری می‌کنند، شامل بعضی از میکروب‌ها و کرم‌های انگلی هستند.
== باکتری‌ها ==
[[پرونده:Staphylococcus aureus 01.jpg|thumbبندانگشتی|leftچپ|250 px|باکتری ''[[استافیلی کوک]]'' که در حدود ۱۰۰۰۰ برابر شده‌است]]
{{اصلی|باکتری}}
باکتری‌ها نسبت به رده دیگر یعنی ویروس‌ها بزرگتر هستند و غالباْغالباً موجب فعالیت‌های مفید می‌شوند مانند تخمیر خمیر نان، ماست شدن شیر و.......
== ویروس‌ها ==
== بیماری‌زایی ==
به طور کلی می‌توان میکروب‌های بیماری‌زا را در ۷ گروه دسته‌بندی کرد:
# [[ویروس|ویروس‌ها]]ها
# [[کلامیدیا|کلامیدیاها]]ها
# [[ریکتزیا|ریکتزیاها]]ها
# [[مایکوپلاسما|مایکوپلاسماها]]ها
# [[باکتری|باکتری‌ها]]ها
# [[پروتوزوآ|پروتوزوآها]]ها (تک‌یاخته‌ای‌ها)
# [[قارچ|قارچ‌ها]]ها
#
== جستارهای وابسته ==
* [[میکرب‌شناسی|ریززیست‌شناسی]]
[[رده:باکتری‌شناسی]]
[[رده:ریزاندامگان]]
[[رده:علم در دهه ۱۶۷۰ (میلادی)]]
[[رده:میکروبیولوژی]]
| 