عیوقی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز ماني صفحهٔ ورقه و گلشاه را به عیوقی منتقل کرد |
ادغام دو نسخه |
||
خط ۱:
[[File:VarkaAndGulshah.jpg|thumb|]]
[[پرونده:Varka i Golshah.jpg|بندانگشتی|320px|ورقه و گلشاه، شیراز، مکتب سلجوقی، نیمهٔ اول سدهٔ هفتم قمری، کتابخانهٔ موزهٔ توپقاپی استانبول.]]
'''عَیّوقی''' از سرایندگان اوایل سدهٔ پنجم هـ ق. و سرایندهٔ مثنوی ''[[ورقه و گلشاه]]'' است. از زندگی او اطلاعات زیادی در دست نیست. او مثنوی خود را به نام سلطان محمود کرده و از آنجا که این سلطان را با کنیهٔ «ابوالقاسم» و لقب «سلطان غازی» یاد کرده، بیتردید منظور [[سلطان محمود غزنوی]] بودهاست. بنا بر گفتهٔ [[احمد آتش]]، عیوقی در نوبهاری، ورقه و گلشاه را سروده و بهعنوان عیدانه به سلطان محمود پیشکش کردهاست. [[ذبیحالله صفا|صفا]] هم به همین دلایل، سلطان غازی را محمود میداند و بر این باور است که واژگان، مفردات و عبارات مثنوی این حدس را تقویت میکند.<ref>{{پک|سلطانزاده|۱۳۹۱|ف=عیّوقی|ک=دانشنامهٔ زبان|ص=۷۰۷-۷۰۹}}</ref>
عَیّوقی
او مثنوی دیگری در بحر [[رمل مسدس]] و قصایدی نیز داشتهاست.<ref>[http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-4221bfa00752430daeee7e6c3457b419-fa.html «عیوقی»]، ''[[لغتنامهٔ دهخدا]]''.</ref> عیوقی در بخشی از منظومه ورقه و گلشاه به ناکامی عشقی خود نیز اشارهای دارد و از روزگار خود و «نامردمی» برخی افراد که مانع خوشبختی شدهاند گلایه میکند.▼
با توجه به زبان متوسط و توصیفاتی که عیوقی در این داستان میکند (برای نمونه پختوپز گلشاه برای ورقه در حالی که گلشاه زن شاه شام است) به نظر میآید که عیوقی از طبقه متوسط و پایین جامعه بودهاست.<ref>محمدی، علی: داستان ورقه و گلشاه. در نشریهٔ «ادبیات داستانی». شماره ۳۵. ص۱۰۹</ref>▼
==ورقه و گلشاه==
'''وَرْقه و گُلشاه''' منظومهٔ عاشقانهای است به زبان فارسی با بیش از دو هزار بیت در [[بحر متقارب]].
این منظومه از نخستین منظومههای داستانی فارسی در سدهٔ چهارم و اوایل سدهٔ پنجم هجری است.<ref name="autogenerated1">موسوی، راضیه؛ صادقیان، محمدعلی، غلامرضایی، محمد، [http://dbase.irandoc.ac.ir/00639/00639126.htm ورقه و گلشاه عیوقی و مقایسه آن با لیلی و مجنون نظامی]{{پیوند مرده}} مجتمع علوم انسانی، دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، مجتمع علوم انسانی، دانشکده زبان و ادبیات فارسی.</ref>
ورقه و گلشاه با داستان عاشقانه و کهن ''[[عروه و عفرا]]'' که در سدهٔ چهارم معروف بوده همانندی و نزدیکی دارد.<ref name="autogenerated2" /><ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/7069/108/text ورقه و گلشاه نویسنده:زهره حیدرپور مأخذ:رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شماره ۱۹، پاییز ۱۳۸۴، ص ۳۲-۳۵].</ref>
سطر ۱۰ ⟵ ۱۹:
ورقه و گلشاه از قدیمیترین [[شعر|درپیوستهای]] بزمی زبان فارسی است و نخستین بار [[احمد آتش]]، نسخه خطی آن را در [[کتابخانه استانبول]] یافت و زیر عنوان «یک مثنوی گمشده» معرفی کرد.<ref>مجله دانشکده ادبیات تهران، شماره چهارم، سال اول، دکتر احمد آتش.</ref>
▲عَیّوقی از شاعران پارسیگوی دربار سلطان [[محمود غزنوی]] بود. وی بهخاطر سرودن منظومهٔ عشقی وَرْقه و گُلشاه معروف است ولی از چندوچون زندگی او آگاهی زیادی در دست نیست.<ref name="autogenerated2">[http://www.persian-language.org/Adabiat/Story.asp?ID=253 شورای گسترش زبان فارسی]،{{پیوند مرده}} بازدید: دسامبر ۲۰۰۸.</ref>
▲او مثنوی دیگری در بحر [[رمل مسدس]] و قصایدی نیز داشتهاست.<ref>[http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-4221bfa00752430daeee7e6c3457b419-fa.html «عیوقی»]، ''[[لغتنامهٔ دهخدا]]''.</ref> عیوقی در بخشی از منظومه ورقه و گلشاه به ناکامی عشقی خود نیز اشارهای دارد و از روزگار خود و «نامردمی» برخی افراد که مانع خوشبختی شدهاند گلایه میکند.
▲با توجه به زبان متوسط و توصیفاتی که عیوقی در این داستان میکند (برای نمونه پختوپز گلشاه برای ورقه در حالی که گلشاه زن شاه شام است) به نظر میآید که عیوقی از طبقه متوسط و پایین جامعه بودهاست.<ref>محمدی، علی: داستان ورقه و گلشاه. در نشریهٔ «ادبیات داستانی». شماره ۳۵. ص۱۰۹</ref>
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = سلطانزاده | نام = شهناز | پیوند نویسنده= شهناز سلطانزاده | ویراستار = اسماعیل سعادت | مقاله = عیّوقی | دانشنامه = [[دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی]] | جلد = چهارم | عنوان جلد = سندبادنامه-فردوسی | سال = ۱۳۹۱ | ناشر = فرهنگستان زبان و ادب فارسی | مکان = تهران | شابک = ISBN 978-600-6143-21-7}}
== پیوند به بیرون ==
سطر ۲۵ ⟵ ۲۹:
* {{ایرانیکا|ayyuqi-a-poet|ʿAYYŪQĪ}}
{{منظومههای عاشقانه فارسی}}
[[رده:داستانها]]
سطر ۳۲ ⟵ ۳۴:
[[رده:شاعران فارسیزبان]]
[[رده:شاعران مرد اهل ایران]]
[[رده:شاعران سده ۱۰ (میلادی) اهل ایران]]
[[رده:شعرهای فارسی]]
[[رده:کتابهای شعر]]
|