سانسور: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات: جایگزینی پیوند جادویی شابک با الگو شابک
برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
خط ۱۶:
اصطلاح سانسور از کلمه [[زبان لاتین|لاتین]] ''censere'' گرفته شده‌است. در [[روم]] سانسورچی دو وظیفه اصلی داشت، شمارش شهروندان و نظارت بر اخلاق ایشان، ریشه اصطلاح ''Census'' ([[سرشماری]]) نیز همین واژه است.
 
اولین بار اصطلاح ''whitewash'' به معنای شستشوی فکری در مقاله‌ای که در سال [[۱۷۶۲ (میلادی)|۱۷۶۲]] و با نام ''Evening Post'' در [[بوستون]] منتشر شد به کار رفت. در سال [[۱۸۰۰ (میلادی)|۱۸۰۰]] این کلمه در متون سیاسی رواج یافت و این درست در زمانی بود که یک سرمقاله با نام ''Aurora'' در [[فیلادلفیا]] اذعان داشت که اگر [[جان آدامز]] را به سرعت شستشوی مغزی ندهید، وی سرتاسر حزب دموکرات جمهوری خواهجمهوری‌خواه [[ایالات متحده آمریکا]] همانند زبانه‌های آتش دربرمی‌گیرد و شما را همچون دیواری کثیف به سیاهی شیطان جلوه می‌دهد.
 
اصطلاح پنهان کاریپنهان‌کاری واژه‌ای است که در فضای سیاسی-تبلیغاتی به معنای ایجاد تغییر در اطلاعاتی است که ممکن است برداشت جامعه از آن‌ها نامناسب، جنجالی و متناقض باشد. سانسور در مقایسه با پنهان کاریپنهان‌کاری معمولاً به مجموعه‌ای از استانداردهای مشخص و واضح اشاره دارد و نه مجموعه‌ای از استانداردهای مخفی و محرمانه. معمولاً در پدیده سانسور یک هویت مخفی و ناآشکار مانند یک شرکت، دسترسی به اطلاعات موجود در فضای حاکم را قانونمند می‌کند. سانسور دولتی ممکن است در هر رده‌ای درمیان دولت یا مردم شکل گیرد و بدین ترتیب از سانسور رسمی متمایز می‌شود.
 
== انواع ==
اغلب نطق‌های عمومی در مجمع‌های سازمان یافته مانند [[دادگاه]] یا جلسات شهرداری در رسانه‌هایی مانند [[روزنامه|روزنامه‌ها]]،‌ها، [[مطبوعات]]، [[رادیو]]، [[تلویزیون]] یا [[اینترنت]] منتشر می‌شوند. در هر یک از موارد ذکر شده در ابتدا تعداد قلیلی از [[مردم]] از طریق وسایل ارتباط جمعی به متن اصلی دسترسی دارند. معمولاً درپدیده سانسور محدود کردن عقاید خاص در یک فضای خلاً صورت نمی‌گیرد بلکه تمایل آن است که جلوی پخش آنچه که ممکن است از رسانه‌های ارتباطی گفته شود، گرفته شود.
 
منطق سانسور در انواع مختلف داده‌ها متفاوت است. انواع اصلی آن عبارت‌اند از:
* «سانسور اخلاقی» که در طی آن هر مطلب خلاف اخلاق حذف می‌شود. سانسورچی ارزشهای پس زمینه متن را زیر سؤال برده و دسترسی به آن را محدود می‌کند. از نمونه‌های آن می‌توان به [[تصاویر مستهجن]] اشاره کرد.
* «سانسور نظامی» فرایند نگهداری از [[اطلاعات نظامی]] و [[تاکتیک‌های نظامی]] است که می‌بایست به صورت محرمانه و دور از تیررس دشمن صورت پذیرد. از این روش در مبارزه با [[جاسوسی]] و در واقع افشای اطلاعات نظامی استفاده می‌شود همچنین سانسور نظامی می‌تواند موردی مانند ایجاد محدودیت در پخش اطلاعات در مورد عملیات‌های نظامی مانند جنگ عراق را دربربگیرد. مثلاً در جنگ عراق دولت آمریکا عکس برداری و فیلم برداریفیلم‌برداری از سربازان کشته شده و پخش آن در رسانه‌ها را محدود می‌کرد.
* «سانسور سیاسی» در واقع روشی است که طی آن دولت اطلاعات را از مردم مخفی می‌کند. هدف جلوگیری از ایجاد فضای آزادی بیانی است که ممکن است منجر به [[شورش]] شود. [[دولت‌های مردم سالار]] معمولاً سانسور سیاسی را آشکارا ناپسند می‌دانند اما به صورت مخفیانه به آن دست می‌زنند. هرگونه نارضایتی در مورد دولت به عنوان یک نقطه ضعف در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند حربه‌ای را در اختیار دشمن قرار دهد. تاکتیک‌های مبارزه هم به صورت مخفی هستند: به [[رسوایی واترگیت]] رجوع کنید.
* «سانسور مذهبی» در مورد هرگونه متنی که مخالف یک عقیده خاص است اعمال می‌شود معمولاً مذاهب غالب محدودیت‌هایی را بر مذاهب ضعیف تر اعمال می‌کند. همچنین ممکن است مذهبی عقاید مذهب دیگری را در خلاف جهت خود ببیند و از اشاعه آن‌ها جلوگیری کند.
خط ۳۲:
== اسرار دولتی و توجه ناخواسته به برخی مسایل ==
{{جدول ژوزف استالین (بخش)}}
در [[جنگ|دوران جنگ]] سانسور به صورت آشکارا با هدف جلوگیری از افشای اطلاعات مهم و دسترسی دشمن به آن انجام می‌گیرد. معمولاً سانسور مخفی نگاه داشتن زمان و مکان عملیات‌ها و تاخیرتأخیر در افشای اطلاعات (مانند هدف کاری) را شامل می‌شود و این کار تا زمانی ادامه می‌یابد که این اطلاعات حائز اهمیت باشند. در اینجا ارزش‌های اخلاقی نمود دیگری دارند چرا که افشای اطلاعات نظامی می‌تواند ضررها و آسیب‌های فراوانی را بر نیروهای خودی تحمیل کند و حتی باعث شکست در میدان نبرد شود. در طی [[جنگ جهانی اول]]، نامه‌هایی که توسط سربازان [[انگلیس|انگلیسی]] نوشته می‌شد سانسور می‌شد. تعدادی فرد نظامی این نامه‌ها را می‌خواندند وبا یک ماژیک مشکی روی مطالبی که می‌توانست باعث افشای اسرار نظامی شود خط می‌کشیدند در [[جنگ جهانی دوم]] عبارت ''دهن لقی کشتی‌ها را غرق می‌کند'' به عنوان توجیهی برای عمل سانسور به کار می‌رفت و از افراد درخواست می‌شد تا مراقب باشند تا اطلاعات با ارزش فاش نشوند.
 
یکی از سیاست‌های سانسور گرایی که در زمان [[ژوزف استالین|استالین]] و در [[شوروی]] سابق حاکم بود ایجاد تغییر در تصاویر افرادی بود که توسط استالین به اعدام محکوم شده بودند. اگر چه تصاویر اصلی در محلی مخفی نگهداری می‌شدند اما این تغییر عمدی تاریخ در اذهان مردم یکی از روش‌های اصلی مکتب استالین و مکتب تمامیت خواهتمامیت‌خواه آن زمان بود. همچنین در سالهای اخیر جلوگیری از ورود کارمندان تلویزیون‌ها به محل‌هایی که از آنجا کاروان تابوت‌های نظامیان عبور می‌کند از مصادیق سانسور است اگر چه این سانسور تا حد زیادی ناکام مانده و تصاویر متعددی از تابوت‌ها در روزنامه‌ها و مجلات به چاپ رسیده‌است.
 
== کتب درسی ==
محتوای کتب درسی همواره یکی از بحث‌های جنجال‌برانگیز بوده‌است چرا که مخاطب آن افراد کم سن و سالی هستند و اصطلاح [[شستشوی مغزی]] در این کتب کماکان به حذف مغرضانه مطالب غیر دلخواه اشاره دارد. گزارش‌های مربوط به جنایات نظامی در طول تاریخ و تاریخ سیاسی همواره چالش‌برانگیز بوده‌اند، مانند [[کشتار نانکینگ]]، [[هولوکاست]] (یا رد [[هولوکاست]]) و بازجویی سرباز زمستانی در [[جنگ ویتنام]]. معمولاً جوامع مختلف اشتباهات و سوء تدبیرهای خود را به صورتی ملی گرایانه و با حس وطن پرستیوطن‌پرستی جلوه می‌دهند.
 
همچنین برخی از گروه‌های مذهبی در برهه‌هایی از تاریخ تلاش کرده‌اند تا تدریس [[فرگشت]] را در مدارس ممنوع کنند چرا که این نظریه در تقابل با [[عقاید مذهبی]] شان است. تدریس مسایل جنسی و زناشویی در مدارس و ارائه مطالبی در مورد [[آمیزش جنسی|رابطه جنسی]] سالم، کنترل زاد و ولد و روش‌های جلوگیری از باروری از حوزه‌های دیگری هستند که سانسور در مورد آن‌ها رخ می‌دهد.
 
در مدارس راهنمایی نحوه ارائه حقایق تاریخی نقش بسیار موثریمؤثری در شخصیت افراد ایفا می‌کند. به علت نامناسب دانستن این مفاهیم برای نسل جوان عده‌ای دست به سانسور این نوع از اطلاعات می‌زنند. استفاده از کلمه ''نامناسب'' کمی بحث‌برانگیز است و می‌تواند ما را در یک سراشیبی تند قراردهد و پدیده سانسور را گسترده‌تر و سیاسی کند.
 
== پیاده‌سازی ==
پدیده سانسور در میان بسیاری از متفکران غرب جلوه‌ای از [[دیکتاتوری]] و دیگر نظام‌های سیاسی تمامیت خواهتمامیت‌خواه است. [[دموکراسی|نظام‌های مردم سالار]] به خصوص در میان دولت‌های غربی و مفسران دانشگاهی و مطبوعاتی به صورت نظام‌هایی در نظر گرفته می‌شوند که درآنها پدیده سانسور کمتر سازماندهی شده و مسئله مهم در این جوامع مسئله [[آزادی بیان]] است. [[شوروی|اتحاد جماهیر شوروی سابق]] برنامه‌های سانسور دولتی را به صورت وسیعی اجرا می‌کرد. مرکز اصلی فرماندهی حفاظت از اسرار نظامی و دولتی با نام ''گلاویلت'' مرکز اصلی سانسور دولتی در شوروی سابق بود ''گلاویلت'' حتی بر برچسب‌های [[مشروب]] و ودکا نظارت داشت پرسنل این مرکز سانسور درهمه دفاتر روزنامه‌ها و انتشارات اتحاد جماهیر شوروی حاضر می‌شدند و ۷۰۰۰ سانسور چی وظیفه نظارت بر اطلاعات قبل از چاپشان را برعهده داشتند. هیچ رسانه جمعی نتوانست از زیردست کنترل‌های ''گلاویت'' رهایی یابد همه شبکه‌های [[رادیو|رادیویی]] و [[تلویزیون|تلویزیونی]] موظف بودن تعدادی از پرسنل ''گلاویت'' را در شورای سردبیری خود استخدام کنند.
 
عده‌ای از متفکران سانسور را مصداقی از سرکوب دیدگاه‌ها یا بهره‌برداری از تبلیغات منفی، دخالت در کار رسانه‌ها و روابط اجتماعی یا ارائه اطلاعات نادرست یا حتی ایجاد مراکز آزادی بیان می‌دانند. درهریک از این روش‌ها اطلاعات مطلوب با سیاست جلوگیری از کسب مخاطب توسط عقاید مختلف و تشکیل جلسات بحث آزاد و دادن میدان به عقاید به حاشیه رانده شده به افراد جامعه تحمیل می‌شود.
 
گاهی اوقات اطلاعات خاص و منحصربه‌فرد که عده خاصی از آن باخبر هستند دریک فضای شبه سانسور نگهداری شده و به عنوان عقاید براندازانه یا نامناسب با آن‌ها برخورد می‌شود. [[میشل فوکو]] در سال [[۱۹۷۸ (میلادی)|۱۹۷۸]] متن اخلاق جنسی و قانون را منتشر کرد که اولین بار در ''La loi de la pudeur'' با ترجمه تحت‌اللفظی: ''قانون پاکی و درستی'' که در طی آن [[تجاوز جنسی]] غیرقانونی و قوانین مربوط به سن فرد برای برقراری رابطه جنسی رضایت داشت رابطه مذهبی را جرم ندانست.
 
جلوگیری از دسترسی افراد به ابزارهای اشاعه عقاید هم نوعی سانسور محسوب می‌شود این سیاست‌ها معمولاً توسط ارگان‌های دولتی مانند [[کمیسیون ارتباطات فدرال]] در ایالات متحده و کمیسیون ارتباطات راه دور رادیو – تلویزیون [[کانادا]] (CRTC) در کانادا اعمال می‌شوند. حتی روزنامه‌هایی که از چاپ مطالبی که ناشر با آن‌ها موافق است خودداری می‌کنند، مسئولین سانسورهای سخنرانی که سالن‌ها را به افراد خاصی اجاره نمی‌دهند.نمی‌دهند؛ و افرادی که از حمایت مالی چنین سخنرانی‌هایی خودداری می‌ورزند از عاملین این سیاست‌ها هستند. حذف صداهای خاص در فضای جامعه هم نوعی سانسور محسوب می‌شود. حذف این افکار ناشی از عدم موفقیت رسانه‌های جمعی در برقراری تماس با متهمان است (و بنابراین این رسانه‌ها برای انعکاس اخبار تنها از منابع دولتی کمک می‌گیرند) سانسور باعث شده‌است که مرز بین اخبار واقعی و تفسیرهای آن مبهم و نامشخص شود و حتی رسانه‌ها مفسرانی را به خدمت بگیرند که دارای تمایلات جزئی خاص هستند مانند [[نانسی گریس]]، مقام دولتی سابق که در برنامه‌هایی با عنوان اخبار واقعی حضور داشت اما در واقع به تفسیر مطالب می‌پرداخت.
 
توجه رسانه‌ها به عدم انعکاس [[اخبار]] بحث‌برانگیز و مورد توجه بخشی از اقشارقشرها جامعه مانند جلوگیری از پخش اخبار دقیق مرگ و میرهای دسته جمعی در میان افراد جامعه‌ای که مورد حمله قرار گرفته‌است یا در حال جنگ است نوعی سانسور محسوب می‌شود. ارائه اخبار پرزرق و برق درمورد محصولات یا خدمات مورد توجه رسانه خبری، مانند پخش اخبار درمورد مقایسه قیمت انواع ماشین یا سفرهای تفریحی به جای پخش اخبار در مورد [[هنر]]، [[صنایع دستی]] و باغبانی در واقع نوعی سانسور اطلاعات در جهت زیبا جلوه دادن برخی از امور است.
 
خود سانسوری، معمولاً قوانین فرهنگی وتجاری حاکم بر یک فضا و نه یک قدرت سانسورچی این نوع سانسور را تحمیل می‌کند. وقتی یک رسانه تصمیم می‌گیرد که درجهت منافع خود اطلاعات را دچار تحریف کند و دیدگاهی یکطرفه را ارائه کند به خود سانسوری دست زده‌است.
 
مثلاً دیدگاه‌های احساسی و بدون پایه و اساس علمی در مورد [[انرژی هسته‌ای]]، [[مهندسی ژنتیک]] و داروهای شفابخش نوعی سانسوری است همچنین وقتی سیاست مداران یا اصحاب فرهنگ جامعه از رسانه‌ها انتظار دارند که مسایل اخلاقی را در نظر بگیرند برای مثال [[کاریکاتور|کاریکاتورهای]]های [[محمد|پیامبر اسلام]] را چاپ نکنند.
 
== منع و اجازه ==
 
از زمان اختراع صنعت چاپ، توزیع بروشورهای محدود محصولات مختلف به عنوان یک راهکار برای مقابله با منابع ضروری قدرتمند مطرح شد با استفاده از شبکه‌های اطلاعاتی گسترده، [[سیستم‌های ذخیره اطلاعات]] و سیستم‌های [[به اشتراک‌گذاری فایل]] [[نقطه به نقطه]] غیر متمرکز مانند [[فری نت]] بر برخی از انواع سانسور غلبه کرده‌ایم. در پدیده‌ای جدید تر که نوعی پدیده ضد سانسور است فرد مستقیماً با افراد جامعه صحبت می‌کند و عقاید فرهنگی خود را برای آن‌ها بیان می‌نماید. افراد مختلف از روش‌های برقراری ارتباط جمعی استفاده می‌کنند تا از تحریف اصطلاحات توسط رسانه‌های ارتباط جمعی قدرتمند جلوگیری کنند.
در طول تاریخ اعتصاب و تظاهرات دسته جمعی به عنوان یک روش در مقابله با تحمیل‌های ناخواسته مطرح بوده‌است اگر چه امروزه با استفاده از سیستم‌های آمپلی فایر می‌توان به راحتی کنترل سخنرانی درمیان یک جمعیت را دردست گرفت. تکنولوژی تقویت صوت باعث شده‌است که عده‌ای فکر کنند همه افرادی که دریک اجتماع یا تظاهرات حضور دارند با مطالبی که از تریبون پخش می‌شود موافق هستند و حال آنکه در واقعیت ممکن است اجتماع حاضر تنها با بخشی از آنچه اعلام می‌شود همسو باشد به هر حال اعلام نظر جمع از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های ارتباطی براساس آنچه در پشت تریبون گفته شده‌است نوعی سانسور نظرات تک تک افراد حاضر در آن جمع است.
جالب تر آنکه سانسور ادبیات جنسی در ایالات متحده همواره به صورت ارائه تلفظ‌های غیر آمریکایی صورت نمی‌گیرد. مثلاً به جای “shit” ممکن است از[[نسخه زبان‌های اسکاتلندی]] یا [[انگلیسی بریتانیایی]] یعنی “Shite” یا به جای “Fuck” از “fook” استفاده شود. (توجه: در اوایل سال ۲۰۰۴ این مطلب در تلویزیون FCC اعلام شد قبل از آنکه این شبکه متحمل جرایم اعلام شده شود.)
امروزه سانسور به شکل محدود کردن دسترسی مناسب به اطلاعات عمومی بر اساس روش‌های بهینه تر از اطلاعات الکترونیکی توسط موسسات قانون گذار. درحالیکه حق دسترسی و پخش گزارش‌های مبتنی بر اطلاعات عمومی به موسساتی محدود می‌شود که می‌توانند اسناد کاغذی را اسکن کرده و سپس بخوانند. هزینه خرید کاغذ و دیگر لوازم مورد نیاز برای انعکاس اطلاعات در مقایسه با هزینه کپی کردن بسیار زیاد بوده و همین امر در قانون مند کردن اشاعه اخبار در مورد دولت‌ها نقش زیادی دارد در دنیای شبکه‌های الکترونیکی گسترده و دنیای الگوریتم‌های امنیتی پیشرفته که دسترسی به چنین شبکه‌هایی را قانونمند می‌کنند و با توجه به هزینه پایین بازنمایی تصاویر، تحمیل هزینه‌های گزاف بر صنعت نشر که در انعکاس اخبار به صورت محدود نقش عمده‌ای دارد با قوانین مالیات نشری که در آمریکا اعمال می‌شود اما در قرن ۱۷ از قوانین آمریکا حذف شد برابری می‌کند. حتی ارتباطات شبکه‌ای کاملاً باز می‌تواند مامنی برای سانسور باشد چنین شبکه‌هایی بر اساس تکنولوژی‌هایی کار می‌کنند که درمیان همه افراد جامعه به صورت مساوی توزیع نشده‌است افرادی که منابع کافی برای دسترسی به چنین شبکه‌هایی را در اختیار دارند و حتی ممکن است برای خیلی از افراد ناشناخته باشند ازاین قدرت دسترسی خود برای تولید اطلاعات استفاده می‌کنند و این اطلاعات را که قبلاً توسط افرادی که کاربر شبکه نبودند تولید می‌شد را براساس نظر افراد قدرتمند تهیه می‌نمایند.
 
سطر ۸۹ ⟵ ۸۸:
 
== جستارهای وابسته ==
 
* [[خودسانسوری]]
* [[ممیز کتاب]]
سطر ۱۰۶ ⟵ ۱۰۴:
* [[خویشتنداری از همان ابتدا]]
* [[پروژه سانسور شده]]
* [[دیده باندیده‌بان اصلی]]
* [[استانداردها و عملیات‌ها]]
* [[شورای تلویزیونی والدین]]
سطر ۱۱۹ ⟵ ۱۱۷:
<div style="font-size:۹۰٪">
* Abbott, Randy. «A Critical Analysis of the Library-Related Literature Concerning Censorship in Public Libraries and Public School Libraries in the United States During the ۱۹۸۰s.» Project for degree of Education Specialist, University of South Florida, December ۱۹۸۷. [ED ۳۰۸ ۸۶۴]
* Burress, Lee. ''Battle of the Books''. Metuchen, NJ: The Scarecrow Press, ۱۹۸۹1989. [ED ۳۰۸ ۵۰۸]
* [[جودیت باتلر|Butler, Judith]], «"Excitable Speech: A Politics of the Performative» (۱۹۹۷)
* [[میشل فوکو|Foucault, Michel]], edited by Lawrence D. Kritzman. ''Philosophy, Culture: interviews and other writings ۱۹۷۷1977-۱۹۸۴1984'' (New York/London: ۱۹۸۸،1988, Routledge, {{ISBN|0-415-90082-4|en}}) [The text ''Sexual Morality and the Law'' is Chapter ۱۶16 of the book]
* O'Reilly, Robert C. and Larry Parker. «"Censorship or Curriculum Modification?» Paper presented at a School Boards Association, ۱۹۸۲،1982, ۱۴14 p. [ED ۲۲۶ ۴۳۲]
* Hansen, Terry. ''The Missing Times: News media complicity in the UFO cover-up,'' ۲۰۰۰2000. {{ISBN|0-7388-3612-5|en}}
* Hendrikson, Leslie. «"Library Censorship: ERIC Digest No. ۲۳23.»" ERIC Clearinghouse for Social Studies/Social Science Education, Boulder, Colorado, November ۱۹۸۵1985. [ED ۲۶۴ ۱۶۵]
* Hoffman, Frank. «"Intellectual Freedom and Censorship.»" Metuchen, NJ: The Scarecrow Press, ۱۹۸۹1989. [ED ۳۰۷ ۶۵۲]
* Marek, Kate. «"Schoolbook Censorship USA.»" June ۱۹۸۷1987. [ED ۳۰۰ ۰۱۸]
* National Coalition against Censorship (NCAC). «"Books on Trial: A Survey of Recent Cases.»" January ۱۹۸۵1985. [ED ۲۵۸ ۵۹۷]
* Small, Robert C. , Jr. «"Preparing the New English Teacher to Deal with Censorship, or Will I Have to Face it Alone?» Annual Meeting of the National Council of Teachers of English, ۱۹۸۷،1987, ۱۶16 p.{{سخ}}
:(Arguing that an English teacher should get advice from school librarians in preparing to encounter three levels of censorship:
# Rejection of adolescent fiction and popular teen magazines as having low value,
# Experienced colleagues discouraging "difficult" lesson plans,
# Outside interest groups limiting students' exposure. [ED ۲۸۹ ۱۷۲])
* Terry, John David II. «"Censorship: Post Pico.»" In «"School Law Update, ۱۹۸۶،»1986," edited by Thomas N. Jones and Darel P. Semler. [ED ۲۷۲ ۹۹۴]
* http://www.gcn.com/vol19_no6/news/1544-1.html Supreme Court rejects advocates' plea to preserve useful formats
* [[World Book Encyclopedia]], volume ۳3 (C-Ch), pages ۳۴۵،345, ۳۴۶346
</div>
{{پایان چپ‌چین}}
سطر ۱۴۶ ⟵ ۱۴۴:
* [http://www.ericdigests.org/pre-9215/library.htm آنچه باید بخوانید: سانسور در کتابخانه مدرسه]
* [http://www.ericdigests.org/1992-3/censorship.htm چالش‌های سانسور مطالب درسی]
* [http://www.themissingtimes.com/ زمان گم شده]
* [http://www.theory.org.uk/david/effects.htm ده انتقاد به مدل تأثیر رسانه‌ها، مقاله‌ای از دکتر دیوید گانتلت]
* [http://www.ncac.org/ اتحاد ملی علیه سانسور]
* [http://www.deletecensorship.org/ حذف سانسور]
* [http://www.familyediteddvds.com/ سانسور شخصی در خانواده‌ها]
* [http://www.ifex.org/ تبادل آزادی بیان در سطح بین‌المللی]
* [http://www.olympicwatch.org/topics.php?id=7 دیده باندیده‌بان المپیک (کمیته مسابقات المپیک ۲۰۰۸ در یک کشور آزاد و دموکراتیک) در مورد سانسور در چین]
* [http://www.irrepressible.info/ اتحاد بین‌المللی علیه سانسور اینترنتی]
* [http://web.archive.org/web/20051230031203/http://www.rsf.org/article.php3?id_article=15613 ۱۵ دشمن اینترنت و کشورهای ناظر]
* [http://wiredforbooks.org/williamnoble مصاحبه با ویلیام نوبل خالق "سانسور کتاب"]
سطر ۱۶۱ ⟵ ۱۵۹:
 
=== پیوندهای فری نت ===
* [http://127.0.0.1:8888/SSK@WP74nrBDes9qDK7dpjiYXYNPl0gPAgM/cleanex/8// آزمایش کلینکس] برنامه‌ای در بارهدرباره سانسور در فری نت
* [http://127.0.0.1:8888/SSK@RUUzRT1xt58nWqLzAlIiMMlwf00PAgM/choron/2// کورون] منبع کتاب‌ها و دیگر اسناد سانسور شده در فرانسه.
* [http://127.0.0.1:8888/SSK@RUUzRT1xt58nWqLzAlIiMMlwf00PAgM/choron/2// کورون] منبع کتاب‌ها و دیگر اسناد سانسور شده در انگلستان.