ویکی‌پدیا

گویش‌های منطقه فارس: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
'''گویش‌های منطقهٔ فارس''' مجموعه‌ای از گویش‌ها هستند که در روستاهایی از منطقهٔ فارس بدانها صحبت می‌شود. [[منطقه فارس|منطقهٔ فارس]] که شامل استان‌های [[استان فارس|فارس]]، [[استان بوشهر|بوشهر]]، [[استان هرمزگان|هرمزگان]] و [[استان کهگیلویه بویراحمد|کهگیلویه بویراحمد]] بوده‌است را خاستگاه [[زبان فارسی]] می‌دانند. این گویش‌ها اگرچه همه (بجز چند مورد) از شاخهٔ [[زبانهای پارسی‌تبار]] هستند اما در پاره‌ای حالات صرفی و اصطلاحات با فارسی رایج در استان فارس متفاوت بوده و حتی شیوه‌های صرفی [[پارسی میانه]] را در خود نگاهداشته‌اند.<ref name="Iranica1">{{یادکرد|شهر= New York|کتاب= Encyclopædia Iranica |نویسنده= Skjaervo, Prods Oktor|زبان=en |مقاله= [http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/v13f4/v13f4001c.html IRAN vi, continued]|نشریه=Columbia University |تاریخ=2006-10-25}} Retrieved on 2009-04-08.</ref><ref name="Iranica2">{{یادکرد |شهر= New York|کتاب= Encyclopædia Iranica |نویسنده= SWindfuhr, Gernot|زبان=en |مقاله= [http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/v9f3/v9f393c.html#viii FARROḴZĀD,FORŪḠ-ZAMĀN] |نشریه=Columbia University}} Retrieved on 2009-04-08.</ref>:<ref name="salami2004">Salami, A. , 1383 [[گاه‌شماری ایران|AP]] / 2004 [[گاه‌شماری میلادی|AD]]. Ganjineye guyeššenâsiye Fârs (The treasury of the dialectology of Fars). First Volume, [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]]. [http://persianacademy.ir/fa/ganjifars01.aspx] ISBN 964-7531-32-X {{fa icon}}</ref><ref name="salami2005">Salami, A. , 1384 [[گاه‌شماری ایران|AP]] / 2005 [[گاه‌شماری میلادی|AD]]. Ganjineye guyeššenâsiye Fârs (The treasury of the dialectology of Fars). Second Volume, The academy of Persian language and literature. [http://persianacademy.ir/fa/ganjifars02.aspx] ISBN 964-7531-39-7 {{fa icon}}</ref><ref name="salami2006">Salami, A. , 1385 [[گاه‌شماری ایران|AP]] / 2006 [[گاه‌شماری میلادی|AD]]. Ganjineye guyeššenâsiye Fârs (The treasury of the dialectology of Fars). Third Volume, The academy of Persian language and literature. [http://persianacademy.ir/fa/ganjifars03.aspx] ISBN 964-7531-54-0 {{fa icon}}</ref><ref name="salami2007">Salami, A. , 1386 [[گاه‌شماری ایران|AP]] / 2007 [[گاه‌شماری میلادی|AD]]. Ganjineye guyeššenâsiye Fârs (The treasury of the dialectology of Fars). Forth Volume, The academy of Persian language and literature. [http://persianacademy.ir/fa/s1504871.aspx] {{ISBN|978-964-7531-73-3|en}} {{fa icon}}</ref>▼
 
▲'''گویش‌های منطقهٔ فارس''' مجموعه‌ای از گویش‌ها هستند که در روستاهایی از منطقهٔ فارس بدانها صحبت می‌شود. [[منطقه فارس|منطقهٔ فارس]] که شامل استان‌های [[استان فارس|فارس]]، [[استان بوشهر|بوشهر]]، [[استان هرمزگان|هرمزگان]] و [[استان کهگیلویه بویراحمد|کهگیلویه بویراحمد]] بوده‌است را خاستگاه [[زبان فارسی]] می‌دانند. این گویش‌ها اگرچه همه (بجز چند مورد) از شاخهٔ [[زبانهای پارسی‌تبار]] هستند اما در پاره‌ای حالات صرفی و اصطلاحات با فارسی رایج در استان فارس متفاوت بوده و حتی شیوه‌های صرفی [[پارسی میانه]] را در خود نگاهداشته‌اند.<ref name="Iranica1">{{یادکرد|شهر= New York|کتاب= Encyclopædia Iranica |نویسنده= Skjaervo, Prods Oktor|زبان=en |مقاله= [http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/v13f4/v13f4001c.html IRAN vi, continued]|نشریه=Columbia University |تاریخ=2006-10-25}} Retrieved on 2009-04-08.</ref><ref name="Iranica2">{{یادکرد |شهر= New York|کتاب= Encyclopædia Iranica |نویسنده= SWindfuhr, Gernot|زبان=en |مقاله= [http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/v9f3/v9f393c.html#viii FARROḴZĀD,FORŪḠ-ZAMĀN] |نشریه=Columbia University}} Retrieved on 2009-04-08.</ref>:.<ref name="salami2004">Salami, A. , 1383 [[گاه‌شماری ایران|AP]] / 2004 [[گاه‌شماری میلادی|AD]]. Ganjineye guyeššenâsiye Fârs (The treasury of the dialectology of Fars). First Volume, [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]]. [http://persianacademy.ir/fa/ganjifars01.aspx] ISBN 964-7531-32-X {{fa icon}}</ref><ref name="salami2005">Salami, A. , 1384 [[گاه‌شماری ایران|AP]] / 2005 [[گاه‌شماری میلادی|AD]]. Ganjineye guyeššenâsiye Fârs (The treasury of the dialectology of Fars). Second Volume, The academy of Persian language and literature. [http://persianacademy.ir/fa/ganjifars02.aspx] ISBN 964-7531-39-7 {{fa icon}}</ref><ref name="salami2006">Salami, A. , 1385 [[گاه‌شماری ایران|AP]] / 2006 [[گاه‌شماری میلادی|AD]]. Ganjineye guyeššenâsiye Fârs (The treasury of the dialectology of Fars). Third Volume, The academy of Persian language and literature. [http://persianacademy.ir/fa/ganjifars03.aspx] ISBN 964-7531-54-0 {{fa icon}}</ref><ref name="salami2007">Salami, A. , 1386 [[گاه‌شماری ایران|AP]] / 2007 [[گاه‌شماری میلادی|AD]]. Ganjineye guyeššenâsiye Fârs (The treasury of the dialectology of Fars). Forth Volume, The academy of Persian language and literature. [http://persianacademy.ir/fa/s1504871.aspx] {{ISBN|978-964-7531-73-3|en}} {{fa icon}}</ref>:
== دسته‌بندی‌ها ==
 
== دسته بندی‌ها ==
گویش‌های استان فارس را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
 
سطر ۸ ⟵ ۹:
 
=== گویش‌های پهلوی ===
گویش‌های پهلوی گویش‌هایی هستند که [[پهلوی|پهلوی‌اند]] و هنوز حالت پارسی میانه را در خود حفظ کرده‌اند. مهمترین ویژگی آنها داشتن حالت کنایی و اسپلیت ارگاتیو است و مانند صرف فعل [[پهلوی ساسانی]] هنوز شناسه‌های صرفی پیش از فعل قرار می‌گیرند. گاهی ریشه فعلی هم مانند دیگر زبانهای ایرانی نسبت به پارسی معیار متفاوت است. هر چند تفاوتهایی در فعل‌ها و گاهی در اسم‌ها هست، اشتراکات بسیاری با پارسی معیار دارند. این گویش‌ها در [[استان فارس]] و منطقهٔ [[دشتی]] (حد واسط بین لارستانی و لهجه‌های جنوبی پارسی) در بوشهر و [[بهبهان]] در [[خوزستان]] و روستاهای معدودی در کهگیلویه بویر احمد و [[استان هرمزگان]] به جز شرق استان که زبان بلوچی کاربرد دارد رایج است. برای برخی از این زبان‌ها از جمله گویش‌های لارستانی و گویش‌های نزدیک به آن شناسه‌های غیرارگاتیو برای فعل‌های لازم نیز نسبت به پارسی معیار متفاوت است. عمدهٔ متکلمان گویش‌های پهلوی در استان فارس در روستاهای منطقهٔ کوهمرهٔ ارژن و [[دشتک]] [[مرودشت]] و روستاهای اطراف کازرون و [[بیشاپور]] و منطقهٔ [[لارستان]] بسر می‌برند. زبان شیرازی قدیم و [[زبان قدیمی کازرون|کازرونی قدیم]] که [[حافظ]] و [[سعدی]] به آنها شعرهایی دارند نیز به گونه‌ای از همین گویش است که مانند زبان فارسی باقیماندهٔ زبان پهلوی جنوبی (منظور پارسی میانه است یا گویش‌های جنوبی پارسی میانه) می‌باشد.<ref name="Iranica2" /><ref name="payne1987">{{یادکرد|فصل= |کتاب=The World's Major Languages|ناشر= Oxford University Press|چاپ= |شهر= Oxford|کوشش= Bernard Comrie |ویرایش= |سال= ۱۹۸۷ |شابک=978-0-19-506511-4 |نویسنده=Payne, {{چر}}J.R. |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= ۵۱۴ |زبان=en |مقاله= |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref> این حالت در پهلوی نیز رایج بوده‌است. برای نمونه مثلاً در اینگونه گویش‌ها برای گفتن مفهوم «مگر خوردی؟» می‌گویند: «مگرت خورد؟» و واک «ت» در این عبارت شناسهٔ دوم شخص مفرد است که پیش از بن فعل «خورد» آمده یا به خود بن می‌چسبد یا به کلمه‌های پیش از آن متصل می‌گردد. در کتاب پهلوی شکند گمانیک ویچار در درسیزدهم بند سی و سوم اینگونه می‌آید: «مگرت از آن درخت دانشنی‌ام گفت کو مخورید خورد؟» ترجمهٔ فارسی امروزی این جمله می‌شود: «مگر از آن درخت دانشی که «گفتم نخورید» خوردی؟» در این عبارت پارسی میانه «ت» در ''مگرت'' شناسهٔ فعل ''خورد'' در پایان جمله‌است و و «ام» شناسهٔ فعل ''گفت'' که در کل (ام گفت) می‌شود: گفتم.
 
=== گویش‌های شمال غربی ===
سطر ۱۸ ⟵ ۱۹:
{| class="wikitable" style="font-size: 95%"
!گویش
!گزاره<ref name="salami2004" /><ref name="salami2005" /><ref name="salami2006" /><ref name="salami2007" />
|-
|English || ''Everyone who saw me greeted me.''
سطر ۴۴ ⟵ ۴۵:
|لردارنگانی || har k̂i mo-na dið, az mo salâm kerd
|-
|دژگاهی (گوری) || har k̂a mo dið, salam kerd
|-
|ریچی || har k̂e mo-na di, salâm-am k̂-e
سطر ۶۱ ⟵ ۶۲:
|[[گویش دوانی]] || har k̂i-š ma di-š, salâm k̂e
|-
|[[گویش بهبهانی|بهبهانی]] || har kiš miditam, a maymey salâm mike/har ke mây di, vešâmey salâm mike/har kiš ma di, vešâmeney salâm ke/ har kiš me di, a mey salâm ke/ har ki meš di, vešâmey salâm ke.
|-
|دهله‌ای || har k̂iš ma di, eš salâm ama k̂e
سطر ۸۹ ⟵ ۹۰:
|مسقانی || har k̂e ma eš di, salâm-eš k̂e
|-
|نودانی || har k̂i mo-š di, salâm-eš ke
|-
|اسیری || har ke mo-š di, salâm-om oš-ke
سطر ۱۱۹ ⟵ ۱۲۰:
|-
|[[گویش دشتی]] || har k̂i-š mo di, eš selâm-om k̂e
|-
|-{{گویش دشت ارژنی}} || har ka mo esh di solam esh ki
|}
{{چندستون-پایان}}
 
== پانویس ==
{{پانویس|چپ‌چین=بله|۲}}
{{زبان‌های رایج در ایران}}
{{زبان‌های هندوایرانی}}
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/گویش‌های_منطقه_فارس»