دین الهی: تفاوت میان نسخه‌ها

پس از مرگ اکبرشاه دین الهی هیچ پیروی نیافت.<ref name="خودشیفته">{{یادکرد ژورنال|نویسنده =محمدجواد رحمتی|عنوان = خودشیفتگی جلال‌الدین اکبر گورکانی در تعامل با ژزوئیت‌ها و دین الاهی|ناشر =پژوهش‌های ادیانی|پیوند بایگانی= https://web.archive.org/web/20180213092015/http://adyan.urd.ac.ir/article_43256.html |پیوند= http://adyan.urd.ac.ir/article_43256.html | تاریخ = ۱۳۹۵ |تاریخ بایگانی= ۱۳ فوریه ۲۰۱۸}}</ref> بنا بربنابر نوشته‌های [[عبدالستار بن قادر لاهوری]] (متوفی ۱۰۲۸ هجری) در کتاب ''[[مجالس جهانگیری]]''، کتاب دستورالعمل مریدان تازه‌وارد به دربار پادشاه، که فرقهٔ مذهبی پادشاه مغول و ایدئولوژی رهبری معنوی جهان را توضیح می‌داد، پس از مرگ اکبرشاه، توسط جهانگیر شاه ادامه یافت.<ref name="بریل" />

علیرغم تلاش‌های اکبر کبیر برای ساختن یک امپراتوری مبتنی بر تسامح دینی، چشم‌انداز [[پلورالیسم دینی|پلورالیست]] اکبر برای سلطنت مغول بسیار کوتاه مدتکوتاه‌مدت بود. هنگامی که نوهٔ او، [[اورنگ‌زیب]]، به عنوان امپراتور مغول به سلطنت رسید، سیاست متفاوتی اتخاذ کرد و قوانین تبعیض‌آمیز گذشته، همچون [[جزیه]]، مجدداً برقرار شد و معابد هندو به دستور وی تخریب شدند. مدت کوتاهی پس از حکومت اورنگ‌زیب، مغولان توسط [[امپراتوری بریتانیا]] مورد حمله قرار گرفتند؛ [[شبه قاره هند]] به دست غربی‌ها فتح شد و از آن پس سنت‌ها و ارزش‌های آنان بر مردمان هند تحمیل می‌شد.<ref name="هاف" />

[[محمد داراشکوه]]، شاهزاده گورکانی و فرزند [[شاه جهان]]، همچون اکبرشاه، جدش، به هندوییسم و مذهب تطبیقی علاقه‌مند شد و اعتقاد داشت که اختلاف‌های میان دو آیین هندو و اسلام، در سطح عرفانی فقط جنبه لفظی دارد. «سرّ اکبر» که عنوان ترجمه فارسی «[[اوپانیشاد]]» به وسیله داراشکوه است، یحتمل مهمترین اثری است که در این زمینه فراهم آمده و ژرف‌ترین تأثیر را نیز بر جای گذاشت. کتاب داراشکوه از بسیاری جهات اوج و در عین حال افول تلاش‌های آشتی دادن دو دین بزرگ هند، هندوییسم و اسلام، است. تلاشی که به رغم اصالت احساس‌های برانگیزاننده آن، دامنه‌ای بس کوتاه داشت. در مقدمهٔ خود بر ترجمهٔ اوپانیشادها می‌گوید تورات، انجیل‌ها و مزامیر را مطالعه کرده اما به این نتیجه رسیده‌است که نظریهٔ توحید در تمامی کتب آسمانی مخفی و پر از رمز و رازرمزوراز است و امکان ندارد که بتوان از طریق ترجمه‌هایی که افراد ذی‌نفع انجام داده‌اند، اصل آنان را دریافت. او می‌افزاید: «بی شک و شبهه، اولین کتاب سماوی و سرچشمه تحقیق و بحر توحید است و موافق قرآن مجید، بلکه تفسیر آن است» این جمله گویای نیت و هدف نویسنده است که همه ادیان را به چشم جریان‌های برخاسته از یک سرچشمهٔ واحد می‌نگریست.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.bashgah.net/fa/content/print_version/8672 |ناشر= باشگاه اندیشه|عنوان =آیین هندو و عرفان اسلامی|تاریخ=Feb 13, 2018|}}</ref>