بانکداری الکترونیک: تفاوت میان نسخه‌ها

'''بانک‌داری الکترونیک''' یا '''برخط''' یا '''اینترنتی'''، عبارت است از فراهم آوردن امکاناتی برای کارکنان در جهت افزایش سرعت و کارایی آنهاآن‌ها در ارائه خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرایندهای بین شعبه‌ای و بین بانکی در سراسر دنیا و ارائه امکانات [[سخت‌افزار|سخت‌افزاری]] و [[نرم‌افزار|نرم‌افزاری]] به مشتریان که با استفاده از آنهاآن‌ها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در هر ساعت از شبانه روز (۲۴ ساعته) از طریق کانال‌های ارتباطی ایمن و با اطمینان عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند.

مولر (۲۰۰۸)، بانک‌داری الکترونیک را استفاده بانک‌ها از [[اینترنت]] برای ارائه خدمات بانکی به مشتریان و استفاده مشتریان از اینترنت برای ساماندهی، کنترل و انجام تراکنش بر روی حسابهای بانکی خود تعریف می‌کند.<ref name="moghadasi">مقدسی، ۱۳۸۹</ref> با این حال، برخی از صاحبنظران تعریف کلی تری ارائه کرده‌اند و استفاده از سایر ابزارها و کانالهایکانال‌های الکترونیک نظیر تلفن همراه، تلفن و تلویزیون دیجیتال به منظور اطلاع‌رسانی، ایجاد ارتباط و انجام تراکنش بانکی را نیز مشمول تعریف بانک‌داری الکترونیک دانسته‌اند.<ref name="gholipoor">قلی پور سلیمانی، ۱۳۸۹</ref> مهمترین کانال‌های بانکداری الکترونیک عبارتند از:

منادی سرویس‌های بانکداری خانگی مدرن سرویس‌های بانکداری از راه دور از طریق رسانه‌های الکترونیکی در اوایل دهه هشتاد بودند. در اواخر دهه هشتاد کلمه آنلاین محبوب شد و به استفاده از یک پایانه، صفحه کلید، و [[صفحه نمایش]] برای دسترسی به سیستم بانکی از طریق یک [[خط تلفن]] اطلاق می‌شد. کلمه بانکداری خانگی همچنین می‌تواند به استفاده از یک [[صفحه کلید]] کوچک عددی برای فرستادن صدا از طریق خط تلفن به وسیله دستورالعمل‌هایی برای بانک اطلاق شود. سرویس‌های آنلاین در سال ۱۹۸۱ در نیویورک شروع به کار کردند زمانی که چهار بانک بزرگ شهر سرویس‌های بانکداری خانگی را به وسیله سیستم ویدئوتکس (Videotex) ارائه کردند. به دلیل شکست تجاری تکنولوژی videotext این سرویس‌های بانکداری هرگز محبوب نشد به جز در فرانسه –جایی که استفاده از videotext به وسیله شرکت telecom تامینتأمین مالی می‌شد- و انگلستان – که سیستم prestel استفاده می‌شد.

اولین سرویس‌های بانکداری آنلاین خانگی در انگلستان به وسیله شرکت ساخت و ساز ناتینگهام (NBS) در سال ۱۹۸۳ پایه ریزی شد. سیستمی که استفاده می‌شد بر پایهٔ سیستم prestel انگلیسی بود و از یک رایانه – مثل BBC Micro- یا صفحه کلید متصل به سیستم تلفن و دستگاه تلویزیون استفاده می‌کرد. این سیستم (که ارتباط خانگی-homelink- نامیده می‌شد) مشاهده آنلاین صورتحسابها، انتقالات بانکی و پرداخت قبوض را ممکن می‌ساخت. برای انجام انتقال بانکی یا پرداخت قبوض، باید یک دستورالعمل نوشته شده حاوی جزئیات دریافت کنندهدریافت‌کننده موردنظر به NBS فرستاده شود و آنجا اطلاعات وارد سیستم homelink شود. اغلب دریافت کنندگان، شرکت‌های گاز و برق و تلفن و حساب‌هایی در بانک‌های دیگر بودند. اطلاعات پرداخت انجام شده از طریق Prestel توسط دارنده حساب وارد سیستم NBS می‌شود. یک چک توسط NBS برای دریافت کنندهدریافت‌کننده وجه فرستاده می‌شود و یک اطلاعیه حاوی جزئیات پرداخت نیز برای دارنده حساب فرستاده می‌شود. سیستم BACS بعدها برای انتقال مستقیم مستقیم پرداختی ابداع و استفاده شد. موسسهمؤسسه اعتباری فدرال استنفورد اولین موسسه‌ای بود که در اکتبر سال ۱۹۹۴ سرویس‌های بانکداری اینترنتی را به همه اعضای خود ارائه کرد.

# '''[[تراکنش مالی|تراکنشی]]''': در این سطح، مشتری قادر است با استفاده از یک سیستم امنیتی کنترل شده، فعالیتهاییفعالیت‌هایی از قبیل [[چک (سند)|صدورچک]]، [[انتقال وجه]] و افتتاح حساب را انجام دهد. این سطح از خدمات بانک‌داری الکترونیک، از بالاترین سطح ریسک برخوردار است.

* تراکنشی (به طوربه‌طور مثال: انجام یک تراکنش مالی مثل انتقال حساب به حساب، پرداخت قبض، انتقال سیمی، درخواست وام یا یک حساب جدید و غیره)

** خرید و فروش اوراق [[سرمایه گذاریسرمایه‌گذاری]]

ویژگی‌هایی که به طوربه‌طور عادی منحصر به بانکداری تجاری هستند شامل:

ویژگی‌هایی که به طوربه‌طور عادی منحصر به بانکداری اینترنتی هستند شامل:

* پشتیبانی از [[مدیریت مالی]] شخصی مثل وارد کردن داده در نرم‌افزار حسابداری شخصی. برخی از پلت فرم‌های بانکداری آنلاین از حساب تجمعی هم پشتیبانی می‌کنند که به مشتریان اجازه می‌دهد همه حسابهایشان را –چه آنهاآن‌ها که در [[بانک مرکزی]] شان است و چه آنهاآن‌ها که در موسسات دیگر است- در یک جا مورد بررسی و نظارت قرار دهند.

* بانک‌داری مبتنی بر دستگاه هایدستگاه‌های کارت خوان

براساس تحقیقات موسسهمؤسسه Data Monitor مهم‌ترین مزایای بانکداری الکترونیک عبارت‌اند از: تمرکز بر کانال‌های توزیع جدید، ارائه خدمات اصلاح شده به مشتریان و استفاده از راهبردهای [[تجارت الکترونیک]]. البته مزایای بانکداری الکترونیک از دیدگاه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت نیز قابل بررسی است. رقابت یکسان، نگهداری و جذب مشتریان از جمله مزایای بانکداری الکترونیک در کوتاه مدت (کمتر از یکسال) هستند. در میان مدت (کمتر از ۱۸ ماه) مزایای بانکداری الکترونیک عبارت‌اند از: یکپارچهیکپارچه‌سازی سازی کانالهایکانال‌های مختلف، [[مدیریت اطلاعات]]، گستردگی طیف مشتریان، هدایت مشتریان به سوی کانال‌های مناسب با ویژگی‌های مطلوب و کاهش هزینه‌ها، کاهش هزینه پردازش معاملات، ارائه خدمات به مشتریان [[بازار هدف]] و ایجاد در آمد نیز از جمله مزایای بلند مدت بانکداری الکترونیک هستند.

براساس گزارش تحقیقاتی موسسهمؤسسه Data Monitor (مرکز تجزیه و تحلیل اطلاعات بانکداری در [[اروپا]]) آمار استفاده کنندگان از سیستم‌های بانکداری الکترونیک در هشت کشور [[فرانسه]]، [[آلمان]]، [[هلند]]، [[اسپانیا]]، [[سوئد]]، [[سوئیس]] و [[انگلیس]] از ۴٫۵ میلیون نفر در سال ۱۹۹۹ به حدود ۲۲ میلیون نفر در سال ۲۰۰۴ رسیده استرسیده‌است. در سال ۲۰۰۵ بیش از ۷۵ درصد شرکتهایشرکت‌های فعال در [[کشورهای توسعه یافته]] حداقل یکی از خدمات بانکداری الکترونیکی استفاده می‌کنند.

حفاظت از طریق تاییدتأیید [[رمز عبور]] تکی اگر چه در امن‌ترین سایت‌های فروش اینترنتی به کار می‌رود ولی برای فعالیت‌های بانکداری آنلاین شخصی در برخی کشورها به اندازه کافی امن به نظر نمی‌رسد. اساساً دو روش امنیتی متفاوت برای بانکداری آنلاین وجود دارد:

* سیستم PIN/TAN که PIN نشان دهنده یک رمز عبور برای ورود است و TAN نشان دهنده رمزهای عبور یکبار مصرف است که برای اعتباربخشی و امنیت تراکنش هاست. TANها به شیوه‌های گوناگونی توزیع می‌شوند که معمولترینش اینست که یک لیست از TANها توسط نامه پستی به کاربر بانکداری آنلاین فرستاده می‌شود. امن‌ترین راه استفاده از TANها اینست که آنهاآن‌ها رو بر حسب نیاز توسط یک نشان امنیتی تولید کنیم. این TANهای تولید شده توسط نشانه، وابسته به زمان و یک راز امنیتی واحد که در [[نشانه امنیتی]] ذخیره شده (که تاییدیه ۲عاملی خوانده می‌شود) هستند. معمولاً بانکداری آنلاین با PIN/TAN از طریق مرورگرهایی که از ارتباطات امن SSL استفاده می‌کنند انجام می‌شود بنابراین نیازی به رمزنگاری اضافه‌ای نیست.

* بانکداری آنلاین مبتنی بر امضا که تمام تراکنش‌ها امضا شده و به طوربه‌طور رقمی رمزنگاری می‌شوند. کلیدها برای تولید امضا و رمزنگاری می‌تواند روی کارتهایکارت‌های اعتباری یا هر نوع رسانه حافظه دار بسته به نوع پیاده سازیپیاده‌سازی آن ذخیره شوند.

بیشترین حملات به بانکداری آنلاین امروزه بر پایه فریب کاربر برای دزدیدن اطلاعات ورود و TANهای معتبر است. یک مثال شناخته شده برای این حملات ساخت صفحه مشابه یک سایت برای فریب کاربر است تا با وارد کردن اطلاعات شخصی خود آنهاآن‌ها را در اختیار دزدان قرار دهد. همچنین نوشتن اسکریپت سایت‌های عبور یا استفاده از ضبط کننده‌هایضبط‌کننده‌های کیبورد (تروجان‌ها) هم به عنوان راه‌هایی برای سرقت اطلاعات افراد به کار می‌رود.

گزارش اخیر فناوری FDIC که از گردآوری و همگردانی گزارش فعالیت فایلهای مشکوک بانک‌ها، هر ۳ ماه یکبار تشکیل می‌شود، ۵۳۶ مورد جرائم رایانه‌ای را لیست کرده که به طوربه‌طور میانگین، هر کدام باعث ۳۰۰۰۰ دلار ضرر شده استشده‌است. این رقم در چارک دوم سال ۲۰۰۷ به ۱۶ میلیون دلار افزایش یافته استیافته‌است. تخلفات رایانه‌ای بین چارک اول و دوم سال ۲۰۰۷ ۱۵۰ درصد افزایش داشته استداشته‌است. گزارش‌ها حاکیست در ۸۰ درصد موارد منبع تجاوز نامعلوم است ولی در حین بانکداری آنلاین انجام گرفته استگرفته‌است.

در سال ۲۰۰۱ موسسهمؤسسه FFIEC راهنمای تشخیص هویت چند معیاره (MFA) را منتشر کرد و از آن پس، تا اواخر ۲۰۰۶ نیاز به حضور در محل بود.

* {{یادکرد |نویسنده=مقدسی، علیرضا |مقاله=انواع روشهایروش‌های پرداخت در بانکداری الکترونیک |نشریه=ماهنامه عصر فناوری اطلاعات |تاریخ=مهر ۱۳۸۹ |شماره=۵۸ |صفحه= ۷۱ تا ۷۵}}

* {{یادکرد |نویسنده=مجیدی پور، معصومه، ستاره، فرید |مقاله=پرداخت الکترونیک، سیر تکاملی و روشهایروش‌های رایج |نشریه=بانکداری الکترونیک |تاریخ=بهمن و اسفند ۱۳۹۰ |شماره=۳۰ |صفحه=۳۷ تا ۴۱}}