عبدالحسین تیمورتاش: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عبدالحسین تیمورتاش''' (زاده [[۱۲۶۲]] [[بجنورد|نردین]] - درگذشته [[۹ مهر]] [[۱۳۱۲]] [[تهران]])، ملقب به '''سردار معززالملک''' و '''سردار معظم خراسانی'''، دولتمرد ایرانی دوره‌های [[قاجار]] و [[دودمان پهلوی|پهلوی]] بود. تیمورتاش از کسانی بود که در برانداختن قاجارها و برآوردن پهلوی‌ها کوشش بسیار کرد. در دوره رضاشاه نخستین [[وزیر دربار]] بود و نقش مهمی در سیاست خارجی ایران بازی کرد. چند سال بعد مورد غضب [[رضاشاه]] قرار گرفت و در ۱۳۱۲ در زندان قصر کشته شد.

در روند [[کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹|کودتای ۱۲۹۹]] [[سید ضیاءالدین طباطبایی]] بازداشت و به [[قم]] تبعید شد و تا بر سر کار آمدن [[احمد قوام]] هم در تبعید ماند. در دوره چهارم مجلس در کنار [[سید حسن مدرس]] و [[سید محمد تدین]] «حزب اصلاح‌طلبان» را پدیدآوردند. او در زمان عقد [[قرارداد ۱۹۱۹]] از مخالفان سرسخت آن پیمان بود. وی در دولت [[حسن پیرنیا|مشیرالدوله]] [[وزارت عدلیه|وزیر عدلیه]] شد. در [[۱۳۰۱]] والی [[کرمان]] و [[بلوچستان]] شد. در کابینه [[سردار سپه]] به [[وزارت تجارت و فوائد عامه]] رسید. او از کسانی بود که در برانداختن [[قاجار]]ها و برآوردن پهلوی‌ها کوشش بسیار کرد. تیمورتاش به رضاشاه بسیار نزدیک شد و پس از پادشاهی نخستین شاه پهلوی در [[۲۵ آذر]] [[۱۳۰۴]] وزیر دربار شد.

در [[۱۳۰۵]] به حل اختلاف‌های میان [[شوروی]] و [[ایران]] پرداخت. او از این پس نقش مهمی را در سیاست خارجی ایران بازی کرد. وی از همراهان [[محمدرضاشاه پهلوی|محمدرضا پهلوی]] - که آن زمان [[ولیعهد]] بود - در سفر به [[سوئیس]] برای آموزش بود.

در مردادماه سال ۱۳۰۵ تیمورتاش به عنوان نماینده فوق‌العاده ایران برای انعقاد قرارداد تجاری و رفع اختلافات موجود با دولت [[شوروی]] راهی مسکو شد، ولی از این سفر سیاسی موفقیتی کسب نشد. در سال [[۱۳۰۸]] در پی بروز اختلافات بین شرکت نفت انگلیس و ایران، [[جان کدمن|سر جان کدمن]]، مدیرکل شرکت، پیشنهاد تمدید [[قرارداد دارسی]] را مطرح کرد. رضاشاه که از ابتدای سلطنت خود درصدد افزایش سهم ایران از نفت بود تیمورتاش را به همراه ولیعهد که برای ادامه تحصیل عازم سوئیس بود به انگلستان فرستاد. در این سفر که در سال [[۱۳۱۰]] انجام شد تیمورتاش به گفتگو با سر جان سایمون وزیر امور خارجه انگلیس و سایر مقامات دولتی پرداخت که از این مذاکرات نیز نتیجه مثبتی عاید نگردید. وی در راه بازگشت از سفر از طریق روسیه، در مسکو با چند تن از مقامات رسمی مسکو از جمله [[کلیمنت ورشیلف|وُرُشیلف]]، وزیر جنگ شوروی دیدار و مذاکره محرمانه کرد.

انگلیسی‌ها که می‌دانستند رجال ایران و حتی رضاشاه زیر نفوذ تیمورتاش قرار دارند سعی در نابودی وی کردند. مطبوعات انگلیس و سایر کشورهای زیر سلطه انگلستان مطالبی را در مورد پیشرفت ایران و جانشینی تیمورتاش مطرح کردند و شایع شد که کیف محتوی اسناد مهم مفقود شده‌است. سرانجام در آذرماه سال [[۱۳۱۱]] به دستور رضاشاه [[قرارداد دارسی]] لغو و تیمورتاش متهم به جاسوسی گردید.