ویکی‌پدیا

ارمنی‌ستیزی در جمهوری آذربایجان: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز 1 ویرایش خرابکارانهٔ 5.235.132.53 (بحث) به آخرین ویرایش Fatemibot خنثی‌سازی شد. (توینکل)
برچسب: خنثی‌سازی
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها
۱۳۳٬۲۴۲ ویرایش‌ها
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB
خط ۴۵:
 
بر اساس یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۲ میلادی ۹۱ درصد از مردم جمهوری آذربایجان، ارمنستان را به عنوان «بزرگترین دشمن جمهوری آذربایجان.» می‌دانستند.<ref>{{cite web|title=The South Caucasus Between The EU and the Eurasian Union|url=http://www.css.ethz.ch/publications/pdfs/CAD-51-52.pdf|work=Caucasus Analytical Digest #51–52|publisher=Forschungsstelle Osteuropa, Bremen and Center for Security Studies, Zürich|accessdate=3 July 2013|page=21|date=17 June 2013|ISSN=1867-9323}}</ref>
کلمه «ارمنی» (erməni) به طوربه‌طور گسترده به عنوان یک توهین در جمهوری آذربایجان استفاده می‌شود.<ref>{{cite news|last1=Burtin|first1=Shura|title=It is like being pregnant all your life...|url=http://rusrep.ru/article/2014/12/08/aylisli/|work=rusrep.ru|agency=[[:ru:Русский репортёр|Russian Reporter]]|date=12 November 2013|quote=The word "Armenian" is a terrible curse in Azerbaijan, akin to a "Jew" or "Nigger" in other places. As soon as you hear "you behave like an Armenian!" – "No, it's you, who is Armenian!" – that is a sure recipe for a brawl. The word "Armenian" is equivalent to "enemy" in the most deep and archaic sense of the word....}}</ref> «به عنوان کلیشه‌ای منفی در مورد [[ارمنیان]] در اکثر رسانه‌های گروهی در جمهوری آذربایجان می‌باشد.»<ref>{{cite web|last1=Yusifli|first1=Elvin|title=Stereotypes in national media – a closer look|url=http://caucasusedition.net/lates-from-the-region/blog/stereotypes-in-national-media-–-a-closer-look/|website=Caucasus Edition: Journal of Conflict Transformation|date=15 September 2010}}</ref>
 
== تاریخ ==
خط ۵۶:
"'''In March 1920 a terrible pogrom took place in Shushi, organized by Azerbaijanis with the support of Turkish forces. Azerbaijani and Soviet authorities during the decades will deny and try to hush up the mass killings of about 30000 Armenians'''"</ref><ref>Russian analysts Igor Babanov and Konstantin Voevodsky write that "'''On March, 1920, during the occupation of Shusha town, 30 thousand Armenians were massacred'''". / Игорь Бабанов, Константин Воеводский, Карабахский кризис, Санкт-Петербург, 1992</ref>
[[پرونده:Ruins of the Armenian part of the city of Shusha after the March 1920 pogrom by Azerbaijani armed units. In the center - church of the Holy Savior.jpg|بندانگشتی|شوشی پس از ویرانی|چپ|250px]]
بعد از کشتار شوشی قتل‌عام گنجه صورت می‌گیرد که ادامه همان سیاست قوم ستیزی و ارمنی ستیزی بوده استبوده‌است.
 
[[قتل‌عام گنجه]] یا قتل‌عام کیروف‌آباد<ref>نام سابق شهر گنجه در دوران شوروی از سال ۱۹۳۵ تا ۱۹۹۱ میلادی</ref> کشتاری بود که در نوامبر ۱۹۸۸ میلادی توسط نیروهای [[جمهوری آذربایجان|آذربایجانی]] علیه مردم ارمنی تبار شهر [[گنجه]] صورت گرفت.<ref name="kaufman">Stuart J. Kaufman, Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War, Cornell University Press, 2001, p.77 [http://books.google.com/books?id=2Plw98pTk5wC&pg=PA77&dq=%22Kirovabad+pogrom%22&hl=en&ei=OzSfTuz1Jc7OsgaT5uSCAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDkQ6AEwAw#v=onepage&q=%22Kirovabad%20pogrom%22&f=false]</ref><ref>Touraj Atabaki, Sanjyot Mehendale, Central Asia and the Caucasus: Transnationalism and Diaspora, Routledge, 2005, p. 85.[http://books.google.com/books?id=zwKBZmpBo5YC&pg=PA85&dq=%22pogroms+of+Kirovabad%22&hl=tr&ei=OuMRTerAB9O3ccbDzLMK&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCUQ6AEwAA#v=onepage&q=%22pogroms%20of%20Kirovabad%22&f=false]</ref><ref>Imogen Gladman (2004). Eastern Europe, Russia and Central Asia. Taylor & Francis Group. pp. Page 131. {{ISBN|1-85743-316-5|en}}.</ref> علی‌رغم تلاش سربازان روسی برای جلوگیری از وقوع این قتل‌عام<ref name="kaufman"/> بیش از ۱۳۰ نفر از ساکنان ارمنی این شهر کشته و بیش از ۲۰۰ نفر نیز مجروح شدند.<ref>[http://www.nytimes.com/1988/11/26/world/130-died-sakharov-says.html "130 Died, Sakharov Says". The New York Times. 1988-11-26. p. 6]</ref>
خط ۶۴:
[[کشتار سومقاییت]] آغازگر [[جنگ قره باغ]] بود. ارمنیان قره باغ و ارمنستان برای دفاع از خاک قره باغ و جلوگیری از نسل‌کشی دیگری که شبیه آنچه که در ترکیه صورت گرفت اقدام به دفاع از مردم خود نمود و باعث شروع جنگ قره باغ شد.
 
سهل انگاری جوامع حقوقی بین‌المللی، و بی اعتنایی مقامات دولتی و قضایی [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی]] به کشتار و چپاول ارمنیان سومقاییت، موجب شد عاملان آن از مجازات‌های کیفری مصون بمانند و به تکرار جنایاتشان بی اندیشند. بخصوص در روز ۹ ژانویه، صدها ارمنی بی دفاع و بی گناه، قربانی ارمنی ستیزی جنون آمیزجنون‌آمیز ملی گرایان جمهوری آذربایجان شدند.
 
در ماه مه ۱۹۸۸، مقامات ارشد [[کمونیسم]] محلی شهر شوشی، ارمنیان بومی را از محل کار و اقامتشان بیرون راندند. در سپتامبر همان سال، ارمنی‌های بسیاری در خوجالی کشته و مجروح شدند. در ماه‌های نوامبر و دسامبر ۱۹۸۸، کشتار ارمنیان در سراسر جمهوری آذربایجان فراگیر شد و شهرهای باکو، کیروف آباد ([[گنجه]]) [[شهرستان شماخی]]، [[شهرستان شمکیر]]، [[مینگه چویر]] و نخجوان صحنه قتل و غارت ارمنی‌ها شدند.
خط ۷۲:
پس از آن، به جز بخش خودمختار قره باغ منطقه [[شاهومیان]] و چهار روستای منطقه خانلر (گتاشن، مارتوناشن، آزاد و کامو) ارمنیان مقیم جمهوری آذربایجان بسیار کاهش یافتند. اکثر ارمنی‌ها در باکو اقامت داشتند و درآن زمان حدود ۵۰۰۰۰ نفر می‌شدند، در صورتی که درآغاز سال ۱۹۸۸، قریب به ۲۱۵۰۰۰ نفر ارمنی در باکو زندگی می‌کردند.
 
ضرب و شتم، کشتار، غارت، و یورش به ارمنی‌ها در سال ۱۹۸۹ م. هم ادامه یافت و در این زمینه نیز برآورد دقیقی از خسارات جانی و مالی در دست نیست. در ماه‌های اوت، سپتامبر، و دسامبر ۱۹۸۹، ارمنیان آماج حملات غیرمنتظره آذریها شدند و مردم وادار به ترک باکو شدند. کار به جایی رسید که براساس برخی محاسبات، در ژانویه ۱۹۹۰، حدود ۳۰ تا ۳۵ هزار نفر ارمنی در باکو باقی‌مانده بودند و آنهاآن‌ها نیز اکثراً سالمندان و ناتوانانی بودند که راه گریز نداشتند و مجبور بودند اوضاع را تحمل کنند.
 
در طول جنگ قره باغ کشتار دیگری رخ داد که کشتار ماراقا بود.
خط ۸۲:
'''عملیات حلقه''' {{به انگلیسی|Operation Ring}}،{{به روسی|Операция «Кольцо»}} اسم رمز عملیاتی است که از ۳۰ آوریل تا ۱۵ مه ۱۹۹۱ میلادی، نیروهای امنیت داخلی شوروی و وزارت امور داخلی [[جمهوری سوسیالیستی شوروی آذربایجان|جمهوری شوروی آذربایجان]] توسط [[:w:en:OMON|نیروهای ویژه موسوم به OMON]]،<ref group="پانویس">بیشتر سربازان از نیروهای جمهوری شوروی آذربایجان تشکیل شده بود</ref>[[:w:en:4th Army (Soviet Union)|لشکر چهارم شوروی]] و [[:w:en:23rd Guards Motor Rifle Division|گروهان ۲۳ نیروهای زرهی]]،<ref group="پانویس">پس از فروپاشی شوروی بقایای این گروهان نظامی وارد ارتش جدید جمهوری آذربایجان گردید</ref> که مجهز به تانک، بالگردهای نظامی و توپخانه بودند به بهانه خلع سلاح کردن نیروهای [[فدایی ارمنی]] (گروهای داوطلب ارمنی) و [[:w:en:Passport system in the Soviet Union|چک کردن پاسپورت]]،<ref group="پانویس">علت عملیات چک کردن پاسپورت این بود که بعضی از سربازان داوطلب ارمنی در منطقه از کشورهای دیگر آمده بودند</ref> به شهرهای [[شوشی]]، [[شاهومیان]]، [[هادروت]]، [[مارتاکرت]] و به ۲۴ روستا حمله کردند.<ref name=" De Waal, Thomas">De Waal, Thomas. "[http://www.goodreads.com/book/show/86320.Black_Garden Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War]." - New York: New York University Press, 2003, p. 114. {{ISBN|0-8147-1945-7|en}}.</ref><ref name=" Caroline Cox and John Eibner">Caroline Cox and John Eibner. [http://www.nkrusa.org/nk_conflict/ethnic_cleansing_campaigns.shtml Ethnic Cleansing in Progress, War in Nagorno Karabakh]. - Institute for Religious Minorities in the Islamic World, Zurich, London, Washington, 1993</ref><ref name="Michael Kambeck">Michael Kambeck. "[https://books.google.com/books?id=IhGupT9XVCoC&pg=PA148&lpg=PA148&dq=Operation+Ring++Nagorno-Karabakh&source=bl&ots=6gKRI6eYt_&sig=lhVJNIncEYGbIWFWzryoiArxfn8&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjZ3vWwz6zLAhXoDpoKHSIFAYoQ6AEIPTAF#v=onepage&q=Operation%20Ring%20%20Nagorno-Karabakh&f=false Europe's Next Avoidable War: Nagorno-Karabakh]." - Publisher: Palgrave Macmillan; 2013 edition March 5, 2013.p.148.</ref>
 
طی این حمله صدها غیرنظامی زخمی و کشته شدند و هزاران نفر از شهرها و روستاهای خود اخراج شدند. برخی از نویسندگان این اقدام مشترک شوروی و جمهوری سوسیالیستی شوروی آذربایجان را [[پاکسازی قومی]] نامیدند؛<ref>Melander, Erik in "State Manipulation or Nationalist Ambition" in ''The Role of the State in West Asia'', eds. Annika Rabo and Bo Utas. New York: I.B. Tauris, 2006, p. 173. {{ISBN|91-86884-13-1|en}}.</ref> که با نقص گسترده حقوق بشر همراه بوده استبوده‌است.<ref>Human Rights Watch/Helsinki (1994). ''Azerbaijan: Seven years of conflict in Nagorno-Karabakh''. New York: Human Rights Watch, p. 9.</ref>
 
== وقایع خوجالو ==
خط ۹۱:
در ۲۵ فوریه ۱۹۹۲م، [[لوون تر-پتروسیان]]، بار دیگر خواستار دخالت رهبران چهارده کشور جهان برای جلوگیری از تشدید جنگ از سوی جمهوری آذربایجان و خصوصاً اقدامات بازدارنده روسیه در دستیابی آذربایجان به تسلیحات به جای مانده از روزهای حکومت شوروی در آن کشور شد. اعتقاد راسخ بر آن بود که ارمنستان هیچ گونه ادعای مرزی ندارد و حل مناقشه [[آرتساخ]] فقط در بطن مذاکرات مستقیم دولت آذربایجان و کادر رهبری [[قره باغ]] ممکن است.<ref>Geukjian, Ohannes (2011). Ethnicity, Nationalism and Conflict in the South Caucasus: Nagorno-Karabakh and the Legacy of Soviet Nationalities Policy. Farnham: Ashgate. p. 154. ISBN 9781409436300.</ref>
 
دخالت، میانجیگری و وساطت سازمان‌ها و دولت‌های دیگر مانع ادامه و تشدید خونریزیخون‌ریزی نشد چرا که شاید فاجعه جنگ همیشه هم‌زمان با مذاکرات صلح به اوج خود می‌رسد. رخدادهای خوجالو نیز از این قاعده مستثنا نبود.
 
خوجالو مسلماً شاهد اسف بارترین رخدادهای مناقشه قره باغ بوده استبوده‌است. درطی هیچ‌یک از عملیات جنگی این تعداد از افراد بی دفاع، خصوصاً زنان و کودکان، کشته نشده بودند. شمار کشته شدگان تا به امروز نیز به درستی اعلام نشده است.
 
دولت جمهوری آذربایجان از ۱۹۸۸م [[ترک‌های مسختی]] اخراج شده از [[ازبکستان]] را در خوجالو اسکان داده بود.<ref>http://www.memo.ru/hr/hotpoints/karabah/Hojaly/index.htm</ref><ref>http://www.regnum.ru/news/962004.html</ref>
خط ۱۰۴:
«بستر [[:w:en:Karkar River|رودخانه کارکار]] به منزله دالان امن خروج ساکنان غیرنظامی از خوجالو به طرف [[شهرستان آقدام]]، از سوی رزمندگان ارمنی مشخص شده بود و از آن محافظت می‌شد.
آنچه که انتظارش نمی‌رفت اتفاق افتاد. ساکنان بی دفاع خوجالو، که از میان سنگرهای ما درطول دالان امن خروج به سمت شهر آقدام در حرکت بودند، از رو به رو با آتش سربازان جبهه ملی آذربایجان، که از طرف شهر آقدام به طرف ما گشوده شده بود، مواجه شدند.»<ref>"Samvel Babayan, Leader of "Dashink" Party". Retrieved 2007-08-22.</ref>
در ادامه می‌نویسد: «شرایط برای جلوگیری از خروج شش هزار تن از ساکنان بی دفاع و کشتار دسته جمعی آنهاآن‌ها برای ما فراهم بود ولی فرماندهی ما به عمد عملیات را برای چند روز به تعویق انداخت و دالان فرار را برای ساکنان غیر مسلح خوجالو فراهم کرد.»
 
طبق اطلاعاتی که (ویلسون گور)، مورخ کانادایی ارائه می‌دهد، نیروهای آذری مستقر در آقدام نیز اشتباهاً بر روی این بخت برگشته‌ها آتش گشودند.<ref>Patrick Wilson Gore, “Tis Some Poor Fellow’s Skull-Post- Soviet Warfare in the Southern
Caucasus”.</ref> باید توجه داشت که این عملیات در منطقه وسیعی در هنگام شب صورت می‌گرفته و تشخیص افراد مسلح از غیرمسلح اساساً غیرممکن و امکان اشتباه از سوی هر دو طرف زیاد بود.
 
[[:w:en:Chingiz Mustafayev|چنگیز مصطفی یف]]<ref group="پانویس">چنگیز فؤاد اوغلی مصطفی یف، گزارشگر مستقل آذری که در ۲۸ فوریه ۱۹۹۲ از صحنه فاجعه خوجالی ویدئوهایی تهیه کرده بود، راجع به ادعاهای مقامات آذربایجان دربارهٔ روند به وجودآمدن فاجعه تردید داشت، لذا خود مستقلاً شروع به تحقیقات کرد. لیکن، اولین گزارش او دربارهٔ احتمال دست داشتن نیروهای آذربایجانی در فاجعه خوجالی به” D-Press “آژانس خبری مسکو، به قیمت جانش تمام شد. وی در همان زمان، در ۱۵ ژوئن ۱۹۹۲ در نزدیکی آقدام در شرایط مشکوکی به قتل رسید.</ref> می‌نویسد: «بسیار امکان داشته که واحدهای مسلح آذری مستقر در آقدام کوچ کنندگان را در تاریکی شب با مهاجمان ارمنی اشتباه گرفته و به روی آنهاآن‌ها آتش گشوده‌اند. سپس، برای پنهان کردن آثار اشتباه مرگبار خود، جسدها را تا حد غیرقابل شناسایی مثله و صبح روز بعد با بوق و کرنا ارمنیان را مسئول این جنایت معرفی کرده‌اند.»<ref>Mustafayev, Vahid (15 June 1992). "Chingiz Mustafayev in Action". Azer.com. Retrieved 28 April 2014.</ref>
 
واقعیت اینست که قربانیان خوجالی در منطقه‌ای که تحت کنترل نیروهای آذری و ۱۱ کیلومتر دور از دسترس نیروهای دفاعی قره باغ بود به خاک افتادند. وقوع این فاجعه در زمانی بود که جنگ قدرت بین دولت وقت آذربایجان به رهبری [[ایاز مطلب‌اف]] و [[ابوالفضل ایلچی‌بیگ]] به اوج خود رسیده و طرفین از هیچ چیز برای ضربه زدن به یکدیگر رویگردان نبودند. اوضاع وقت خوجالی موقعیت ایدآلی را برای طرفداران ایلچی بیگ فراهم آورد.<ref>[http://www.ccsi.ir/vdca.mn6k49nwe5k14.html ایاز مطلب اف همچنان در روسیه]</ref><ref>Zvyagin Sergei (2010) Ходжалу: правда и вымыслы. (Khojaly: the truth and the fabrications) Nezavisimaya Gazeta, 05 March 2010</ref>
واحدهای ارتش آذربایجان برخوردی سبعانه با افرادی که به سمت آقدام در حرکت بودند داشتند. چه طراحی شده و چه ناخواسته واحدهای رزمی آذربایجان باعث این تراژدی شدند.
 
ایرادی که پاره‌ای از سازمانهایسازمان‌های [[دیدبان حقوق بشر]] به نیروهای ارمنی می‌گیرند این است که ولو اینکه نیروهای آذری مردمشان را آگاهانه دم گلوله توپ گذاشته بودند و ولواینکه تشخیص افراد مسلح از غیر مسلح درآن هرج و مرج آسان نبوده، ارمنیان کلاً نمی‌بایستی روی آذری‌ها آتش می‌گشودند، چون به هرحال امکان داشت که افراد بی گناه در این میان قربانی شوند.<ref>Human Rights Watch/Helsinki. Bloodshed in the Caucasus: Escalation of the Armed Conflict in Nagorno Karabakh. New York: Human Rights Watch, 1992. pp. 24.</ref>
 
سلیمان عباس اف، از ساکنان خوجالو، شکایت می‌کرد که:
خط ۱۲۲:
[[:w:en:Eynulla Fatullayev|عین‌الله فتح‌الله اف]]، خبرنگار آذربایجانی، در بهار ۲۰۰۵م از خوجالو بازدید و با بازماندگان جنگ مصاحبه کرد. او پس از بازگشت به باکو مقاله‌ای از قول پناهندگان [[نفتالان]] با این مضمون نوشت:
 
«آنها چند روز مانده به نبرد خوجالو با بلندگوهایشان از ساکنان غیر مسلح شهر می‌خواستند که شهر را از طریق دالان امن رودخانه کارکار ترک کنند. اگر ساکنان شهر از طریق دالان امن شهر را ترک می‌کردند ارتش آزادی بخش ارمنیان قره باغ بر روی آنهاآن‌ها آتش نمی‌گشود ولی نمی‌دانیم چرا برخی از سربازان جبهه نخست آذربایجان آنهاآن‌ها را به سمت [[:w:en:Nakhichevanik|شهر نخجوانیک]]، که در اشغال ارتش ارمنیان بود، حرکت می‌دادند. تنها راه امن خروج از مهلکه از میان نیروهای ارمنی، بدون درگیری، تضمین شده بود ولی گویا سربازان جبهه ملی آذربایجان دریای خون هم وطنان را برای مرگ سیاسی رئیس جمهور مطلب اف فراهم می‌ساختند.»<ref>http://www.concernedhistorians.org/content_files/file/le/150.pdf</ref><ref>http://www.esiweb.org/index.php?lang=fr&id=321&country_ID=2&slide_ID=13</ref>
طبق گزارش‌ها، اکثر ساکنان شهر نیز از طریق این معبر شهر را ترک کردند.
حدود۸۰۰ – ۷۰۰ نفر از ساکنان شهر، از جمله ۳۰۰ ترک‌های مسختی که قادر به ترک شهر نشده بودند توسط نیروهای دفاعی قره باغ به استپاناکرت منتقل و موقتاً درآنجا اسکان داده شدند.
چند روز بعد، آوارگان آذری بدون هیچ گونه قید و شرطی از طریق [[کمیته بین‌المللی صلیب سرخ]] به مقامات آذربایجان تحویل گردیدند. رویداد مزبور را سازمان حقوق بشر مستقر در مسکو به نام [[:w:en:Memorial (society)|انجمن یادبود]] گزارش نموده استنموده‌است.<ref>"Report of Memorial Human rights center (In Russian)". Memo.ru. Retrieved 28 April 2014.</ref>
 
(دانا مازالووا) می‌گوید: «بسیاری از اجساد فراریان خوجالو، در نزدیکی شهر آقدام که در اختیار ارتش آذربایجان دیده شده بود. از فاصله کم به زانوی آنهاآن‌ها شلیک شده و گویا کسانی می‌خواسته‌اند از فرار آنهاآن‌ها جلوگیری کنند. همکاران من در ۲۹ فوریه از این اجساد فیلم برداری کرده‌اند. سه روز بعد وقتی در ۲ مارس دوباره از آن اجساد فیلم برداری می‌کردیم لباس اجساد را کنده، بدنها را تکه‌تکه کرده و حتی پوست سر آنهاآن‌ها را نیز کنده بودند! و همه اینها در مناطق تحت اشغال نیروهای آذربایجان اتفاق افتاده بود.»<ref>Thomas De Waal. "More War in the Caucasus". Retrieved 25 February 2012.</ref><ref>Dana Mazalova. "Press conference: Justice for Khojaly" (in Russian). Novosti. Retrieved 25 February 2012.</ref>
 
ایاز مطلب‌اف می‌گوید: «همه اینها از پیش برای برکناری من از قدرت طراحی شده بود. با شناختی که از ارمنیان دارم بعید می‌دانم که آنهاآن‌ها این چنین آشکارا آثار جنایت خود را در اختیار ما قرار داده باشند. اگر اعلام کنم که همه تقصیرها بر گردن مخالفان دولت من است، مرا متهم به افتراء بستن خواهند کرد ولی از حقایق نمی‌توان گذشت. مسلم است که ارتش ارمنیان قره باغ دالان امنی را برای خروج ساکنان بی دفاع به وجود آورده بودند و دلیلی برای شلیک به سوی آنهاآن‌ها نداشتند.
به محض محاصره خوجالو از سوی تانک‌های ارمنی، می‌بایست اقدام به خروج ساکنان بی دفاع از شهر می‌شد.»<ref>https://books.google.com/books?id=pletup86PMQC&pg=PA172#v=onepage&q&f=false</ref>
 
خط ۱۳۸:
 
== بازسازی مسجد جامع شوشی ==
مسجد جامع شوشی یا مسجد پناه خان اشاره کرد. آغاز ساخت این بنای زیبا، که احتمالاً در ۱۱۸۲ق/ ۱۷۶۸م به دست [[ابراهیم خلیل جوانشیر]] افتتاح شده، به سال ۱۱۶۹ق، در دورهٔ پناه خان، باز می‌گردد. بنای عظیم این مسجد، که آن را ''مسجد گوهریه'' نیز می‌نامند، در میدان قدیمی و اصلی شهر واقع شده استشده‌است.<ref>[http://www.paymanonline.com/article.aspx?id=ADF7B5F7-7D2C-4B97-9B89-7565E6AF4D63 گزارش بازدید از مسجد جامع شوشی،نویسنده: حامد کاظم‌زاده،فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره 47 - سال سیزدهم - بهار 1388]</ref>
 
مسجد گوهریه، که بسیاری از دولتمردان باکو آن را ویرانه‌ای بیش نمی‌دانند و در تمامی رسانه‌ها و اخبار خود ارمنیان را به تخریب آن متهم می‌کنند، هم اکنون بازسازی شده استشده‌است و هیچ‌گاه نیز مورد بی‌احترامی ارمنیان قره باغ قرار نگرفته. با توجه به اطلاعاتی که از ۱۹۹۸م در دست است این مسجد به علت جنگ و عدم استفاده تقریباً به مخروبه‌ای تبدیل شده بود که خوشبختانه دولت قره باغ، با به وجود آوردن آرامش، از ۲۰۰۶م شروع به بازسازی آن کرده استکرده‌است. تعمیر سقف، خاکبرداری از صحن مسجد، تعمیر کتیبه‌های آسیب دیده، صاف کردن سنگ قبرهای افتاده و نصب پله‌های جدید از جمله اقداماتی بود که این مسجد مخروبه را به بنایی قابل قبول در شأن نام یک مسجد تبدیل کرده استکرده‌است.
 
== نابودسازی فرهنگی درمنطقهٔ نخجوان ==
خط ۱۴۸:
حد نهایت این نابودسازی فرهنگی در منطقهٔ جلفا اتفاق افتاد. در کنارهٔ رود [[ارس]] و در نزدیکی خط مرزی ایران، حدود سه هزار [[چلیپاسنگ]] (سنگ صلیب) مربوط به سده‌های نهم تا شانزدهم میلادی قرار داشت که آثاری منحصر به فرد محسوب می‌شدند.
[[پرونده:Azeridus.jpg|بندانگشتی|200px|سربازان در حال تخریب چلیپاسنگ‌ها]]
در ۱۹۹۸م جمهوری آذربایجان با کمک ماشین‌آلات سنگین پس از خرد کردن این چلیپاسنگ‌ها شروع به حمل آنهاآن‌ها با قطار به محلی نامعلوم کرد که با اعتراض دولت ارمنستان و دخالت [[یونسکو]] تخریب این چلیپاسنگ‌ها متوقف شد اما به دلیل عدم قاطعیت سازمان‌های بین‌المللی در جلوگیری از نابودسازی فرهنگی درمنطقهٔ نخجوان دولت آذربایجان تخریب این آثار را از سر گرفت و در نوامبر ۲۰۰۴م، با اعزام حدود دویست سرباز طی چند روز کلیهٔ سنگ‌صلیب‌ها خرد شد، آنهاآن‌ها را به داخل رود ارس ریختند و سپس، در محل این آثار با ارزش تاریخی میدان تیر بنا کردند.
 
== قتل گورگن مارگاریان ==
خط ۱۵۷:
مقدمات این بازگشت ''غرور آفرین'' مدت‌ها پیش تدارک دیده شده بود. براساس تبلیغات رسانه‌های جمهوری آذربایجان، گورگن مارگاریان پرچم آذربایجان را مورد اهانت قرار داد بود. ادعایی که هیچ‌گاه در دادگاه به اثبات نرسید.
 
از هر سو که بنگریم آنچه که مورد اصابت ضربات تبر قرار گرفته نه گورگن مارگاریان بلکه حقوق بین‌الملل است. مجارستان که هم اینک غرق در بدهی است وعده‌هایی برای کمک مالی از جمهوری آذربایجان دریافت کرده بود. از جمله این که جمهوری آذربایجان [[اوراق قرضه]] دولتی این کشور به ارزش سه میلیارد دلار را خریداری کرده استکرده‌است.
 
در نتیجه این تصمیم پر حاشیه دولت مجارستان با انتقاد [[پارلمان اروپا]] و دیگران روبرو شد و ارمنستان روابط خود با این کشور را به حالت تعلیق در آورد.
خط ۱۶۹:
نویسنده‌ای است آذربایجانی که برای بیان واقعیات مربوط به رویدادهای فاجعه بار سال ۱۹۸۸–۱۹۹۰ سومقاییت و باکو با به مخاطره انداختن جان و مال خود و بستگانش قلم به دست گرفت و [[رمان]]ی را تحت عنوان ''رویاهای سنگی'' به رشته تحریر در آورد.
 
اکرم آیلسلی تنها کسی نسیت که به اعمال غیرانسانی جمهوری آذربایجان واقف باشد. بسیاری از شهروندان جمهوری آذربایجان مخالف سیاستهایسیاست‌های ارمنی ستیزی دولتمردان باکو بوده و خواهان افشاء حقایق مسکوت مانده می‌باشند.
 
اکرم آیلسلی در مصاحبه‌ای با یکی از رسانه‌های باکو در ارتباط با کتاب خود چنین گفته است:
 
«آثار ادبی را نمی‌توان در قالبهای سیاسی گنجاند. این غیرقابل قبول است. هر کس قانوناً «مجاز به خلق آثار خود است و در [[قانون اساسی]] صریحاً» به این موضوع اشاره شده استشده‌است. اگر به من احترام قایل نیستند، اقلاً به قانون اساسی احترام بگذارند.»
 
== بررسی کتابهایکتاب‌های درسی جمهوری آذربایجان ==
از مطالعهٔ کتاب‌های درسی تاریخ جمهوری آذربایجان این گونه استنباط می‌شود که در این کتاب‌ها از تشکیل کشور آذربایجان نوین در آینده، که بخشی از خاک [[ارمنستان]]، [[گرجستان]]، [[روسیه]] و [[ایران]] را در بر می‌گیرد، به صورت علنی و آشکار صحبت شده استشده‌است.
 
مساحت مورد ادعا برای تشکیل آذربایجان بزرگ بین ۵۱۴ تا ۵۴۰ هزار کیلومتر مربع است که در این میان چهارصد هزار کیلومتر مربع از خاک ایران، ۸۶٬۶۰۰ کیلومتر مربع مساحت جمهوری آذربایجان فعلی، ۷٬۹۰۰ کیلومتر مربع از اراضی ارمنستان ـ چخور سعد تاریخی ـ ۸٬۷۰۰ کیلومتر مربع از اراضی ''قوبرنیا''ی [[تفلیس]] شامل ''قرایازی''، [[آخالکالاکی]] و بخش جنوبی ''سیقناق'' و مابقی هم اراضی [[داغستان]] روسیه را در بر می‌گیرد.
خط ۲۱۹:
* [http://www.masjed.ir/fa/article/892 گزارش از بازدید مسجد جامع شوشی]
* [http://www.hoosk.net/fa/subjects-archive/azerbaijan/item/157-واقعه-کشتار-ارامنه-در-سومقاییت-1988.html واقعه کشتار ارامنه در سومقاییت ۱۹۸۸]
* [http://www.paymanonline.com/article.aspx?id=F69842E1-29C6-4310-BC2F-DB5496F1B382 بررسی کتابهایکتاب‌های درسی جمهوری آذربایجان با تأکید بر کتابهایکتاب‌های تاریخی، نویسنده: دکتر حسین احمدی، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۵۹ - سال پانزدهم - بهار ۱۳۹۱]
* [http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/877399 بررسی کتابهایکتاب‌های درسی جمهوری آذربایجان نشریه: علوم سیاسی» مطالعات ملی» ۱۳۹۰ - شماره ۴۶ (علمی-پژوهشی)]
{{چپ‌چین}}
* [http://www.raa.am/Juga/Jugha_Galery_E.htm PARTIAL VIEWS OF JUGHA CEMETERY]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/ارمنی‌ستیزی_در_جمهوری_آذربایجان»