صادق خلخالی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''محمد صادق صادقی گیوی''' معروف به '''صادق خلخالی'''<ref>خاطرات خلخالی. نشر سایه. (ISBN 964-5918-25-1) چاپ پنجم صفحه ۵۰۵ تصویر شناسنامه</ref> (۵ مرداد ۱۳۰۵، [[خلخال (اردبیل)|خلخال]] – ۵ آذر ۱۳۸۲، قم) [[روحانی (صفت)|روحانی]] [[شیعه]] و [[حاکم شرع]] [[دادگاهدادگاه‌های انقلاب اسلامی|دادگاه‌های انقلاب]] پس از [[انقلاب ایران (۱۳۵۷) ایران|انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷]] بود. خلخالی حکم اعدام جوانان کردستان تهران و شیراز و خیلی از شهرهای ایران و مقامات کشوری و لشکری حکومت پهلوی را بدون محاکمه و دادگاهی در کمتر از بیست و چهار ساعت صادر می‌کرد خلخالی سه دوره نماینده مردم [[قم]] در [[مجلس شورای اسلامی]] و نماینده مردم استان [[تهران]] در دور دهم [[مجلس خبرگان رهبری]] بود.<ref name="khobregan">{{یادکرد وب|نشانی = http://www.majleskhobregan.ir/fa/BookView.html?ItemID=16&BookArticleID=96 |عنوان = خلخالی - صادق|ناشر = دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری|تاریخ بازدید = ۱۷ دسامبر ۲۰۱۴|تاریخ =}}</ref> پس از درگذشت [[سید روح‌الله خمینی]]، از صحنه سیاسی کنار گذاشته شد و در انتخابات‌ها هم رد صلاحیت شد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۶ آذر ۱۳۹۵|وبگاه=ایسنا|نشانی=http://isna.ir/news/95090603818/روزی-که-صادق-خلخالی-رقصید-و-امام-خندید|عنوان=روزی که صادق خلخالی رقصید و امام خندید!}}</ref> وی سپس به تدریس در [[حوزه علمیه قم]] مشغول شد. خلخالی در روز ۵ آذر سال ۱۳۸۲ بر اثر بیماری [[قلب]]ی و به دنبال یک انزوای ده ساله بدنش کرم کرد و به بدترین شکل ممکن در ۷۸ سالگی درگذشت<ref>[http://www.parsine.com/fa/pages/?cid=53739 روزنامه شرق؛شنبه هشتم آذر ۱۳۸۲]</ref> و در کنار مقبره شیخ [[محمد عبایی خراسانی]] در یکی از حجره‌های صحن بزرگ آرامگاه [[معصومه|فاطمه معصومه]] در قم به خاک سپرده شد.

دروی سالهمچنین ۱۳۶۰از بااردیبهشت حفظتا سمت‌هایدی قبلیماه اش۱۳۵۹ بهبا حکم رئیس جمهور وقت سرپرستیسرپرست کمیته مبارزه با مواد مخدر ایران منصوببود.<ref name=":1">{{یادکرد ژورنال|عنوان=صادق خلخالی یک انقلابی که منزوی شد.|ژورنال=اندیشه پویا|ناشر=|تاریخ=تیر ۱۳۹۷|زبان=فارسی|شاپا=|doi=|پیوند=|تاریخ دسترسی=}}</ref><ref name="fararu.com" /> او به دلیل قاطعیت فوق‌العاده نسبت به معتادان و قاچاقچیان معروف شد.<ref name="fararu.com" />

صادق خلخالی در خانواده ای [[مردمانمردم آذربایجانیآذری|آذربایجانی]] در [[گیوی]] از توابع [[شهرستان خلخال]] استان اردبیل متولد شد. وی در هفده سالگی وارد قم شد و همدرس و هم مباحثه [[سید مصطفی خمینی|مصطفی خمینی]] بود. وی درس خارج را نزد اساتیدی چون: حاج میرزا محمد مجاهدی تبریزی، حجّت، [[سید حسین طباطبایی بروجردی|بروجردی]]، [[سید محمدحسین طباطبائیطباطبایی|علّامه طباطبائی]]، [[سید محمد محقق داماد|داماد]] و حاج میرزا عبدالجواد اصفهانی فرا گرفت و نیز سیزده سال شاگرد [[سید روح‌الله خمینی|خمینی]] بود.

در این دوره صدها نفر به حکم خلخالی اعدام شدند که بسیاری از آنان وابستگان به حکومت پهلوی بودند. خلخالی در شب پیروزی انقلاب قصد داشت ۲۴ نفر را اعدام کند که در نهایت پس از موافقت خمینی چهار نفر اعدام شدند: [[مهدی رحیمی]]، [[نعمت‌الله نصیری]]، [[منوچهر خسروداد]] و [[رضا ناجی (سرلشکر)|رضا ناجی]]. <!-- [[ابراهیم یزدی]] توصیه کرد که باید دادگاهی علنی تشکیل شود و به آنها اجازه داده شود تا با خانواده‌های خود دیدار داشته باشند و اگر خواستند بتوانند وصیت‌نامه‌های خود را بنویسند.{{مدرک}} --> خمینی به [[مهدی عراقی]] دستور داد که برود و نظارت کند تا آن چهار نفر با خانواده‌هایشان تماس بگیرند و اگر مطالبی دارند بنویسند. اما خلخالی به سرعت از [[مدرسه علوی]] به [[بنیاد فرهنگی رفاه|مدرسه رفاه]] رفت و حاج مهدی عراقی زمانی رسید که اعدام آن چهار نفر صورت گرفته بود. ابراهیم یزدی در خاطراتش می‌نویسد: «وقتی من رسیدم، خلخالی و تیم‌اش مشغول مذاکره برای نوشتن ادعانامه علیه اعدام شدگان بودند. من بسیار عصبانی شدم و بر سر آنها فریاد زدم که شما چه دینی دارید؟ اول می‌کشید بعد می‌خواهید کیفرخواست بنویسید.»<ref>[http://www.khandaniha.eu/items.php?id=274 خواندنی‌ها]</ref>

بنا به گزارش [[عفو بین‌الملل|سازمان عفو بین‌الملل]] ۴۳۸ نفر تا اسفند ۱۳۵۸ (طی یکسال) در ایران اعدام شدند.<ref>[http://www.iranrights.org/farsi/memorial-case--3306.php یادبود حقوق بشر]</ref> تجاوز جنسی به زندانیان زن و مرد طی بازجویی به منظور گرفتن اعتراف از طرف خلخالی مجاز عنوان شده بود همچنین برای زنان محکوم پیش از اعدام صیغه (ازدواج موقت) اجباری با پاسدارها به منظور تجاوز بدون گناه در نظر گرفته بود و در این مورد گاهی حتی حامله بودن زن زندانی نیز مانع نمی‌شد.<ref>{{یادکرد کتاب | نشانی=https://books.google.nl/books?id=gKqITAEqPnsC&pg=PA365&lpg=PA365&dq=khalkhali+rape&source=bl&ots=YRehWlIR2_&sig=rKQfu1OKJ92hEmRv8VXz74LTVpw&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=khalkhali%20rape&f=false | عنوان=Cry for my revolution, Iran | ناشر=Ibex Publishers, Inc ([[گوگل بوکس|Google Books]]) | نویسنده=منوچهر پروین | سال=2004 | بازبینی=10 اکتبر 2015}}</ref>

از اولین اقدامات [[سید محمد بهشتی|بهشتی]] در آغاز ریاستش به عنوان رئیس قوه قضاییه در اسفند ۵۸ برکناری خلخالی بود.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/All/bodyView/2342/index.html فرشاد مؤمنی: یکی از اولین اقدامات بهشتی برکناری خلخالی بود]''</ref> او با عملکرد خلخالی مخالف بود و دربارهٔ وی می‌گفت: من بساط اینگونه دادگاه‌ها را جمع خواهم کرد.<ref>[http://www.aftabnews.ir/vdccxpq2b0qse.html ماجرای عصبانیت شهید بهشتی از خلخالی]'' (خبرگزاری آفتاب، ۴ تیر ۱۳۸۶)''</ref> خلخالی سپس دراز اسفنداردیبهشت ماه۱۳۵۹ با حکم رئیس جمهور وقت بنی ۱۳۶۰صدر سرپرست کمیته مبارزه با مواد مخدر شد و به محاکمه و اعدام کسانی که در قاچاق و توزیع مواد مخدر دست داشتند مبادرت ورزید و در دی ماه همان سال استعفا داد.<ref name=":1" /><ref name=":0" /><ref name="bbc" />

اما [[ابراهیم یزدی]] از اعضای شورای انقلاب معتقد است که خمینی گرچه اعدام چند نفر از سران ارتش را تأیید کرد، اما نه شکل اعدام و نه برخی دیگر از رفتارهای خلخالی را قبول نداشت. در عین حال روشن نمی‌کند که در اینصورت چرا هیچگاه خلخالی را [[عزل (سیاست)|عزل]] یا توبیخ نکرد.<ref>[http://www.aftabnews.ir/vdchmz-n23nq.html یزدی:امام(ره)هم مخالف اقدامات خلخالی بود]''

(خبرگزاری آفتاب، ۲۱خرداد۱۳۸۴)''</ref>

== تخریب [[مقبره رضاشاه]] و اقدام به تخریب [[آرامگاه فردوسی]] و [[تخت جمشید]] ==

در اردیبهشت ماه ۱۳۵۹، با وجود مخالفت دولتجبهه موقتملی [[مهدیو بازرگان|بازرگان]] ودولت [[ابوالحسن بنی‌صدر|بنی صدر]] [[آرامگاه رضاشاه]] به دستور حاکم شرع وقت صادق خلخالی توسط نیروهای [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه]] طی بیست روز به کلی ویران شد.<ref>[[تاریخ بیست ساله ایران]]. [[حسین مکی]] جلد هشتم</ref>؛ این اقدام توسط [[سید روح‌الله خمینی|روح‌الله خمینی]] تأیید شد. زمین آرامگاه رضاشاه در حال حاضر به عنوان یک مدرسه مذهبی اسلامی استفاده می‌شود.

گزارش‌هایی موجود است که خلخالی سعی در تخریب [[آرامگاه فردوسی]] و [[تخت جمشید]] [[پارسه]] (تخت جمشید) هم داشته اما این با مخالفت دولت موقت (از جمله وزیر فرهنگ [[پرویز ورجاوند]]،<ref>[http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=87626&Serv=0&SGr=0 '''وبگاه خبرگزاری میراث فرهنگی'''، جنگ جهانی دوم از او وزیر فرهنگ و هنر ساخت]، ۳ خرداد ۱۳۸۵ - بازدید: ۳۱ ژانویه ۲۰۱۱</ref> استاندار فارس [[نصرت‌الله امینی]]<ref>{{یادکرد وب

پس از عزیمت [[محمدرضا پهلوی|محمدرضا شاه]] به [[مکزیک]] خلخالی اعلام کرد که گروهی از اعضای [[فدائیان اسلام]] را برای ترور وی اعزام کرده‌است. او همچنین گفت با [[ایلیچ رامیرز سانچز|کارلوس]] تروریست معروف آمریکای جنوبی برای ترور شاه هماهنگی صورت گرفته‌است. وی همچنین گفت که ۱۴۰٬۰۰۰ دلار جایزه برای قتل شاه در نظر گرفته‌است.<ref>[http://www.etemaad.ir/Released/86-04-07/228.htm ترور شاه در مکزیک] '' (روزنامه اعتماد، ۷ تیر ۱۳۸۶)''</ref>

در ابتدای انقلاب مخالف سرسخت نیروهای ملی از جمله [[نهضت آزادی ایران|نهضت آزادی]] و [[مهدی بازرگان]] بود. وی در نخستین دوره از [[انتخابات مجلس شورای ملیاسلامی (۱۳۵۹–۱۳۵۸)|انتخابات مجلس شورای اسلامی]] از حوزه انتخابیه [[قم]]، کاندید نمایندگی مجلس شد و با حدنصاب ۷۸٬۹٪ آرا به مجلس راه یافت.<ref name="مجلس ">{{یادکرد وب|نشانی =http://www.parliran.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=398 |عنوان = فهرست نمایندگان دور اول|ناشر = مجلس شورای اسلامی|تاریخ بازدید = ۱۶ اکتبر ۲۰۱۴|تاریخ =}}</ref>

در این انتخابات [[حزب توده ایران]] صادق خلخالی را به عنوان نامزد خود معرفی کرده بود.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/01/120121_l44_tudeh_party_mullah_people.shtml نبرد روحانیت و حزب بر سر توده مردم]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> او پس از انشعاب در [[جامعه روحانیت مبارز|جامعه روحانیت مبارز تهران]] و ایجاد [[مجمع روحانیون مبارز]] به عضویت این جریان چپ‌گرا درآمد. وی همچنین در دور دوم و سوم مجلس شورای اسلامی و دور اول مجلس خبرگان رهبری توانست به نمایندگی انتخاب شود اما پس از فوت [[خمینی]] او که از یاران نزدیک وی بود منزوی شد.<ref name="khobregan" />

پیش از پیروزی اصلاحات در سال ۷۶، وی آشکارا به حمایت از [[سید محمد خاتمی|خاتمی]] پرداخت اما در دوران اصلاحات نیز سابقه‌اش منجر به دوری گزیدن اکثر احزاب دوم خردادی از وی شد و تنها انگشت شماری از اعضای مجمع روحانیون حمایت‌هایی از وی صورت دادند. از سویی خود او نیز به بی‌بی‌سی گفت از آنجا که قصد تبری جستن از گذشته و اعدامهایش را ندارد، از حمایت اصلاح طلبان صرف نظر می‌کند.<ref>[http://news.gooya.com/politics/archives/002468.php مجید انصاری: اگر عملکرد صادق خلخالی بدون توجه به مقتضیات زمان ومکان به جامعه منتقل شود، صداقت و امانت را رعایت نکرده‌ایم]''(گویا نیوز به نقل از ایسنا، ۹آذر۱۳۸۲)''</ref> او در انتخابات مجلس خبرگان در اعتراض به رد صلاحیت‌های گسترده از شرکت در انتخابات انصراف داد.<ref>[http://news.gooya.com/politics/archives/002730.phpm مصاحبه با خلخالی] '' (هفته نامه پروین، شماره صفر۱۳۸۱''

''</ref>