احمد صدر حاج‌سیدجوادی: تفاوت میان نسخه‌ها

او فارغ‌التحصیل رشتهٔ [[حقوق]] و دارای مدرک [[دکترا]] [[علوم سیاسی]] بود. سیداحمدصدرسیداحمد صدر حاج‌سیدجوادی در بامداد یک شنبه ۱۱ فروردین ۱۳۹۲ در [[بیمارستان آبان]] تهران در ۹۶ سالگی درگذشت.

در [[اردیبهشت]] ۱۳۴۰ با تشکیل دولت [[علی امینی]] و وزارت [[نورالدین الموتی]] به دادستانی عمومی شهرستان تهران منصوب شد. در دوران یک سال و نیمه سمت دادستانی، بیشتر پرونده‌های اتهامی طرفداران دربار و افراد در رأس هیئت حاکمه، به ویژه مسائل مالی آن‌ها مورد پیگبری سیدجوادی قرار گرفتند. با پیگیری‌های او، اتهامات متخلفان، ثابت و منجر به صدور ادعانامه از طرف دادستان شد. نمونه این پرونده‌ها ساختمات [[مجلس سنای ایران]] بود که با وجود میانجی‌گری [[حسن ارسنجانی]] به جایی نرسید و ۳۵ میلیون تومان اختلاس متهمان به وسیله بازپرس پرونده (کریمی‌پور) ثابت شد. اما بیشتر پرونده‌ها با استعفای دولت و برکناری الموتی و صدرسیدجوادی در مراحل معوق و بعد بلا اثر باقی‌ماندند.

پرونده مهم دیگری، به توقیف [[سرلشکر آزموده]] (دادستان دادگاه دکتر مصدق) و ایجاد شور و هیجان و خوشحالی شدیدی بین مردم انجامید. به دنبال این توقیف، محمد مصدق عکس امضا شده خود را برای صدرسیدجوادی فرستاد و از او سپاسگزاری کرد.

[[لطف‌الله میثمی]] در خاطرات خود نوشته بود که: «صدر حاج‌سیدجوادی (دادستان تهران) یکی از آدم‌های بسیار خطرناک است و باید با او برخورد جدی کرد».<ref>(خاطرات میثمی ج ا/ ۷۹)- نشر صمدیه</ref> گلستانیان وزیر دادگستری پیشین نیز در خاطرات خود از سیدجوادی نوسته که در سفر به استان خراسان برای رسیدگی به یک پرونده آستان قدس رضوی حضور داشته است. همچنین در جریان توقیف بسیاری از مبارزان و طرفداران مصدق، به غیرقانونی بودن بازداشت‌ها اعتراض می‌کرد و آزادی آن‌ها را خواستار می‌شد. او در [[زندان شهربانی]] با رادنیا و آسایش از مبارزان علیه دربار ملاقات نمود که بلافاصله به دربار از طرف سازمان امنیت گزارش شد. کلیه این اقدامات به جایی رسید که خشم دربار و شاه را برانگیخته بود و بلافاصله پس از سقوط دولت علی امینی و کناره‌گیری مرحوم الموتی، صدرسیدجوادی نیز از کار برکنار شد. او در ادامه، ناچار به بازنشستگی پیش از موعد شد. اما باز هم به علل مخالفت سازمان امنیت و دستگاه‌های حاکم، صدور پروانه وکالت او بیش از یک سال و نیم طول کشید تا اینکه [[اتحادیه سراسری کانونهای وکلای دادگستری ایران|کانون وکلا]] پروانه وکالت او را صادر نمود.

=== آغازنهضت آزادی ایران ===

کُنِش سیاسی صدرسیدجوادی از هنگام ورود به تهران و آشنایی با [[سید رضا زنجانی]] و در دوران [[فهرست نخست‌وزیران ایران|نخست‌وزیری]] [[محمد مصدق]] آغاز شد. پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]] و حکومت علی مصدق و تشکیل نهضت مقاومت ملی ایران به رهبری سید رضا زنجانی به آن نهضت پیوست و کمیته ادارات آن نهضت را با عضویت نیکومنش، اقلیدی، ذوالنصر و [[امیرحسین پولادی]] تشکیل داد. او در مبارزاتی مانند حضور در اجتماعات و تظاهرات و اعتصابات، همکاری در نشریه «راه مصدق»، پخش اعلامیه، و تهیه نوشته‌های سیاسی با کمک برادرش علی‌اصغر حاج‌سیدجوادی مشارکت پیوسته داشت.

در ۱۳۴۶ (خورشیدی) در مبارزات روحانیان که در دهه ۱۳۴۰ (خورشیدی) آغاز شده بود [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] برای تعیین وکیل جهت هر یک از زندانی‌ها یا تبعیدی‌ها، تنها و مرتباً به صدرسیدجوادی مراجعه می‌نمود. صدرسیدجوادی با همکاری دیگر وکلای دادگستری مانند [[اسدالله مبشری]]، [[نورعلی تابنده]] (بعداً در [[تصوف]] ملقب به «مجذوبعلی شاه»)، [[عبدالکریم لاهیجی]]، [[هدایت‌الله متین دفتری]]، [[حسن نزیه]]، [[منوچهر مسعودی]] به دفاع از روحانیون در دادگاه می‌پرداخت. از جمله افرادی که وکالتشان با خود صدرسیدجوادی بود [[سید علی خامنه‌ای]] (صدر اصرار داشت [[سید محمد خامنه‌ای]] که وکیل شده بهتر است در دفاع برادرش شرکت کند اما هاشمی با مشورت از طرف خامنه‌ای نپذیرفت)، [[محمدرضا مهدوی کنی]]، [[صادق خلخالی]]، فرزندان [[سید عبدالکریم موسوی اردبیلی]] و [[علی مشکینی]]، [[عبدالرحیم ربانی شیرازی]]، [[احمدی فروشانی]] (در اصفهان) و [[سید عبدالحسین دستغیب]] در (شیراز) بودند.

صدرحاج‌سیدجوادی با وجود داشتن پروانه وکالت در پرونده‌های عادی در را دخالت نکرد و تنها در پرونده‌هایی که علیه بازرگان یا به شکایت او تشکیل شده بود به عنوان وکیل مدافع حاضر شد و به همین صورت در پرونده مربوط به [[نهضت آزادی ایران]] و دبیر کل بعدی آن [[ابراهیم یزدی]] برای دفاع از حقوق آن‌ها شرکت نمود. او در سال‌های اخیر نیز عضو افتخاری [[شورای مرکزی نهضت آزادی ایران]] بود. صدرحاج‌سیدجوادی در ۱۸ فروردین در سن ۸۴ سالگی بازداشت شد و با سپردن وثیقه به مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان بعد از یک هفته آزاد شد. او همراه با سایر متهمین نهضت برای محاکمه که به دادگاه احضار شد و پس از انجام محاکمه به اتفاقهمراه سایر اعضاء نهضت آزادی ایران به پرداخت جریمه نقدی (به علت رعایت دادگاه و کهولت سن) در حدود ۵۵ میلیون ریال محکوم شد. صدرحاج‌سیدجوادی در محاکمه انفرادی از خود دفاع نکرد ولی وکیل او [[محمدعلی دادخواه]] دفاع جداگانه‌ای از او انجام داد و همچنین صدرحاج‌سیدجوادی شخصاً حاضر به درخواست تجدید نظر در حکم بدوی نشد و دادخواه تقاضای تجدید نظر در حکم نمود.

یکی از اشتغالات روزمره صدرسیدجوادی از ۱۳۶۰ (خورشیدی (دی ماه آن سال) ابتدا تهیه مقدمات تدوین و سپس سرپرستی علمی [[دائرةالمعارف تشیع]] با استفاده از اعتبارات مالی [[ابوالفضل تولیت]] بود و از ۱۳۶۲ به علت استعفای دکتر محقق بنا به تصویب هیئت امناء عهده‌دار سمت سرپرستی دائرةالمعارف مزبور شد وی تا آخر عمر سرپرستی این اثر را بر عهده داشت. [[دائرةالمعارف تشیع]]، در سال ۱۳۸۲ کتاب سال شناخته شده و جایزه دریافت کرده‌است.

در اوایل سال ۱۳۴۰ اعضای طیف مذهبی نهضت مقاومت ملی به رهبری [[سید محمود طالقانی]] و [[مهدی بازرگان]] و [[یدالله سحابی]] [[عطایی]] نیاز دیدند که تشکلی ایجاد کنند که علاوه بر عناصر ملی به مباحث مذهبی نیز توجه داشته باشد. صدرسیدجوادی از ابتدای مباحثات و نتیجه‌گیری و انتخاب نام [[نهضت آزادی ایران]] و عضویت در آن، با دوستان هم عقیده در دو جلسه شرکت داشته و جلسه دوم در منزلخانه او برگزار شده بود. در همین جلسه آیت‌الله طالقانی برای عضویت در این تشکیلات استخاره کرد و در نتیجه استخاره خوب آمد. صدرحاج‌سیدجوادی جزء مؤسسین نهضت محسوب بوده‌است، اما به لحاظ رعایت محذوریات شغلی که قانوناً قاضی دادگستری را ممنوع از شرکت در احزاب نموده بود، نام صدرسیدجوادی مختفی شد.{{مدرک}}

در دهه ۴۰ و بعد از بازداشت اعضای نهضت آزادی، صدرحاج‌سیدجوادی به همراه افرادی مانند [[گلپروران]] و [[پرویز یعقوبی]] و [[هاشم صباغیان]] (و ایام مختصری هم [[جلال الدین فارسی]] پس از آمدنش از خارج و یکی دو نفر دیگر) عضو هیئت اجرائیه موقت [[نهضت آزادی]] بود. صدرسیدجوادی در کنش‌های [[نهضت آزادی ایران]] پیوسته شرکت داشته و همیشه عضو شورای مرکزی نهضت بوده. او پس از بازداشت عزت‌الله سحابی که مأمور تماس با دوستان و نمایندگان نهضت در خارج از ایران بودند عهده‌دار برقراری این تماسها شد و در آمریکا با ابراهیم یزدی و همچنین تقی‌زاده در [[لندن]] و[[صادق قطب زاده]] و [[ابوالحسن بنی صدر|ابوالحسن بنی]] سیدجوادی در [[پاریس]] و [[صادق طباطبایی]] در [[آلمان]] مدتبا در تماس بود. خود او نیز در [[فروردین]] ۱۳۵۶ (خورشیدی مأموریت یافت که هنگام مسافرت به خارج با این افراد در تماس بوده و در هر محلی مشکلات مربوط به آن شهر یا کشور را بررسی و با دقت کامل رفع کند. در هنگام مسافرت او به [[آمریکا]]، مرگ [[علی شریعتی]] اتفاق افتاد که با کمک آقای [[ابراهیم یزدی]]، [[احسان شریعتی]] (فرزند شریعتی) را برای حمل جنازه از [[لندن]] به [[سوریه]] فرستاده و دیگر اقدام‌های لازم لزوم معمول داشت.

احمدصدرحاج‌سیدجوادی،احمد صدرحاج‌سیدجوادی، روز سه شنبه ششم فروردین ۱۳۹۲ در پی وخامت وضعیت گوارشی به [[بخش مراقبت‌های ویژه]] [[بیمارستان آبان]] منتقل شد و صبح روز یکشنبه ۱۱ فروردین ۱۳۹۲ سایت «[[میزان خبر]]»، نزدیک به [[نهضت آزادی]]، از درگذشت دکترسید احمدصدرحاج‌سیدجوادیاحمد صدرحاج‌سیدجوادی خبر داد. شخصیت‌ها، احزاب و گروه‌های سیاسی و اجتماعی بسیاری در پیام‌های جداگانه مرگ وی را تسلیت گفتند، از جمله این شخصیت‌ها و گروه‌ها می‌توان به [[سید محمد خاتمی]]، [[یوسف صانعی]]،[[ بیات زنجانی]]، اعضا و علاقه‌مندان [[نهضت آزادی]] در خارج از کشور، [[حزب مجاهدین انقلاب اسلامی]] (شاخه خارج از کشور)، [[جبهه ملی ایران]]، خانواده‌های قربانیان [[قتل‌های زنجیره‌ای ایران]]، و [[حزب توده ایران]] اشاره کرد.

رسانه‌های فارسی زبان داخل و خارج از ایران به‌طور گسترده مرگ او را پوشش دادند و با تهیه گزارش و انجام مصاحبه به این موضوع پرداختند. پیکر سیداحمدصدرحاج‌سیدجوادیسیداحمد صدرحاج‌سیدجوادی روز ۱۲ فروردین ۱۳۹۲ با حضور ده‌ها تن از چهره‌های شناخته شده، کنشگران سیاسی و مردم از جلوی بیمارستان آبان [[خاک‌سپاری|تشییع]] شد و در [[مقبره خانوادگی]] آنها در [[قزوین]] به خاک سپرده شد.

همچنین بعد از ممانعت نهادهای امنیتی از برگزاری مراسم بزرگداشت سیداحمدصدرحاج‌سیدجوادیسیداحمد صدرحاج‌سیدجوادی در [[حسینیه ارشاد]] و مساجد عمومی شهر تهران، این مراسم در منزلخانه ایشان و با حضور چهره‌های سیاسی برگزار شد.