میشل فوکو: تفاوت میان نسخه‌ها

به خاطر نظریات عمیق و دیدگاه انقلابی دربارهٔ [[جامعه]]، [[سیاست]] و [[تاریخ]] از سرشناسترین متفکران قرن بیستم محسوب می‌شود. همچنین فوکو جزو رهبران نظری [[پساساختارگرایی]] محسوب می‌شود، هر چند از آنهاآن‌ها فاصله گرفت و در مصاحبه‌ای که بعدها از آن برائت جست، به صراحت خود را نیچه‌گرا نامیده‌است.

* او در مطالعات انسان‌شناختی خود مطرح می‌کند که میان استفاده از زبان و قدرت، نوعی همبستگی وجود دارد، به گونه‌ای که زبان برای قدرتمندان و صاحبان امتیاز جنبهٔ ابزاری دارد و در حفظ و حمایت از پایگاه اجتماعی-سیاسی آنهاآن‌ها عمل می‌کند.<ref name="سیب">(Foucault (1977:93)</ref>

فوکو فرزند زمانه ایزمانه‌ای پرآشوب بود. دهه‌های شصت و هفتاد در فرانسه، همه جا پر بود از تظاهرات و اعتصاب‌ها و شورش‌های دانشجویی، در مقابل اقتدار سیاسی. ذهنیت مردم چنان تغییر پیدا کرده بود که در همه چیز حتی در این که چه کسی وظایف درون خانه را به عهده داشته باشد و چه کسی وظایف بیرون خانه نشانی از قدرت سیاسی می‌یافتند؛ و تمام فعالیت‌های فوکو نیز بر همین محور بود که چگونه ساختار قدرت تمام شئون زندگی اجتماعی را کنترل می‌کند.

با این تحلیل، بر خلاف مارکسیست‌ها که می‌گفتند باید با انقلاب قدرت را از طبقه بالا گرفت و جامعه ایجامعه‌ای آزاد ساخت، فوکو معتقد بود: انقلاب به معنای آزادی از قدرت سرکوبگر نیست، بلکه نوعی متفاوت از تنظیم همان روابط قدرت است.

فوکو می‌گوید که هر رابطهٔ اجتماعی، یک رابطهٔ قدرت است. اما، او یادآور می‌شود که هر رابطهٔ قدرت، الزاماً به سلطه ختم نمی‌شود. از نظر او، قدرت در اجتماع مدرن، نظامی از روابط مبتنی بر [[دانش]] (شبکهٔ دانش-قدرت) است که فرد را در درون خود جا می‌دهد. به این معنا که فرد، همزمانهم‌زمان که شناخته می‌شود (در دفاتر خارجی ثبت می‌شود یا از درون خود را مطابق هنجارها و دانش تحمیل شده از سوی اجتماع می‌فهمد و طبقه‌بندی می‌کند) یا تحت نظام دانش‌هایی چون پزشکی، روان‌شناسی یا آموزش قرار می‌گیرد، مرئی می‌شود و به این ترتیب، تحت سیطرهٔ [[قدرت]] قرار می‌گیرد ([[مراقبت و تنبیه]]، ۱۳۷۸). قدرت، بدن افراد را نیز از طریق آموزش و نظم دادن به محیط زندگی تحت تأثیر قرار می‌دهد و به همین دلیل می‌توان از زیست-قدرت یا زیست-سیاستی حرف زد که می‌خواهد بر بدن اعمال شده و آنراآن را در نظم مورد نظر خود سازمان دهد (منبع پیشین و [[تاریخ جنسیت]]، ۱۳۸۴). اما، فوکو در نهایت می‌گوید که قصد اصلی او، بررسی قدرت نبوده و می‌خواسته مسئلهٔ سوژه را بررسی کند. یعنی چگونگی شکل‌گیری فرد به عنوان کسی که می‌شناسد و البته، به نظر فوکو همزمانهم‌زمان خود را تحت انقیاد قرار می‌دهد (میشل فوکو [[فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک]]، ۱۳۷۸).

* ۱۹۵۳:''روانشناسی از ۱۸۵۰ تا ۱۹۵۰'' منعکس کنندهمنعکس‌کننده تلاشهای او در جهت آن بود که این رشته را به جایگاه علمی و با موضوع موجودیت انسانی برساند.

* ۱۹۵۴: کتاب ''بیماری روانی و روانپزشکی'' را به عنوان تلاشی برای رد روشهایروش‌های گوناگون منتشر کرد.

* ۱۹۷۲: در درگیریهای دانشجویان به همراه [[فرانسوا موریاک]] دستگیر شد. در طی سالهای ۱۹۷۲ و ۱۹۷۳ سخنرانیهایسخنرانی‌های وی در فرانسه و [[برزیل]] شامل بررسی جامعهٔ جزایی و قدرت قضایی بود. این پژوهش در سال ۱۹۷۵ به انتشار کتاب ''[[مراقبت و تنبیه: زایش زندان]]'' انجامید.

* ۱۹۸۳:در برکلی به سخنرانی دربارهٔ چیستی روشنگری پرداخت. [[یورگن هابرماس]] در سخنرانی خود دربارهٔ «گفتمان مدرنیته» فوکو را مورد حمله قرار داد. جلد دوم ''تاریخ جنسیت'' با عنوان فرعی ''کاربرد لذت'' منتشر شد. در دوم ژوئن ۱۹۸۳ فوکو در خانه حالش به هم خورده و به کلینیک سن میشل و در ۹ ژوئن از آنجا به سالپتیریر برده شد. در ۲۴ ژوئن تب فوکو شدت گرفت و در ساعت ۱:۱۵ بعدازبعد از ظهر درگذشت. پزشکان علت مرگ وی را عفونت مغزی به دلیل آثار بیماری نقص اکتسابی سیستم ایمنی بدن (یا [[ایدز]]) اعلام نمودند.

* تیموتی الیری. «فوکو و ادبیات داستانی: کتاب تجربه» ترجمه‌یترجمهٔ [[فرهاد اکبرزاده]]، نشر بان. 1396.